Yitik bir hukuk felsefecimiz: Orhan Münir Çağıl

Türkiye’de son devirlerde ‘büyük düşünür’ yetişmediğine dair yaygın bir kanaat vardır. Bu, gerçekten haklı bir kanaat mi? Değerli Hocamız Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay, benzer bir suale verdiği cevapta “büyük düşünür” tabirinin kaygan bir zemine sahip olduğuna dikkat çekerek büyüklük ve küçüklüğün ciddi anlam kaymalarına maruz bırakıldığından yakınır. Gerçekten kimdir büyük düşünür? Ahmet Cevdet Paşa mı, Ali Suavi mi, Namık Kemal mi, yoksa Erol Güngör mü, Necati Öner mi, Nermi Uygur mu? (…) Bolay’a göre Türkiye’de adı bilinmeyen nice büyük düşünür vardır. Onların Batı’daki ünlenmiş bir dizi düşünürden kalır yanları da yoktur. Ancak Türkiye’de eksik olan onlar üzerine ideolojik olmayan ciddi çalışmaların yeterince yapılmamış olmasıdır.[1] Sayın Bolay’ın tespitine katılmamak mümkün görünmemektedir. Çünkü araştırma imkânlarının oldukça geliştiği ve kolaylaştığı çağımızda acıyla fark edilen nice Türk düşünürünün değil fikirleri, yaşam hikâyeleri hakkında dahi kısacık bir bilgiye ulaşmanın neredeyse imkânsız olduğudur. İşte. Prof. Dr. Orhan Münir Çağıl da bu vefasızlıktan fazlasıyla nasiplenen yitik düşünürlerimizden birisidir.

Kimdir Orhan Münir Çağıl? Nerelidir, ne zaman doğmuştur, yaşamakta mıdır, yoksa vefat etmiş midir? Bu suallere maalesef doyurucu cevap veremiyorum. Ulaşabildiğim küçük bir gazete haberinden onun 24.12.1999 tarihinde vefat ettiğini ve Zincirli Kuyu Mezarlığına defnedildiği öğrenebiliyoruz. Yetiştirdiği birkaç ismin gazete köşelerinde dikkat çekmeyen beyanlarından ise, Çağıl’ın 1980 öncesi Prof. Dr. Abdülkadir Yörük’ün asistanı olarak İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde bulunduğu ve adı geçen fakültenin sevilen bir hocası olarak akademik faaliyetlerine devam ettiği anlaşılmaktadır. İstanbul Üniversitesi talebelerinin çıkardığı 1944 yılına ait “Guguk” isimli derginin verdiği bilgi ise, Çağıl’ın lakabının “Sevilla Berberi”, sevdiği filimin ise “Cici Berber” olduğudur. Arkasında bıraktığı yazılı eserlerden hareket edilirse, Çağıl 1970’li yıllarda Hukuk Başlangıcı, Hukuk Felsefesi ve Metodolojisi Profesörüdür. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuasında bir kısmı kitap hacminde 24 makale kaleme almıştır. Ayrıca Çağıl’ın çeşitli batılı düşünürlerden genelde hukuk ve felsefesi üzerine çevirileri de vardır.[2] Çağıl, İstanbul Üniversitesi Yayınları arasında basılan “Hukuka ve Hukuk İlmine Giriş” (2. Baskı 1963, 4. Baskı 1971) ve sadece birinci kısmına ulaşabildiğim “Ruh ve Mana (Mânevi Nefs) Metafiziği Kontra “Nietzsche” ve Kozmolojik Nihilizm” (Birinci Kısım, 1978) adını verdiği hukuki ve felsefi değeri haiz iki kıymetli esere imza atmıştır. Çağıl’ın çalışmalarına seçtiği uzun başlıklar hayata bakışı, fikriyatı ve eserlerinin içeriği hakkında yönlendirici bilgiler içermektedir.[3]