- Kategori
- Dilbilim
Zıkkımın kökü

“Sadece Turkiye’de Sivas elinde bulunur… “ dedigimde Akdenizli sormustu: “Agabey ‘Zerze’ de ne demek?” O gun bugun ararim. Benim konusma, hatta yazma dilime yerlesmis bu kelimeler nereden gelir, diye.
Ufak tefek degisiklikler de olsa, kullandigim kelimelerin,terimlerin ne kadar yaygin oldugunu gordum.
“Ana Dili” ne “Ana Dili” bosuna denmemis.
Sevgili Akdenizli:
www.e-aydogan.com sitesinden aldigim “Yoresel Terimleri” asagida yayinliyorum. Belki sizlerin kullandiklarida vardir!
YÖRESEL TERİMLER
Abooğ................................ |
Şaşkınlık ve hayret belirtme |
Acep.................................. |
Acaba |
Adı galasıca....................... |
beddua |
Agartı................................. |
Süt ve süt ürünleri |
Ağıl................................... |
Küçükbaş hayvan barınağı |
Aha.................................... |
İşte |
Ahır................................... |
Büyükbaş hayvan barınağı |
Alaca.................................. |
Çit Kapısı |
Alaf.................................... |
Kuru hayvan yemi |
Allahçalık............................. |
Sadaka |
Arustak.............................. |
Tavan döşeme arası (Evin Tavanı) |
Ayakçag............................ |
Merdiven |
Bacöğ................................ |
Kadınlara denir |
Bahdulu seni..................... |
Ne mutlu |
Barabar.............................. |
Birlikte |
Barhaç............................... |
Kova |
Beşli.................................. |
Mavzer tüfeği |
Bıldır.................................. |
Geçen sene |
Bıtırak................................ |
Diken yığını |
Bibi.................................... |
Hala, babanın kız kardeşi |
Böğür................................ |
Karın boşluğu |
Böğürmek.......................... |
Sıgırların bagırması |
Börtletmek......................... |
Hafif ateşte haşlamak |
Buğasak............................ |
İneğin cinsel kızgınlığa gelmesi |
|
Burulmuş ot |
Buymak............................. |
Çok üşümek |
Cılga.................................. |
Çığır, keçi yolu |
Cıngıllı............................... |
Orta boy |
Ciğeri ağzına gelesice...... |
beddua |
Culuk................................. |
Hindi |
Cücük................................ |
Civciv |
Çağıl.................................. |
Tarlada Taş yığını |
Çağla................................ |
Olmamış meyve |
Çaput................................. |
Bez parçası |
Çaşur................................ |
Bir dağ bitkisi |
Çatma.............................. |
Tuluk askısı |
Çec.................................... |
Balmumu |
Çerçi.................................. |
Seyyar köy satıcısı |
Çimmek............................. |
Yıkanmak |
Çir...................................... |
Kara erik kurusu |
Çit...................................... |
Duvar yerine geçmek üzere bahçe veya tarla çevresine ağaç dallarından yapılmış engel |
Çul..................................... |
Keçi kılından kilim |
Dam.................................. |
Toprak evin üstü |
Davar............................... |
Koyun, keçi |
Değnek.............................. |
El sopası |
Dehre................................ |
Ağaç kesen küçük alet |
Demi.................................. |
Değil mi? |
Deyi................................... |
Diye |
Don................................... |
Külot |
Döşşek.............................. |
Yatak |
Dulda................................. |
Gölge |
Durucak............................. |
Sulu, açık |
Düğücek............................ |
İnce bulgur |
Eğiş................................... |
Ateş küreği |
Eğleşmek........................... |
Beklemek, bir yerde kalmak |
Ehmal............................... |
İhmalkar |
Elekçi................................ |
Göçer çingene |
Ellere kala.......................... |
beddua |
Ellik................................... |
Ağaçtan yapılı, ekin biçmede parmaklara takılır |
Emmi............................... |
Amca |
Enik................................... |
Köpek yavrusu |
Essah................................ |
Doğru, gerçek |
Essah mı?......................... |
Doğru mu? |
Fehimsiz........................... |
Sakar, beceriksiz |
Ferik.................................. |
Piliç |
Fışkı................................. |
At - eşek pisliği |
Firik................................... |
Olmamış buğday başağı |
Fistan................................ |
Uzun kadın elbisesi |
Gabala.............................. |
Götürü iş |
Gada................................. |
Kaza, bela |
Gadan alam....................... |
Derdini alam |
Gah................................... |
Elma, armut kurusu |
Gahırdak.......................... |
Kuyruk kavurması |
Garamuh.......................... |
Böğürtlen |
Gardaşlık.......................... |
Süt kardeş |
Garez................................ |
Düşmanlık, kin, iftira |
Garış vermek..................... |
Beddua etmek |
Gatık.................................. |
Yoğurt-Ayran |
Gavurga............................. |
Kavrulmuş buğday |
Gavut................................ |
Dağ armudu kurusundan elde edilen bir tür yiyecek |
Gaygana........................... |
Yumurta yemeği |
Gazel................................ |
Kurumuş yaprak |
Gejgere............................. |
Tahtadan, iki kişi tarafından yük taşımaya yarar |
Gelin bacı.......................... |
Yenge (yeni gelinlere denir) |
Gığar................................ |
Kiler |
