Türkiye, İran, Suriye ilişkileri ve eksen direnci

7 Ağustos Salı günü İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Salih’i Ankara’ya gelirken, İran dini lideri Ayetullah Hameney’in özel temsilcisi Said Celili de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüştü.

İran Dışişleri Bakanı’nın Türkiye ziyaretinden önce Genel Kurmay Başkanı’nın “ Böyle giderse Suriye’den sonra sıra Türkiye’ye gelecek” şeklinde bir açıklama yapması Türkiye kamuoyunda ve en üst düzeyde sert tepki doğurdu.

Suriye’de isyancıların elinde tuttuğu 48 İranlı rehine var. İran’ın Hacı dediği bu rehinelere isyancılar İran casusu diyor ve Esad’a karşı ellerinde bulunduruyorlar. Ayrıca hükümet güçlerinin bombardımanı sırasında rehinelerden  3 kişinin öldüğü açıklandı.

Esad ile Suriye Başkanlık sarayında görüşen Said Celili en yüksek düzeyde bir diplomat. Aynı zamanda İran Ulusal Güvenik Konsey Başkanı. Açıklamasında,  “İran İslam Devriminden bu yana Ortadoğuda güçlü bir müttefikimiz olan Suriye 17 aydır karmaşa ve kavga içinde. Bu ülkeye kesinlikle dışarıdan bir müdahale olsun istemiyoruz. Konu Suriye’nin iç sorunu olsa da kavga, bölge eksen direnci ile onun  dünyadaki düşmanları arasında. Suriye’nin de bir parçası olduğu bu eksen direncinin kırılmasına ne olursa olsun İran hoşgörülü olmayacaktır.”

İran nükleer enerji programı nedeninden dolayı  Batı ile sorunlu. İran aleyhine Birleşmiş Milletlerde oylama yapılırken Türkiye, İran lehine oy vermiş sadece iki ülkeden biri idi. Şimdi neredeyse karşı karşıya gelen iki ülke konumuna girildi.

Esad rejiminin düştüğü durum gözler önünde. Rusya ve Çin’den önceleri olduğu gibi Suriye lehine güçlü sesler çıkmıyor. Suriye gittikçe Libya’ya benziyor.

Öte yandan ABD dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un Güney Afrika Cumhuriyet’inden sonra Türkiye’yi ziyaret edecek olmasının hemen önünde İran Dışişleri Bakanı’nın Türkiye ziyaretinin arkasında İran’ın Suriye’deki rehineleri olsa da anlamlı.

New York Times’ın Suriye konusu ile ilgili bir yazısında, Lübnanlı analist ve İran uzmanı Talal Atrissi'nin İran için  söylediğinden   “Biz Suriye’deki mücadeleye bulaştık, savaşın içindeyiz.”  yola çıkarak , bu artık uluslar arası bir savaş-mücadele” diyor.

Eğer iş uluslar arası bir savaş ise biz savaşın tam ortasındayız.

Dış politikayı satranç oyununa benzetirler. Hamleler ve karşı oyunlar ve rakibin hangi oyunu kuracağını tahmin edebilme gücü.

Suriye Türkiye, İran Türkiye ilişkileri son iki yılda döne döne bir hal oldu.Hüseyin Seyfi