Asimov ve psiko-tarih

Isaac Asimov, Rusya doğumlu bir yazardır. Çocukken ailesi ABD’ye göçmüştür.

Asimov 400’ün üzerinde kurmaca ve kurmaca dışı esere imza atarak kendi alanında kırılması güç bir rekorun sahibi olmuştur. Bunlar arasında bilimkurgu romanları ve popüler bilim kitapları başta gelir.

Kitapları arasında en ünlüleri Vakıf Yedilisi’dir. Yazılış sıraları daha farklı olsa da, okunma sıraları şöyledir:

İmparatorluk Kurulurken (Prelude to Foundation)

Erişilmez İmparatorluk (Forward the Foundation)

İmparatorluk (Foundation)

Altın Galaksi (Foundation and Empire)

Gizli Tanrılar (Second Foundation)

Galaksi Çöküyor (Foundation’s Edge)

Vakıf ve Dünya (Foundation and Earth)

Romanların ana konusu şudur: Galaksi imparatorluğu çökmektedir. Bir gelecekbilimci (aynı zamanda psiko-tarihçi) Hari Seldon yeni imparatorluğun kuruluş süresini kısaltmak için çalışmalar yapar. Bunun için ikincisini ilkine haber vermeden, 2 vakıf kurar. Bunlardan biri bilim, ikincisi telepati ile güç sahibi olur. Zamanı gelince çatışırlar ve ikincisi galip gelir. Ana akışı 1 kez bir Katır (mutant), 1 aşkın gezegen (Gaia), en son da 1 robot bozar.

Burada kitle hesaba katılmaz. Tarih bilinçsizliği nedeniyle kitle tarihin akışında söz sahibi olamaz ve bu açıdan Asimov fazlasıyla elitisttir, çünkü kendisi ABD’nin hizmetinde bir gelecekbilimci olarak zaten çalışmıştır.

Asimov’un özgün ve hoş yanı, aslında hiç öyle olmasını istemese de, determinizmin bozulmasıdır. Biraz da romanları çekci hale getirmek için devreye sürekli sürpriz öğeler girer. Öykü en sonunda Samanyolu’nun dışındaki gökadalar da hesaba dahil edilerek biter.

Psiko-tarihin temel özelliği insanların duygusal etkilerinin tarihe sokulmak istenmesidir. Psiko ön eki psikolojiden gelir. 12.000 yıllık gerçek tarihe baktığımızda böylesi durumları gözleyemeyiz. Tarih, göreli olarak o kadar kısa sürelerde bile, belli büyük sayılar kuramlarına uyar.

Asimov’un ikinci hatası düzenin kargaşadan daha iyi olduğudur. Diğer bir yazar Bukowski’nin deyişiyle bazı insanlar tüm yaşamlarını savaş koşullarından daha zor durumlarda yaşarlar. Bu insanlar için hangi devletin egemenliğinde oldukları, hatta bir devletin var olup olmadığı da önemli değildir. Asimov bunu görmez, çünkü fildişi kulesinde yaşar, sokakta değil.