Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

13 Mart '15

 
Kategori
Güncel
 

"Müsait"kadar "kahpe",yollu"sözcükleri de kadın-erkek eşitliğine uygun değil.

"Müsait"kadar "kahpe",yollu"sözcükleri de kadın-erkek eşitliğine uygun değil.
 

İnternetten


“Müsait” sözcüğünün,TDK ’nun hazırladığı “Sözlük ”te iki anlamı var. Flört, anlamının sonunda ayraç içinde kullanılan “kadın” sözcüğü, kadın-erkek eşitliğine gölge düşürmüştür.

1.Uygun, elverişliMüsaitseniz, size oturmaya geleceğiz. Bu ilk anlam, sözcüğün gerçek anlamıdır. İlk akla gelen anlamı olduğu için bu anlamına “ilk anlam ”,”temel anlam” da denir.

2. Flört etmeye hazır, kolayca flört edebilen (kadın)

TDK’u,bu anlamına “bir tür argo kullanımdiyor.Dilimizde, bir tür argo kullanım, yoktur.Argo” kullanım, vardır.”Argo”nun “ilk anlam”la bir ilgisi yoktur.

Argo; kaba, teklifsiz, senli benli konuşma biçimini içeren özel bir dildir. Genellikle eğretilemelerden oluşan, kendine özgü sözcük ve deyimler üzerine kurulur. Belirli çevrelerde kullanılır. Örneğin, altın liraya:sarıkız; tabanca kurşununa :leblebi ya da badem şekeri; saate:değirmen; hapishaneye:delik, kafes ya da kodes; terbiyesiz, sırnaşık kimseye:çamur denilmesi gibi (Emin Özdemir, Edebiyat Bilgileri Sözlüğü)

Bu ikinci kullanım, sözcüğün “yan anlamı ”dır.”Bir tür argo kullanım” değildir. Yan anlam, sözcüğün zaman içinde temel anlamına bağlı olarak kazandığı anlamdır. Yani,”yan anlam”la” “ilk anlam” arasında bir anlam ilişki vardır. Kadınların itirazı, ayraç içindeki kadın sözcüğüne. Sadece kadın mı flört eder? Erkek de flört eder; çünkü flört tek taraflı olmaz.

'TDK 'nın 3 gün süren toplantısında bir yandan Türkçe'nin Etimoloji Sözlüğü'nün düzenlenişi üzerine konuşmalar yapılmış, öte yandan da Türkçe Sözlük’ün mevcut maddelerinin tanımı görüşülmüş, Türkçe Sözlük ’teki tanımların baştan sona dikkatle yeniden okunmasına, düzenlenmesine karar verilmiş

Müsait kelimesinin tarihçesine de yer verilerek şöyle denildi: 'Kelime ilk defa 1918'de tespit edilmiştir. Kelimenin bu anlamı ilk defa Meydan Larousse Ansiklopedisi'nde (1972, 1981) aşağıdaki şekilde yer almıştır. Belli ki müsait sözünün bugünlerde söz konusu edilen anlamı 1983'te yayımlanan 7. baskıya bu yolla girmiş olmalıdır. Söz konusu anlam tam da bu hâliyle ilk kez 1983'te Türkçe Sözlük' e girmiştir,” deniliyor. 

Bu sözcüğün,değişik sözlüklerde de tanımı var. Arapça'dan dilimize geçmiş bir sözcük.Mustafa Nihat Ozon’un Osmanlıca-Türkçe Sözlüğü’nde,[Arapça Süud’ dan] türediği belirtilerek şu anlamları sıralanmış:

1. Yardım eden

2. İzin veren, uygun.Gayr-i müsait, namüsait, bir işi olmayacak veya zor bir hale koyan.”Nihal’ın tecessüskâr suallerinden azade kalabilmesine müsait fırsatları. (H.Z.Uşaklıgil)

Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te da şu anlamları var:

Müsâit –müsâid( Arapça,teşhirzaptetmekten müsa’id) [Kelimenin 1. Anlamı Türkçe'de ortaya çıkmıştır.]

