Anlaşamıyoruz neden?

Aynaya biraz daha yakından bakalım istedim. Hem kendimizi hem de çevremizdeki kişileri daha yakından bakıp tanıyabilmek, anlamak ve iletişim kurabilmek adına Enneagram yönteminden bahsedeceğim. Temelde 9 stilden oluşuyor.

1. Reformcu kişilik (Rasyonel, İdealist - Reformer)
2. Yardımcı (Şefkatli, Cömert - Helper)
3. Başarıcı (Etkin, Hırslı - Achiever)
4. Bireyci (Bireysel, Duyarlı - Individualist)
5. Araştırmacı (Ketum, Entelektüel - Investigator)
6. Sadık (Korunaklı, Üstlenici - Loyalist)
7. Hevesli (Meşgul, Eğlenceyi Seven - Enthusiast)
8. Meydan Okuyan (Lider, Kararlı - Challenger)
9. Barışcıl (Rahat, Kendini Göstermeyen - Peacemaker)

Enneagram sadece iç dünyamıza bakmanızı ve yolumuzu çizmemize yardımcı olur, kesin yargılardan kaçınır, kimlik belirleme görevi üstlenmez. Gölgemiz ile kendimiz arasındaki farkı görmenizi sağlar. Enneagram stili kişiyi tam tanımlamaz, sadece enerji ve motivasyonlarını ortaya çıkarmaya çalışır. Doğru bir tespit, ancak belirli şeylerin tekrarlanması, stres altında olmadan tahmin edebilir olması, uzun bir dönemde ve derinlikte ölçümlenmesi gerekiyor. Tabi ki baktığınız kişiye göre de değişir. Sevdiğiniz kişinin stilini bulmaya çalışıyorsanız, odaklanmanız zor olacaktır, zira sizin için eşsizdir, kar tanesi gibi. Enneagram sayınız aslında kimliğinizi oluşturma yolunda attığınız adımların yönünü gösteriyor.

1. Reformcu
Çevresinde mutlaka hata arayan, ve her zaman daha iyisinin olduğunu, yapılabileceğini bilen yüksek standartlı kişiler. Genellikle çocukluklarında çok eleştiri alan, ve "seni sevdiğimiz, daha iyi olmanı istediğimiz için seni eleştiriyoruz" duyumuyla yetiştirilen kişilerdir. Hayatları boyunca da her zaman kendilerini sorgulayan, eleştiren kişilerdir, başkalarının onlara eleştirmeye hakları olduğunu düşünmezler, zira zaten kendi kendilerini yeterince eleştirmişlerdir.
Doğruyu araştırma arzusu ile doludurlar. Teslim edilen projeleri yetiştiremezler, çünkü her zaman için projenin geliştirilecek bir kısmını bulabilirler. Güzel ya da çekici oldukları için değil, yaptıkları iyi işler ve maneviyatlarının güçlü olduğu için sevilmek, takdir edilmek isterler.

2. Yardımcı
Genelde anne karakterinin baskın hissedildiği bayanlar karakterlerdir. Yardım etmeyi seven, insanı mutlu etmeye çalışan, eli bol kişilerdir. Çocukluk dönemlerinde anne/babalarını az görür, bu az gördükleri dönemlerde de fazla ilgi görürler. Periyodik olarak ilgisizlik ve aşırı ilgi çıkmazına girerler ve daha çok ilgi görmek için yollar keşfederler. Sevgi ve onay alabilmek için önce kendilerinin vermesi gerektiğini düşünürler. Fedakar, bencil olmayan, ev sahipliğini seven kişilerdir. Aşırı durumlarda her duruma müdahele eden, ikiyüzlü, mağrur kişilerdir.

