Tüp bebek tedavisinde hiperstimulasyon sendromu OHSS

Tüp Bebek Tedavisinde Hiperstimulasyon Sendromu Nedir?

Tüp bebek tedavisinde yumurtanın gelişmesini sağlayan folikül uyarıcı hormon ( FSH ) uygulanmakta olan hastalarda ortaya çıkabilen bir sorun olarak geçer, hiperstimulasyon sendromu. Tüp bebek tedavisi esnasında kimi kadınlar kullandıkları ilaçlara karşı tepki verebilir. Çok denilebilecek bir miktarda yumurta gelişimi elde edilir ise, yumurtalıkların hacimi artar, aşırı uyarılmış olan bu yumurtalıklardan salgılanan yüksek hormon seviyesi sebebiyle de iki hafta içinde kimi yan etkiler kendini gösterebilir. İşte bunlara hiperstimulasyon sendromu denir.

OHSS, genellikle yumurta oluşumunu arttırmak adına yumurtalıkların ilaçlarla uyarıldığı tüp bebek tedavisi yapılan hastalarda ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında ise ovulasyon induksiyonu geçirmiş olan ve yumurta oluşumunun sağlanmasının ardından yapay döllenme işlemi uygulanmış olan kişilerde de bu sendrom ortaya çıkabilmektedir. Fakat genellikle, tüp bebek tedavisi alan kadınlarda hiperstimulasyon sendromu ortaya çıkmaktadır.

Tüp bebek tedavisi yapılan her kadında OHSS, kendini küçük belirtilerle gösterebilmektedir. Bu kişilerin oldukça büyük bir bölümünde meydana gelen belirtiler günlük hayatı çok fazla etkilemeyecek bir biçimde kontrol altında tutulabilir.
OHSS’nin belirtileri aşağıdaki gibidir:

Yumurtalıkların büyümesi nedeniyle alt batın bölgesinde ağrı

Bulantı, kusma ve ishal

Hızlı kilo alımı

Çok ağır hastalarda akciğerlerde su birikmesi neticesi yaşanan nefes darlığı

Çok ağır hastalarda kan pıhtılaşmasında artış olması nedeniyle pıhtı oluşma potansiyeli

Vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesinde ortaya çıkan değişimler

Dehidrasyon yani susuz kalma
Hiperstimulasyon Neden Oluşur?

Yumurta sayısı oldukça düşük olan ya da çok yüksek olan hastalarda ortaya çıkan hiperstimulasyon sendromu sebepleri net bir şekilde bilinememektedir. Fakat çoğunlukla bu sendromun etkilerinin ağır bir şekilde yaşanması için çok yüksek sayıda yumurta oluşumunun meydana gelmiş olması gereklidir. Gelişen yumurta sayısı artış gösterdikçe, sendromun ortaya çıkabilme riski de o denli çoğalır.

Kadın vücudunda bulunan yumurtalık ve farklı organlar tarafından salgılanan hormonlar, minik kan hücrelerinin geçirgenliğini etkiler. Bu sebepten dolayı da olmaması gereken kısımlarda sıvı birikmesi vuku bulabilir. Sıvı birikmesi ise şişkinlik ve rahatsızlığa yol açar. Bunun yanında da böbreklere giden su azalır ve bu yüzden daha az idrar oluşur ve vücudun sodyum – potasyum dengesi alt üst olur.

Hiperstimulasyon sendromu günlük yaşamını etkileyen ve kişiye rahatsızlık verecek boyuta ulaşan kişilerin muhakkak bir uzman hekime başvurması ve tedaviye başlaması gerekir. Bu kişilerde:

Alt karı bölgesinde devamlı hissedilen bir ağrı nedeniyle uykusuz kalınıyorsa ve sürekli ağrı kesici kullanmak durumunda kalınıyor ise,

Devamlı bir şekilde bulantı, kusma ve ishal problemleri yaşanıyor ise,

Karın bölgesinde oluşan şişkinlik nedeniyle nefes almakta sıkıntı yaşanıyorsa,

Bacakların birinde şişme meydana geldiyse ve göğüs ağrısı mevcutsa ya da baldırlarda hassasiyet söz konusu ise,

muhakkak uzman bir hekime başvurulmalıdır.
OHSS Tedavisi Nasıl Gerçekleşir?