1. Elverişli, uygun: Suriye, her türlü düşman hareketine müsait geniş bir alandı.(R.H.Karay)

2. Yardım eden, yardımcı olan: Mevzu,biraz kavramaya müsâit umûmî bir fikir edinmeye çalışıyordu.(Peyami Safâ) (Sözcükler,sözlüklerdeki yazılım biçimleriyle yazılmıştır. Bu yazılımlar, TDK’nun “Yazım Kılavuzu”na uymamaktadır. Görülüyor ki yazımda da birlik sağlanamamış.TDK ’nun “Yazım Kılavuzu, yazılı basında daha yaygın kullanılmaktadır. Ne var ki günümüzde de sözlüklerde olduğu gibi kimi yazarların kendilerine özgü yazım kuralları vardır ki bu anlaşılır gibi değil).

Peki, bu kadınlar,kahpe sözcüğüne ne diyecekler? Bu söz de genellikle kadınlar için kullanılır. Ama kimi bu sözcükle kalıplaşmış sözler, kadınlar da erkekler de kullanır. Sözgelimi, Kahpe felek sözü, güncel yaşamda çok kullanılır; ama kadınlar ve toplumun belli bir kesimiyle ilgili değildir. İnsanlar, darda kaldıklarında, sorunlarına çözüm bulamadıklarında bu sözü, kadın da erkek de kullanır. Kahpe felekRast gelmeyen, yâr olmayan, kötü talih veya kader" anlamında kullanılan bir söz. Kambur felek de toplumun her kesiminde, kadın-erkek ayırımı yapmadan kullanılır.
"Aşktı bizdeki, onlardaki mantık / Onlardan yana çıktı kahpe felek" - C. S. Tarancı (TDK)

kahpe Bizans,kahpenin dölü,kahpe analı…Kahpe karıdan yiğit oğlan doğmaz.

Kahpe estirir (bozulup toplantıdan ayrılır), bir de ağlar bastırır. (Muğla)
Kahpe içeriden olunca kapı kilit tutmaz. (Afyon)
Kahpe söz, deli yas tutmaz. (Malatya)
Kahpenin kırk donu olurmuş, birini kendi giyer, ötekileri komşularına giydirirmiş. (İçel)
Kahpeye kahpe deme, heybesin üstüne atar. (Konya)
Kahpeyi gösteren pusattır (elbisedir). (Isparta)
Kahpeyi sattıran surattır. (Muğla) 
Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler'den (Ankara:TDK Yayınları ,1969)

Bir de toplumda çok kullanılan “yollu” sözcüğünün argo anlamı da “Kolayca elde edilen kadındır.”(TDK, Türkçe Sözlük)Misalli Büyük Türkçe Sözlükte argo anlamı,” hafif, ahlâkı sağlam olmayan, kolayca elde edilebilen kadın” olarak tanımlanmış. Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü ’de Kötü yola düşmüş kadın. Bu sözcük, erkekler için kullanılmaz.

Henüz yazı kullanılmadığı dönemde söz, sözlü edebiyatvardı. Bu dönem edebiyatı sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür. Bu sözcüklerin anlamlarının yeniden düzenlenmesi, kadınları rahatlatabilir; ancak sözcük alanlarını daraltır diye düşünüyorum. Kuşkusuz, hiçbir alanda kadın-erkek eşitliği zarar görmemeli; ama müsait sözcüğünün argo anlamının sonundaki “kadın” sözcüğü kaldırılırsa sokak, ev konuşmalarında flörtsözü, kadınlar için kullanılmayacak mı?Hani bir atasözümüz var: Elin ağzı torba değil ki büzesin.

 

 

 
Toplam blog
: 391
: 2555
Kayıt tarihi
: 04.12.12
 
 

Hüseyin BAŞDOĞAN, 1942'de Malatya- Arapgir'de doğdu.Arapgir Ortaokulunu, Diyarbakır Öğretmen Okul..