Wikipedia’da çözülmemiş bilimsel problemler

12 başlıkta ortalama 13’er madde listelenmiş, böyellikle kabaca 150 parçalık bir liste oluşmuş.

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_unsolved_problems

Bunlardan birini açımlayalım:

Özgür iradenin sinirbilimi:

Olağan insanlarda özgür irade genel yoktur, aslında irade pek yoktur.

Bir işi yapmamız için irade gerekmez. Yapılacak edimin hangi motor bölümde karşılığı varsa, o bölüm etkinleşir.

Bir işi yapmamız veya özgür iradeyi tartışmak için, önce seçim ve karar verme düzeneklerini tartışmamız gerekir ki bunlar herhangi bir algı-duyu girdisi olmadan gerçekleşir.

O zaman sorunu, belli bir düşüncenin izlediği belli bir düşünce arasındaki neden-sonuç ilintisini aramaya dönüştürebiliriz.

‘Serbest çağrışım’ denilen bir şey var: Bu durumda düşünme-zihin, birbiriyle hiç ilintisiz görünen düşünceleri peşpeşe yaşar.

Bu bir sorun. Kendi düşüncelerimden ve serbest çağrışımlarımdan vardığım kanım şu: Bir izlenimin parçalarından herhangi biri, rasgele bir biçimde sinirileri elektrik ve/ya kimyasal olarak tetikleyebilir.

Burada önemli bir ayrıntı var:Nörokimyada neden-sonuç ilintileri birebir değil, yani örneğin her katalizör / enzim her zaman aynı maddeleri sentezlemiyor veya parçalamıyor.

Bedenimizdeki kimyasal reaksiyonların ortalama süresi 10 üzeri 18 saniye. Her gün bedenimizin ağırlığının yaklaşık % 10’u gaz, sıvı veya katı olarak değişiyor. Bu da 7 kilo etsin.

Bir mol madde 10 üzeri 23 molekülden / atomdan oluşur. Bir bileşik, genelde 1.000-10.000 hidrojen atomu ağırlığında olur. Ancak bedenen yaktığı hidrokarbonlar 100 ve daha aşağı birime dek düşebilir. Soluduğumuz oksjien ve bıraktığımız karbon dioksit ise 10 birim civarındadır.

Sonuçta günde, 10 üzeri 22 birim reaksiyon gerçekleşir, diyelim. Bazı zihinsel süreçler için ise, 10 üzeri 4 birim-reaksiyon kadar düşük bir düzeyde, özgür irade sayılanı etkileyecek reaksiyonlar yaşanabilir.

Buradaki neden-sonuç ardışıklık ağları, öğe sayıları sonsuza limitlenen kümelere dönüşür.

O zaman, özgür iradenin sinirbilim modelini kurarken, bu neden-sonuç ağlarını, araya bir de olasılık dağılımları sokarak, toplamları saptanabilir diziler olarak modellemek mümkündür.

Görüldüğü gibi, özgür iradeden olasılık iradeye 1 adım attığımızda, limit sonsuz işlemli bir modele geçmemiz gerekiyor. Oysa, temel bilimlerde mekanik determinizm, hala toplu bilisizlikte egemen durumda. Şu bu sonucu doğurur, gibi kısa ve net modeller istiyorlar.

Bilim, bir model veya denklem kurarken, indirgemeler ve genellemeler yapar ama bilimin bazı alanları kaotik matematik modellerine uygundur ve zihin de onlardan birisidir.

Olaya bir de tersinden ve iyimser bakalım: Wikipedia’nın son 10 yılında geçmişteki bazı bilimsel problemler çözüldü. Bunların da ayrı bir listesi var.