Apple - Microsoft rekabetinin başlangıç hikayesi

İlk bilgisayarımı 1989 yılında satın almıştım. 8088 işlemcili, 20 MB (Megabayt !) hard diskli, 3.5” floppy disk sürücülü “noname” bir bilgisayardı. Hard diski kendim formatlamış ve MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) işletim sistemini kendim yüklemiştim. O zamanlar satılan bilgisayarlardaki karakterler siyah zemin üzerine yeşil olarak belirirdi. Benim bilgisayarım ise monochrome (siyah-beyaz) idi ..!

Elimde kitap, Steve Jobs’un ölümünden hemen sonra piyasaya çıkan biyogrofisi; dünya bilgisayar yazılım ve donanım teknolojine yön veren kişilerden iki kişi; Steven Jobs ve Bill Gates arasındaki ilişkilerin ve rekabetin detaylarından söz ediyor.

Steve Jobs’u günümüz gençliği; i-Phone, i-Touch, i-Pad gibi ürünlerinden tanırlar. Benim gibi orta yaşlılarsa, 80’li yıllarda “Apple/Macintosh“ bilgisayarların sunduğu eşsiz grafik tasarımlardan hatırlayacaklardır.

Apple Compute A.Ş.

Apple Computer A.Ş. Ocak 1977’de şirketin değeri 5,309 dolardır. Aralık 1980’de, yani dört yıldan az bir zamanda şirketin değeri 1,79 milyar dolara ulaşacaktır.

Grafik arayüzler

Xerox PARC, bit eşleme (bit mapping) kavramının öncülüğünü yapar konumdadır. Steve Jobs 1979 yılında “Bana PARC’ta yaptıklarınızı anlatırsanız Apple’a 1 milyon yatırım yapmanıza izin veririm”, der. Xerox Apple’a yeni teknolojisini gösterme karşılığında 1 milyon dolarlık hissesini satın alır. Jobs’la mühendisleri Xerox PARC’da gördüklerinden çok etkilenirler ve grafik arayüzleri gizlice Apple adına geliştirirler. Xerox, kendi geliştirdiği ürünün kıymetini bilememiştir.

Jobs ayrıca Xerox’un üç düğmeli ve 300 dolar değerindeki faresini başka bir endüstriyel tasarım firması ile tek düğmeli ve 15 dolara mal olacak şekilde yeniden tasarlar. Ayrıca yeni tasarım fare kot pantolunun ve formikanın üzerinde de kullanılabilir durumdadır. Daha sonra alışıldık çift tekerlek yerine top kullanmak suretiyle fareyi geliştirirler.

Apple, kısa sürede bilgisayar piyasasında önder konuma yükselir.

Excel ve Word’ün ilk olarak Mac için tasarlandığını biliyor muydunuz ?

Gates, bir BASIC versiyonu yazarak Microsoft’u kurar. BASIC, teknoloji uzman olmayan kişilerin platformlararası yazılım üretmelerini kolaylaştıran bir programlama dili olarak tasarlamıştır.

Jobs, Gates’den Macintosh için bazı yazılımlar geliştirmesini ister. Gates, Excel adlı yeni bir tablolama programının grafik versiyonlarını, Word adlı bir kelime işleme programını ve BASIC’in Macintosh versiyonunu hazırlamayı kabul eder.

Gates 1983’de Hawai’de düzenlenen Apple satış konferansında yaptığı konuşmada: “Microsoft 1984’te gelirinin yarısını Macintosh için yazdığı yazılımlardan elde etmeyi planlıyor”, der. 1984’te Apple 1,5 milyar dolarlık bir firmayken, Microsoft’un piyasa değeri 100 milyon dolardır.

Microsoft, Kasım 1983’te yeni IBM PC’lere yönelik Windows adlı bir grafik arayüze sahip ve tıklamalı fareyle kullanılabilen yeni bir işletim sistemi geliştirdiğini açıklar. Microsoft, Macintosh’un grafik kullanıcı arayüzünü kopyalayıp kendi arayüzünü üretir ve bu yazılıma Windows ismini verir. Ayrıca kendi geliştirdiği Excel ve Word programları ile Apple’ın MacPaint ve MacWrite adlı programlarını da Windows’a dahil eder. Microsoft’un Windows’un IBM PC versiyonunu üretmesi Apple’in sonuna ve Microsoft’un piyasa lideri olmasına giden süreci başlatır.