Golçak.............................. |
Kadınların dirseğe kadar kullandıkları bezden kol |
Göbek............................. |
Mantar |
Gödük............................. |
Tahıl ölçü birimi |
Göğ.................................. |
Yeşil |
Göğerti............................... |
Yeşillik, filizlenmiş tarla |
Göze................................. |
Su kaynagı |
Gremse.............................. |
Boyuna takılan iri altın |
Gullep................................. |
Demir halkalı menteşe |
Gurk................................... |
Kuluçkadaki tavuk |
Guşluk vakti....................... |
Ögleye yakın |
Gücük................................ |
Kış (Şubat ayı) |
Güğüm.............................. |
Sürahi |
Güveyi............................. |
Damat |
Hacat................................ |
Alet, edavat |
Hamança............................. |
Deriden yapılmış azık çantası |
Haşıl................................. |
Un tatlısı |
Hayla................................. |
Hayvanı sür |
Hayvanlara verilen otlar:.... |
Sütlüven, Keven, Çaşur, Kaz ayağı, Çıtlık, Çayır otu, Isırgan otu, Hava yaprağı, Ayrık |
He...................................... |
Evet |
Hele gözle......................... |
Bak hele |
Hemi................................. |
Öyle mi |
Hergeyleme....................... |
Tarlayı sürme |
Herif.................................. |
Erkek, koca |
Herle.................................. |
Koyu un çorbası |
Heybe................................ |
Çift gözlü çuval |
Hım hış veya hım hışirik ..... |
Ezik, kırık, tamamen ezilmiş |
Hon.................................... |
Ekin biçme |
Hoşaf................................. |
Komposto |
Hozan................................ |
Biçilmiş tarla |
Höllük................................ |
Kundak toprağı |
Irgat................................ |
Ekin biçen |
İğeşmek............................ |
Tartışmak, iddia etmek |
İlin tikim............................. |
Ara sıra, çok az da olsa |
İşlik................................... |
Gömlek |
Karakış............................. |
Kış (Aralık ayı) |
Kav.................................... |
Sersem, aptal |
Kenger.............................. |
Sakız elde edilen bir dağ bitkisi |
Kırmaşmak........................ |
Yerinden oynamak |
Kırpmak............................. |
Traş etmek |
Kömbe............................... |
Kalın börek |
Köynek.............................. |
Gömlek |
Laltak................................ |
Çok ıslanmış |
Loda.................................. |
Toprağa saman saklamak |
Loğ.................................... |
Damı sıkıştıran yuvarlak taş |
Mahana............................. |
Bahane |
Mal.................................... |
Büyük baş hayvan |
Malamat............................ |
Berbat, Rezillik |
Masta................................ |
Ucuna çivi takılmış uzun değnek |
Meret................................ |
Hayvanlara kızınca söylenir |
Mertek............................... |
Dam döşenirken kullanılan ağaç |
Mısmıl............................... |
Doğru dürüst, işe yarar |
Minkinini kesmek............... |
Bunaltmak |
Mintan............................... |
İşlik, gömlek |
Mudanası yok................... |
Tenezzül etmez, ihtiyacı yok |
Müsaip.............................. |
|
Nehas................................ |
Niye-Neden |
Nik.................................... |
Keven toplamada kullanılan ve keven’in kökünü çıkarmaya yarayan ucu çatal ağaç |
Örme................................. |
Kıldan yapılan uzun ip |
Ötürük............................... |
İshal |
Palan................................. |
Semer kayışı |
Pangınot............................ |
Banknot, lira |
Parpu......... |
Aşı |
Peşkir................................ |
Havlu |
Piştöğ sıkmak ...... |
Bir laf atıp ortalığı karıştırmak |
Porsuma............................ |
Dağılma, bozulma |
Puşu................................. |
Renkli mor ipekten baş örtüsü |
Pürçekli............................. |
Havuç |
Pürpürüm........................... |
Semizotu |
Salaca............................... |
Sedye |
Sarat................................. |
İri delikli kalbur |
Seğirt................................ |
Zıpla, koş |
Seyipleme......................... |
Başıboş bırakmak |
Söye.................................. |
Kapı kasası yanları |
Sürünesice........................ |
beddua |
Şekil.................................... |
Gazel, daha çok kurumuş meşe yaprağına denir |
Şer.................................. |
Yaramaz |
Teşt................................... |
Büyük leğen |
Teze.................................. |
Taze |
Tıman................................ |
Don |
Tiken................................. |
Diken |
Tohoooo........................... |
Umutsuzluk ünlemi |
Tomus............................... |
Temmuz |
Töremeyesice.................... |
beddua |
Töremeyesin...................... |
Üreyemeyesin |
Variyet............................... |
Varlık, zenginlik |
Yenebilen yabani meyve ve bitkiler:.......................... |
Pelit, Alıç, Dağ armudu, Karamuh, Yemlik, Tavuk cırnağı, Reyhan, Kuzu Kulağı, Pürpürüm, Anıh otu, Yarpuz, Kenger |
Yağlı kurşuna gelesice...... |
beddua |
Yunsun.............................. |
Yıkansın |
Yağrı................................. |
Sırt |
Yumuş Buyurmak................ |
Bir işin yapılmasını istemek, talimat vermek |
Zıkkımın kökü.................... |
beddua |
Zırza.................................. |
Kapı sürgüsü |