3. Başarıcı
Rekabetçi, başarı odaklı, kişilerdir. Hırslı, uyum sağlayabilir, kendine güvenlidir.Rekabeting karanlık ve aydınlık iki yüzünü de taşırlar. İyi yönü başarılar, ihtişamı, ünü getirmesi, kötü yönü ise, gözleri kamaşan kişilerin düşmanlığını kazanmalarıdır. Yarışın puanlarını hep almak için puanları dağıtan kişilerle araları hep iyidir. Başarı sonsuz döngüye girer. Güvenleri artacağına, azalır. Başarılarına ve kendi içlerine baktıklarında kendilerini küçümsemeye başlarlar. Her zaman kaybetme riski vardır, ve son tablodaki puanlarının en yüksek olduğunu görünceye kadar ümitsizlikleri korurlar. Kendilerini kaybeden olmaya inandırırlar. En küçük bir başarısızlık bile, onların bu düşüncesini kuvvetlendirir.

Yüksek enerjili, sonuç odaklı, işletmecilik derslerinde örnek verilen kişiliklerdir. İşkolik, soğuk, saplantılı karakterler olarak karşımıza çıkarlar. Karakterleri konusunda farklı gözlerden farklı algılanırlar. İmajları ve gerçek kişilikleri arasında derin uçurumlar olabilir.

4. Bireyci
İçe dönük, romantik kişilerdir. Dramatik karakterleri çektikleri acı ile gündemde olmak isterler. Diğer insanların yaşamlarından daha fazla yük taşıdıklarına inanırlar ve kötümserdirler. Nietsche'nin beni öldürmeyen şey güçlendirecektir inancını taşırlar. Temel duyguları kıskançlıktır. 2. ve 3. karakterler gibi hayatlarındaki diğer insanlardan etkilenirler ancak ilişikilerinde negatif, karamsarlık, kıskançlık sezilir. Her zaman başkalarının çok güzel hayatları vardır ve kendileri kötü bir hayata mahkum edilmiş hissederler.

Gitgeller:
2.3.4. stildeki kişilerde gitgeller görülür. 2. stildeki kişiler çok verici oldukları düşündükleri ve hiç bir şeye ihtiyaçları olmadığını düşündükleri halde gerçekte çok cimri, elleri çok sıkıdırlar. En küçük eleştiriden etkilenirler. İşlerini kötü yapmadıklarında, cevapları hazırdır: başkalarına yardım etmekten kendi işlerini yapamamışlardır. Kendilerini çok gösterişli, ve hep diğer insanların onların yardımına ihtiyacı olduklarını düşünürler. Gurur ve kendilerini fazla abarttıkları için gerçekten uzaklaşırlar. Yanındaki insanı düşmanca gördükçe, kendilerini daha savunmasız görürler.

Üç numaralı içine girdiği çıkmaz ise, ne kadar çok başarılı olurlarsa kendileri içlerine bakıp daha zayıf bir kişilik görmeleridir. Çok zengin bir insanın yoksulluk geçirdiği çocukluk dönemini unutamaması gibi.

dört numaralı grubun ise kabul/red çatışması vardır. kendilerini yalnız, terk edilmiş hissederler. Onları reddedilebileceğini hissettikleri kişileri önceden reddettemeleridir. Karşı misilmede ise zaten ne olacağını biliyorlardır, hiç kimse onları sevmiyordur.

5. Araştırmacı:
Aşırı hassas, yalnız, antisosyal ve zeki kişiliklerdir. Sadece gözlemlerler, olayları karışmazlar bu sayede saldırıya da uğramazlar. Saldırı temel korktuları konudur. Tekrarları ve provaları severler. Pazar günü oynanacak bir maç için cuma ve cumartesi gününden hazırlık yaparlar, pazartesi ve salı günü maç hakkında düşünürler. Bu sayede analiz, sentezleme yeteneklerini geliştirirler. Objektiftirler, duygularına sormadan gözlemleri ve bilgilerini kullanarak karar verir, yargılarlar. Sorular ya da durumları verdikleri tepkiler sert olabilir. Sevdiği insanla bile arasına mesafe koymak isterler. Duyarlılıkları ve zekaları ile ilgi odağı oldukları halde, sevgi onlar için sadece anlayışları çerçevesinde kurulabilir. İlişikilerinde süprizleri sevmezler ve kendilerine özel zaman ayırmak isterler. Tamahkarlık duyguları baskındır. Sadece para biriktirmekle, saklamakla kalmazlar aynı zamanda duygularını, zamanlarını, başkalarına ayırdıkları zamanı ve enerjiyi de saklamak isterler. Kendilerini batarya olarak görür ve diğer insanlarla geçirdiği zamanların, bataryalarını bitirdiğini düşünürler, kendileri ayırdıkları özel zamanlarda da şarj olurlar.

