Abdullah İbni Mübarek

Babası Türk, annesi Harizm’li olan bu bilgin, yüksek zekâ sahibi, hafız, zahid bir insandı. Hakkında birçok güzel menkıbe anlatılır.

Süfyan-ı Sevri’den Malik ibni Enes’ten fıkıhı öğrenmiş, İmamı Malik’ten Muvatta’I rivayet etmiştir. Yahya İbni Manin, Ahmed Bin Hanbel gibi büyük bilginler ondan hadis rivayet etmişlerdir. Ticaretle meşgul olur, gelirini geniş ölçüde fakirlere dağıtırdı. Bir yıl hacca, bir yıl gazaya giderdi. Çok seyahat eder, halvete çekilip ibadet ve taatle meşgul olurdu.

Çok ibadet etmesinin  yanında faydalı eserler de vermiştir. İbnu Hanbel: “Zamanında İbnul Mübarek’ten daha çok ilim arayan birini görmedim” demiştir. Onun zühd ve irfanı, kendisine “İmamul Müslimin” ünvanını kazandırmış, Fudal ibn İyad onun için “gözlerim İbnul Mübarek gibisini görmedi” demiştir.

Hocası durumunda olan Süfyan-ı Sevri de: “Bütün ömrümü ibnul Mübarek’in üç gününe veririm” sözüyle ona karşı takdirini izhar etmiştir.

İbnul İmad, onun Sevri’den daha bilgili, ilimde, zekâda, yiğitlikte, cihadda, cömertlikte baş olduğunu söylüyor.

Altmış üç yıl yaşayan Abdullah İbn Mübarek, bir rivayette seyahatten, bir rivayete göre de gazadan dönerken Irak şehirlerinden Hit’te ölmüştür.

Kabri orada ziyaret edilir.

Tefsiri:

Abdullah İbn Mübarek  al- Vadıh fi Tefsiril Kur’an adlı iki ciltlik bir tefsir yazmıştır. Bu tefsirin bir nüshası Süleymaniye’nin Ayasofya kısmında mevcuttur. Birinci cilt Kehf Suresi ile sona ermektedir. Bu nüsha 585 (1189) ‘da Hıdır İbn Muhammed tarafından istinsah edilmiştir.

Tefsir, rivayet metoduyla yazılmış özet bir eserdir.

Tefsirden örnek:

“Allah’a ve Rasulune’e itaat edenler; Allah’ın nimetine mazhar kıldığı Rasullerle, Sıddıklar, şehidlerle beraberdir. Onlar ne güzel arkadaştırlar” âyetine şu tefsiri yapmıştır.

Bu âyet Allah Rasulu (s.a.v) ‘in mevlası Sevban hakkında nazil olmuştur. Sevban Rasulullah’ı çok severdi, ondan ayrılmaya dayanamazdı.

Allah’ın Rasulu bir gün Sevban’ın rengini değişmiş gördü. (Sebebini sorunca) Sevban dedi ki; “Ya Rasulullah (ahirette senin derecen yüksek olduğu için) seni göremeyeceğimden korkuyorum”

Bunun üzerine Allah onun kerametini anarak dedi ki, 

“Kim (farzlarda) Allah’a (sünnetlerde) Rasule itaat ederse işte onlar cennette Allah’ın nimetini mazhar kıldığı Rasullerle, Sıddıklarla, şehidlerle ve salihlerle beraberdir. Onlarla arkadaş olmak ne güzel şeydir!”

Bu tefsirle Allah korkusunun yavaş yavaş, Allah sevgisine kaydığı sezinlenmektedir...

Ahmed F. Yüksel