- Kategori
- Anılar
Yaşadıklarımız unutamadıklarımız
Şiir Öykü Şenliği, Trabzon Lisesi, 2 Haziran 1992
Eğitim sanat
Ocak Şubat Mart 2006 Sayı 5
Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği Kartal Şubesi
0216 488 93 89
Bülten
TÜRKÇE DÜŞÜNMEK; TÜRKÇE KONUŞMAK, YAZMAK ULUSAL BİR GÖREVDİR
...
Türkçe toplumsal gelişmeye koşut olarak kendini yeniliyor.Türkçeyi, toplumumuzun ulusal dili olarak doğru, anlaşılır biçimde kullandığımızda anlaşmamızın kolaylaşması, toplumsal barışımızın sağlanması gerçekleşecektir. Türkçe, toplumsal yaşamımız için bu denli önem taşımaktadır.
TÜRKAY KORKMAZ
TÜRKÇENİN SÖZDİZİMİ
ezgi
halk
suda balık
kaç damar
yaşar
aydın kimliğinde us
sevgi dokur yürek
bitmeyen ezgi çoğalır
ince uzun
dışımızda maviliği
(zaman kanatlı sözler, s.53)
Sözdizimini her dilin anlatımda oluşturduğu, başvurduğu sözcük dizgesi olarak tanımlayabiliriz. Sözdizimi dilden dile değişir. Türkçede sözdizimi şöyle oluşmaktadır:
1.Yargı öbekleri (Tümce )
2.Belirtme öbekleri ( Yargısız anlatımlar )
1. Yargı Öbekleri
Yargı öbeği deyince tümce anlaşılmalıdır.Tümce, yargı bildiren söz dizisidir. Bu söz dizisinin oluşmasında Türkçenin değişmezlik, değişebilirlik kuralları dikkate alınır.
Türkçenin, genel kalıp, önemsenen öğenin yükleme yaklaştırılması, çatısal özellikler, kök değişmezliği, kök-yapım eki-çekim eki sıralaması, ünlü uyumları, belirtme öbeklerinin oluşumunda yardımcı öğe temel öğe sıralamasının geçerliliği dilin değişmezlik özelliği ile açıklanabilir.
Sözdizimi dilin düşünce düzenidir. Sözdizimi bozulunca düşünce düzeni de bozulur.Etkisinde kaldığımız dillerin sözdizimiyle düşünürüz; Osmanlıca, çeviri dil özellikli Türkçe.
. Bizi şaşırtacak denli çelişkiler olan da yine insanın kendisidir.
.Okuru okumaktan, edebiyat yapıtından beğeni almaktan soğutan yazarların kusuru, bilindiğinden çok fazladır.
Bu örnek tümcelerde anlatımın sevimsizliği başka dille düşünüp Türkçe yazmaya özenmekten kaynaklanıyor.Birinci tümcede yazar, “denli” sözcüğünü kullanarak Türkçe anlatımı gerçekleştirdiğini sanıyor. İkinci tümcede de yer alan ”beğeni almak” başka bir dille düşünüldüğünü gösteren çeviri özellikli bir deyim.Türkçede bulunan “beğeni kazanmak” deyimi kullanılsaydı Türkçe düşünüp Türkçe anlatma gerçekleşmiş olacaktı.
2. Belirtme Öbekleri
Belirtme öbeği, kavramlar arası ilişki kurar.Kavram, nesnelerin, biçimlerin, olgu, durum ve devinimlerin dilde anlatım buluşudur.Değişik ses ve biçimlerle, değişik yollardan oluşan sözcük somut ve soyut kavramları karşılar. Söze dönüşen nesne dile özgü bir genelleme, bir soyutlamadır. Ad soylu sözcükler doğrudan doğruya kendi aralarında ilişki kurarak belirtme öbeklerini oluştururlar.Belirtme öbekleri yargısız anlatımlardır.