Microsoft, Windows 1.0’ı 1985 sonbaharında  piyasaya sürdüğünde, kusurlu bir üründür. Macintosh’un arayüzünün zarafetine sahip değildir. Yine de Windows kendini zaman içinde geliştirir ve zamanla piyasada egemen hale gelir.

Geleceği Görmek

Jobs 1983 yılında bir tasarım Konferansında yaptığı konuşmada söylediklerini daha sonra gerçekleştirmeyi başaracaktır:

• “Yüksek teknolojili ürünler üreteceğiz ve bunları temiz bir şekilde paketleyeceğiz, böylece yüksek teknolojili oldukları anlaşılacak. Onları küçük bir pakete sığdıracağız; güzel ve beyaz olabilirler, tıpkı Braun’un elektrikli ev aletleri gibi”.
• “Tasarımdaki temel mesele şu ki, insanların içgüdüsel olarak kavrayabileceği şeyler üretmemiz gerekiyor”.

Dikkat ederseniz herhangi bir Apple ürünün kullanım kılavuzu yoktur. Jobs ilk olarak bu düşünceyi çalıştığı Atari firmasındayken edinmiştir. Atari oyunlarının da kullanım kılavuzu yoktur çünkü oyunlar herhangi bir kılavuz gerektirmeyecek kadar kullanıcı dostudur. Günümüzde kullanılan ve çok popüler olan Apple ürünler tam olarak bu özellikleri taşıyor.

Apple ürünlerinin ne kadar kullanıcı dostu olduğuna kendi oğlumda şahit oldum. Oğlum 1.5 yaşından itibaren i-Touch’ı açıp; istediği çizgi filmi seyredebiliyor, sesi açıp–kapatabiliyor ve beğenmediği çizgi filmlerden çıkıp–bir başkasına girebiliyor.

Standart Savaşı

Günümüzde üretilen i-Pad, i-Phone vs. serisinin arayüzleri ve kullandıkları video-resim formatları Microsoft standardı olmaması dikkatinizi çekmiştir. Jobs’un kendi ürettiği teknolojiyi inatla başka şirketlerle paylaşmayı reddetmesi, Microsoft’un pazar üstünlüğü savaşını kazanmasının sebepleri arasında sayılabilir.

Jobs her zaman “donanımla yazılımın uçtan uca entegre edilmesi” gerektiğine inanmış, dolayısıyla başka makinelerle uyumlu olmayan bir teknoloji yaratmıştır. Ürettiği ürünlerin lisanslarını başka şirketlerle paylaşmayı reddetmiştir.  Bir şirketin, başka üreticilerle paylaşılamayan, endüstri çapında bir standart getirip koruyabilmesi görülmemiş bir durumdur.

Microsoft ise Apple’dan elde ettiği gelirin yarısını (ve giderek daha fazlasını) IBM kişisel bilgisayarlar için yazdığı işletim sisteminden kazanmıştır.  Bill Gates, Microsoft’un işletim sisteminin ve yazılımlarının lisanslarını çeşitli üreticilere vermeye gönüllüdür.

Otuz yıldan sonra Gates, Jobs’u gönülsüzce takdir eder hale gelecekti. “Teknolojiden cidden pek anlamıyordu ama neyin işe yarayacağını sezme yeteneği muhteşemdi”, dedi. Ama Jobs Gates’i överek karşılık vermez. “Bill temelde hayal gücü kıt biri, ayrıca hiçbir şey icat etmedi ve bence bu yüzden artık teknolojiden çok hayır işleriyle uğraşmayı seviyor”, der. “Başkalarının fikirlerini çaldı o kadar”.

Konu ilginizi çekiyorsa ve detayları merak ediyorsanız; Steve Jobs, Domingo, 2011.

Ben Sahaflar’dan 32 TL’ye satın aldım ama bazı kitapçılarda 37 TL’ye den satıldığını gördüm.