Hiperstimulasyon sendromu sebepli yaşanan şikayetler dolayısıyla uzman bir hekime başvurulduktan sonra, hekim sorunun devamlılığına ve boyutuna göre bir tedavi planı çizecektir. Şayet sorun hafif şiddette devam ediyor ise,

Karın bölgesinde şiddetli bir şekilde hissedilmeyen, gerginlik ve ağrı kendini gösterir. Bu ağrılar ise dinlenerek ve ağrı kesicilerle tedavi edilebilir.

Oral yoldan yapılan sıvı alımı sayesinde vücudun dengesi sağlanır.

Sık sık ve az bir şekilde yemek yenmesi iyileşme için gereklidir.

Çoğunlukla hafif şiddetli olan OHSS tedavisinde kişinin hastaneye yatması gerekmez.

Orta ve yüksek şiddetli olan hiperstimulasyon sendromu belirtileri ise günlük yaşantının kalitesini oldukça büyük bir ölçekte düşürür. Bu sebeple de başvurulan hekim hastayı yakından gözlemek ve vücut değerlerini kontrol altına almak için hastaneye yatmak konusunu gündeme getirebilir.

Orta ve yüksek şiddette belirtiler gösteren OHSS tedavisinde ise,

Vücuda sıvı ve protein takviyesi için hastanın damar yolu açılır.

Enjeksiyon ile bulantı ve kusma duygusunu gideren ilaçlar kişiye verilir.

Kanın çok fazla bir şekilde pıhtılaşmasını önlemek adına enjeksiyon ile heparin verilir.

Elektrolit ve sıvı dengesini kontrol edebilmek için günlük bir şekilde kan testi uygulanır.

Şayet ileri derecede bir hiperstimulasyon sendromu mevcut ise hastaya parasentez ismi verilen bir uygulama gerçekleştirilir. Parasentez adı verilen uygulamada teflon bir katater ile karın boşluğunda birikmiş olan sıvı çekilir. İleri derece OHSS’nin en ideal tedavi yöntemlerinden birisidir.

Yüksek şiddetli belirtilerle kendisini gösteren OHSS uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması ile çoğunlukla birkaç gün içinde hastada belirgin bir iyileşme ortaya çıkar.

Hiperstimulasyon sendromu tedavisinde en şiddetli belirtilere sahip olan kadınlar dahi genellikle 7 – 10 gün içerisinde iyileşir. Bu sendromun ortaya çıkması, IVF programlarında düşük dozlu protokollerinin uygulanması ile azaltılabilir ve belirtilerin daha da şiddetlenmesi engellenebilir. IVF tedavisi gören Polikistik Over Sendromu olan kişilerin normal IVF hastalarına nazaran daha büyük bir risk altındadırlar. Bu sebeple de tedaviye başlanmadan önce muhakkak doktorları ile görüşmeli ve gereken önlemlerin alınması için harekete geçilmelidir.

Hiperstimulasyon sendromu bebek sahibi olmak için tedavi gören kişilerin gebe kalmasını hiçbir biçimde engellemez. Aksine bu sendrom yumurta sayısının çoğalması nedeniyle ortaya çıkar ve yumurta miktarında gerçekleşen artış, tüp bebek tedavisinde oldukça olumlu ve iyi bir durumdur. Bu sebeple de tüp bebek tedavisi esnasında hiperstimulasyon sendromu nedeniyle herhangi bir telaşa mahal yoktur. Belirtilerin şiddetine ve seyrine göre başvurulan doktor kişi için en ideal olan tedavi yöntemini seçecek ve kısa süre içerisinde iyileşme sağlanacaktır.

Op. Dr. Serkan Oral

www.serkanoral.com