Okul bahçesi / okulun bahçesi /okul bahçesinin duvarı : ad tamlaması ;
kırık sandalye / beş yüz / birkaç kişi / masmavi deniz : önad tamlaması;
benim evim / bizim yurdumuz / senin oyuncağın :adıl tamlaması;
yüz beş : sayı öbeği;
en büyük(eserim) / daha güçlü (atlar) / pek çok (sevmek) : belirteç öbeği
savaşa hazır/ içten pazarlıklı / evde eve / papatyadan beyaz : ad öbeği
İsmet Paşa / Türkay Öğretmen / Ali Yüzbaşı : san öbeği;
akşama dek /dev gibi /denize karşı / çocuk için : ilgeç öbeği
hak ve kuvvet / Oya ile Veli / O ya da ben / ya o ya ben :bağlaç öbeği
hey Dirse Han / aziz İstanbul/ a budala /ey bülbül : ünlem öbeği
sıra sıra / az çok / eş dost / şırıl şırıl : ikileme öbeği;
boyun eğmek /can atmak / yardım etme : eylem öbeği
Anlatımın sözdizimsel bağlantısında dilin öbeklerden oluştuğunu gördük.Dilin bu değişmez özelliği yanında ozanların, yazarların, dilbilimcilerinin dile işlerlik kazandırmasını da dilin değişebilirlik özelliği olarak adlandırabiliriz.
Ses değişmeleri: edgü / eyyü / eyü / iyi ;
Anlam değişmeleri : yavuz : kötü – yiğit; ödül : güreşte kazanana verilen armağan (geçmişte), her yarışmada kazanana verilen armağan ( bugün )
Sözcük değişmeleri : bediz / bezek / süs . Bu üç özellik dilin değişebilirlik özelliklerindendir.
ETKİNLİKLERİMİZ:
8 MART 2006 DÜNYA KADINLAR GÜNÜ, TANSU BELE, SÖYLEŞİ,15.00; YEMEK, 19.00
25 MART 2006, TOPLUMCU ŞİİR, AYDIN HATİPOĞLU, SÖYLEŞİ, 15.00: YEMEK, 19.00
ETKİNLİKLERİMİZ DERNEĞİMİZDE GERÇEKLEŞTİRİLECEKTİR
Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği Kartal Şubesi
0216 488 93 89
Bülten
TÜRKÇE DÜŞÜNMEK; TÜRKÇE KONUŞMAK, YAZMAK ULUSAL BİR GÖREVDİR
...
Türkçe toplumsal gelişmeye koşut olarak kendini yeniliyor.Türkçeyi, toplumumuzun ulusal dili olarak doğru, anlaşılır biçimde kullandığımızda anlaşmamızın kolaylaşması, toplumsal barışımızın sağlanması gerçekleşecektir. Türkçe, toplumsal yaşamımız için bu denli önem taşımaktadır.
TÜRKAY KORKMAZ
TÜRKÇENİN SÖZDİZİMİ
ezgi
halk
suda balık
kaç damar
yaşar
aydın kimliğinde us
sevgi dokur yürek
bitmeyen ezgi çoğalır
ince uzun
dışımızda maviliği
(zaman kanatlı sözler, s.53)
Sözdizimini her dilin anlatımda oluşturduğu, başvurduğu sözcük dizgesi olarak tanımlayabiliriz. Sözdizimi dilden dile değişir. Türkçede sözdizimi şöyle oluşmaktadır:
1.Yargı öbekleri (Tümce )
2.Belirtme öbekleri ( Yargısız anlatımlar )
1. Yargı Öbekleri
Yargı öbeği deyince tümce anlaşılmalıdır.Tümce, yargı bildiren söz dizisidir. Bu söz dizisinin oluşmasında Türkçenin değişmezlik, değişebilirlik kuralları dikkate alınır.
Türkçenin, genel kalıp, önemsenen öğenin yükleme yaklaştırılması, çatısal özellikler, kök değişmezliği, kök-yapım eki-çekim eki sıralaması, ünlü uyumları, belirtme öbeklerinin oluşumunda yardımcı öğe temel öğe sıralamasının geçerliliği dilin değişmezlik özelliği ile açıklanabilir.
