Atalar, nur içinde yatalar...

Atalar, nur içinde yatalar…

Yol gösteren, öğreten, kılavuz olanlarının yanında, bazı atasözleri de doğrusu can sıkar.

Yaşamışlar, görmüşler, tecrübe etmişler; ve her duruma uygun uzun nutukların özeti

niteliğinde sözlerini söylemş atalar.

Atasözleri de toplumların kültürel unsurları ve yansımalarıdır.

Atalar, hayatın yaşanmışlıklarından elde edilen deneyimlerle ve mürşit olma niteliğiyle,

kısaca söylemişler söyleyeceklerini  , anlayana…

Ancak:

Kafa karıştıran, rahatsız eden, “yahu bu bir durum tespiti mi yoksa kötü bir yol gösterme mi?” diyebileceğimiz sözleri de yok değil hani.

Birkaç örneklemeyle açarsak :
* Bir işi gördürmek, bir konuda olumlu sonuç almak adına aşağılık insanlara niye “ayı” yerine “dayı”diyeyim; köprüden geçene kadar.

* Devletin malından tırtıklamak domuzlukken niye yemeyene “domuz” diyeyim.

* Sana dokunmuyor diye niye yılana benzetilen ve kötülük edene “bin yaşasın” diyeyim.

*Birine bir şey sunarken niye bir kısmınıda hakkım olmayarak, “ee bal tutuyorum” diyerek rızasız olarak “yalayayım”.

* Dokuz köyden kovacaklar diye insana yakışan doğrudan kaçıp niye yalan söyleyeyim; ya da susayım.

* Beni yönetenin yaklaşımı, tavrı bozuksa niye onun gözüne batmamak için tavır takınıp, onun hoşuna gidecek şekilde “kişneyeyim” ; ata göre.

(Siz o  atasözlerinin hangileri olduğunu bildiniz tabii ki…)

Neyse…Devam edelim.

Giyiminden yeme-içmeye, müziğinden oyunlarına, gelenek ve göreneklerinden el sanatlarına, insan ilişkilerinden çeşitli değer yargılarına kadar birçok şey toplumların  kültürünü (yani yaşam biçimini) oluşturur.

Bunlardan bir diğer unsur da “deyimler”.

Bunlar içinde de durum tespiti yapılan; ancak, kullanıcı tarafından yanlış algılanıp ona göre davranış sergileyenler var. Yukarıdaki atasözlerini kendine klavuz yapanlar gibi… 

Örneklersek:

   * Toplumu olumsuz yönde derin etkileyen durumlara, sorunlara  uzak duran, bundan kaçınan ve bunlarla ilgilenmeyenler “etliye sütlüye karışmamak “ deyimini kullanır. Ve yavan kalırlar…

* Bazıları gücü, yetkisi olan insanlara, çıkarı  için ve yalakalık olsun diye “gelene ağam,gidene paşam” deyimine sarılır. Kişiliksizliğini sergileyerek…

* Tutarsız davranıp, korkaklığından ya da başka nedenlerle ( menfaat gibi) her iki taraftan yana gözüken ilkesiz insanların kullandığı “hem nalına hem mıhına “ deyimidir. Ve güvenilmezlerdir…

* Silik bir karakteri barındıran, aman zarar görürüm diye hiçbir şeye karışmayan, çekinceli, ürkek, haklıya bile taraf olmaktan korkan kişiler de “ suya sabuna dokunmamak” deyimiyle hareket ederler. Öylesine insanlardır…

Ve daha sayılabilecek benzerleri.

Çevrenizde çokça mevcuttur bu insancıklardan öyle değil mi?