6. Sadık
Ailelerine, çevrelerine karşı duyarlı, vefalı, sorumluluk sahibi kişilerdir. Temel korkularını yenmek için aksiyon alırlar ve üstüne giderler. Kriz anınd, zaten krizlere karşı hazırlıklı oldukları için, durumu çözmekte başarılıdırlar. Her zaman, kötüye gidecek bir şeyler bulabilirler, hatta durum hep kötüye gidecektir. Güçlerini de bu kötümserliklerinden alırlar.

7. Hevesli
Pozitif, enerji dolu, çok fazla ilgi alanı olan, çocuk ruhlu kişilerdir. Çoğu zaman mutlu görünürler. Tüm gerçeği görmezler. Mutlu olmaya çalışmak için bir mecburiyet hissederler. Eğer mutlu değilseniz, mutlu olmak için çaba harcarsınız. Şu an sorunlar olabilir, ama düzelicek, daha iyi olacak inancındadırlar. Olayların iyi yanlarını görürler. Manik depresif olma özelliği gösterebilirler. (2.3. ve bazen 8. kişilikler de) Yaratıcı kişilikleri vardır. Hayatlarının kötü deneyimlerini yok gibi sayabilirler. Acı çekmekten, gerçekten uzak kalma pahasına yaşarlar, olgunlaşmazlar.

8. Meydan okuyan
Her durumda güçlü olmak için çalışırlar. Fiziksel ya da sözel partnerlerinin ne kadar güçlü olduklarını test etmek isterler, eğer başarılı olabilir, dayanabilirseniz saygısını kazanırsınız. iyi bir takım kurucusudur. Zayıflıklarını, acı çektiklerini göstermedikleri için kendileri ile gurur duyarlar. Fiziksel güce önem verirler. Daima kendilerini daha güçlendirmek için bir çaba içerisindedirler. Adaletin savunucularıdırlar.

9. Barışcıl
Önceliklerini karıştırırlar ve fikirlerini düzenleyemezler. Çevresindekilerle bir bütün olmayı severler. Genelde liderlerdir, çünkü herkesin ne hissediğini iyi gözlemlerler. Anekdotlar ve kısa hikayeler anlatmayı severler, çok sevilirler. Çocukluk dönemlerinde yaşadıkları fırtınalar, kurtlar sofrasında nasıl davranacaklarını öğretmiştir, kolay kolay saldırıya uğramazlar.

2.3.4. stile sahip kişiler nasıl hissettikleri konusunda, 5.6.7. ne istedikleri konusunda, 8.9.1. ise ne düşündükleri konusunda çıkmazdadırlar. Bu 9 stilden bir tanesi tamamiyle sizi ortaya çıkarmaz, 2 ya da 3 "yan kanat" stiliniz de vardır. Yan kanatlar nedir, bu stillerle nasıl iletişim kurulur sorularının yanıtları ise bir sonraki yazımın konusu.

Bilimsel olmamakla birlikte, Enneagram Testi'ni denemek isterseniz adres: http://www.enneagramcentral.com/testa.htm (Yanıtlarınız tek seçenek olmalı.)

Ve konuyla ilgili kaynaklarım:
Resim: http://www.linguadat.hu

http://www.insankaynaklari.com/CN/ContentBody.asp?BodyID=5135
http://www.enneagramcentral.com/een_6a.htm
http://www.enneagraminstitute.com/descript.asp
http://www.gurdjieff-internet.com/links/enneagram.html
http://www.sturr.net/enneatrek/9types.html