Sözdizimi dilin düşünce düzenidir. Sözdizimi bozulunca düşünce düzeni de bozulur.Etkisinde kaldığımız dillerin sözdizimiyle düşünürüz; Osmanlıca, çeviri dil özellikli Türkçe.
. Bizi şaşırtacak denli çelişkiler olan da yine insanın kendisidir.
.Okuru okumaktan, edebiyat yapıtından beğeni almaktan soğutan yazarların kusuru, bilindiğinden çok fazladır.
Bu örnek tümcelerde anlatımın sevimsizliği başka dille düşünüp Türkçe yazmaya özenmekten kaynaklanıyor.Birinci tümcede yazar, “denli” sözcüğünü kullanarak Türkçe anlatımı gerçekleştirdiğini sanıyor. İkinci tümcede de yer alan ”beğeni almak” başka bir dille düşünüldüğünü gösteren çeviri özellikli bir deyim.Türkçede bulunan “beğeni kazanmak” deyimi kullanılsaydı Türkçe düşünüp Türkçe anlatma gerçekleşmiş olacaktı.
2. Belirtme Öbekleri
Belirtme öbeği, kavramlar arası ilişki kurar.Kavram, nesnelerin, biçimlerin, olgu, durum ve devinimlerin dilde anlatım buluşudur.Değişik ses ve biçimlerle, değişik yollardan oluşan sözcük somut ve soyut kavramları karşılar. Söze dönüşen nesne dile özgü bir genelleme, bir soyutlamadır. Ad soylu sözcükler doğrudan doğruya kendi aralarında ilişki kurarak belirtme öbeklerini oluştururlar.Belirtme öbekleri yargısız anlatımlardır.
Okul bahçesi / okulun bahçesi /okul bahçesinin duvarı : ad tamlaması ;
kırık sandalye / beş yüz / birkaç kişi / masmavi deniz : önad tamlaması;
benim evim / bizim yurdumuz / senin oyuncağın :adıl tamlaması;
yüz beş : sayı öbeği;
en büyük(eserim) / daha güçlü (atlar) / pek çok (sevmek) : belirteç öbeği
savaşa hazır/ içten pazarlıklı / evde eve / papatyadan beyaz : ad öbeği
İsmet Paşa / Türkay Öğretmen / Ali Yüzbaşı : san öbeği;
akşama dek /dev gibi /denize karşı / çocuk için : ilgeç öbeği
hak ve kuvvet / Oya ile Veli / O ya da ben / ya o ya ben :bağlaç öbeği
hey Dirse Han / aziz İstanbul/ a budala /ey bülbül : ünlem öbeği
sıra sıra / az çok / eş dost / şırıl şırıl : ikileme öbeği;
boyun eğmek /can atmak / yardım etme : eylem öbeği
Anlatımın sözdizimsel bağlantısında dilin öbeklerden oluştuğunu gördük.Dilin bu değişmez özelliği yanında ozanların, yazarların, dilbilimcilerinin dile işlerlik kazandırmasını da dilin değişebilirlik özelliği olarak adlandırabiliriz.
Ses değişmeleri: edgü / eyyü / eyü / iyi ;
Anlam değişmeleri : yavuz : kötü – yiğit; ödül : güreşte kazanana verilen armağan (geçmişte), her yarışmada kazanana verilen armağan ( bugün )
Sözcük değişmeleri : bediz / bezek / süs . Bu üç özellik dilin değişebilirlik özelliklerindendir.
ETKİNLİKLERİMİZ:
8 MART 2006 DÜNYA KADINLAR GÜNÜ, TANSU BELE, SÖYLEŞİ,15.00; YEMEK, 19.00
25 MART 2006, TOPLUMCU ŞİİR, AYDIN HATİPOĞLU, SÖYLEŞİ, 15.00: YEMEK, 19.00
ETKİNLİKLERİMİZ DERNEĞİMİZDE GERÇEKLEŞTİRİLECEKTİR
- Toplam blog
- : 1064
- : 732
- Kayıt tarihi
- : 24.03.12
Türkay KORKMAZ, umuda yolculuğu ertelemez. Mermeri delenin damlanın sürekliliği olduğunu bilir. Y..