Yörükler dünyasına bir bakış ( 9 )

Yörüklerin dünyasında söylenen  bazı fıkralar: 

Anadolu’muzun değişik yerlerinde yaşayan Yörüklerimizin kendilerine özgü bazı fıkraları vardır. Bu fıkralar Yörüklerin sosyal ve toplumsal ve ekonomik ilişkilerini  ortaya koyar. Bunların çoğu güldürü ve espriyi  seven Anadolu insanların zeki olduklarını gösterir. Ben sadece bunlardan bir kaçını sizlerle paylaşmak istiyorum.

Antalya Yörükleri arasında anlatılan şu fıkra insanı  düşündürmeğe değer. Köylünün biri  yolda giderken Yörüğün birine yolda rastlar. Bir şaka bağlamında İslam’ın şartı kaçtır / diye sorar. Yörük hiç bozuntuya vermeden İslam’ın şartı beştir ve aşağıdaki gibi saymaya başlar:

1- Ala ardıçlı bir yayla,

2- İki yüz koyun,

3- Boynu sarı altınlı  bir gelin,

4- Karaçadır,

5- Beş maya (1),

Yörüğün köylüaye verdiğiu bu zekice ve esprili yanıtta, O’nun düşleri, istemleri ve yaşamanın bir özeti yatmaktadır.

Yörüğün biri  atıyla Toros eteklerinde dolaşırken, bir keçi ile bir koyun çalar, kasabanın yanından geçerken atını bir çalıya bağlar. Keçileri ve koyunları saklar. Cuma namazına gider.

Namazında sonunda  duaya geçildiğinde aklı tamamen aklı hayvanlarda kalır. Dua yeirine: “ İki kıllı, bir yünlü Hiyo ( yani at çadırda bağlı) diye tekrarlar.

Namazını eda etmek üzere, devesini bir çocuğa emanet eder. Yörük namazsına kılmaya başlar. Derken namaz uzar. Bu bir teravih namazıdır. Yörük dalgındır ve aklı hep devesinde kalır. Namazın teravih  namazı olduğunu bilemez. Namaz uzadıkça uzar. İçinden aman oğlum, bu iş inada bindi” der… 

Yörüğün biri bir eve konuk olmuş, hoşbeşten sonra ev sahibi çay ikram etmeye başlamış. Ev sahibi çayın demi nasıl olsun? diye sorunca: Yörük  S….rım, demini, memini, yeter ki şekeri bol sun, diye yanıt vermiş. Bu da Yörüklerin nedenli tatlıya düşkün olduklarını gösteriyor.

Aşığın bir elindeki sazıyla Yörük beyinin çadırına konuk olmuş. Aşiretin diğer erkekleri beyin çadırında  toplanmışlar. Çay, kahve içtikten sonra Aşık yavaştan yavaştan başlamış sazına düzen ( akort) vermeğe. Bunu gören Yörük beyi, “ Gözünü  seveyim, Aşık, bırak şu çomaklarla oynamayı da, Güzel bir şeyler çal, sana bir teke vereyim “ der…( 2 )

KAYNAK

1- Prof. Dr. Faruk Sümer,  Çukurova Tarihi, Ankara, 1964.

2- Batı Akdeniz Bölgesi Yörükleri /  Musa Seyirci

Der yayırnlarnı İstanbul- 2000

3-Naci Eren Yörüklerde Karaçadır ve Fıkralar,Folklor Etnografya Araştırmaları,İstanbul 1984 Prof. Dr. Faruk Sümer,  Çukurova Tarihi, Ankara, 1964.

4-İlhan Başgöz, Fıkralarımız Üstüne, Folklor Yazıları İstanbul1986

Bu bölümde değerli folklorcu dostum Musa Seyirci’nin( 1951- 02.06.2011)

“ Batı Akdeniz Bölgesi Yörükleri / Der Yayınları- İstanbul,2000.s,262”  adlı kitabından yararlanmıştır.Musa Seyirciyi rahmetle ve saygıyla anıyorum.

(  Bak: Milliyet Blog: Abdülkadir Güler, 01 Temmuz 2011

Abdülkadir Güler 

10.06.2017-  SÖKE