Avrupa Birliği uyumlaştırma fonları

Avrupa Birliği bünyesinde üye ülkelere sağlanan yapısal fonlardan biri de uyumlaştırma fonlarıdır. Uyumlaştırma fonları (cohesion funds), çevre koşullarının ıslahı ve ulaşım altyapısının geliştirilmesi amacı ile oluşturulmuştur. Söz konusu fon, bu alanlarda gerçekleştirilecek yatırım projelerinin desteklenmesi amacıyla üye ülkelere belirli koşullar altında aktarılmaktadır. Bu yolla, üye ülkelerin sürdürülebilir bir kalkınmayı gerçekleştirmeleri ve birlik içindeki uyumlaştırmanın tesisi amaçlanmaktadır.[1]

Avrupa Birliği’nin amaçlarından biri de ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamaktır; bu amaca uygun olarak, üye ülkeler ve bölgeler arasındaki hayat standardı farklılaşmalarını gidermek de önemli bir sosyal politika olarak görülmektedir. Ekonomik ve sosyal uyumlaştırma ilk kez “Tek Avrupa Senedi”nin imzalandığı 1987 yılında ayrı bir topluluk politikası olarak gündeme gelmiş; daha sonra, 1993’de yürürlüğe giren Maastricht anlaşması ile uyumlaştırma politikaları, başlangıçta hedeflenen amaçların ötesine geçerek, ekonomik ve parasal birliğin tesisi ile ilişkilendirilmiştir.[2]

Avrupa’nın entegrasyonunu güçlendirmeye yönelik olan Tek Senet, topluluğun kurumsal yapısına ve Avrupa Birliği’nin temellerine ve politikasına ilişkin değişiklikler getirmiş; böylece, iç ve dış ilişkilerde politik bir birlik hedeflenmiştir. [3] Avrupa Birliği, üye ülkelerin ekonomi, parasal birlik, sosyal politika, meslekî eğitim, sanayi politikası alanlarında işbirliğini öngörmekte; yanı sıra, ekonomik ve sosyal alanlarda eşleşme ve uyuma gidilmesini (Kohezyon İlkesi) amaçlamaktadır. “Kohezyon İlkesi” Topluluğun “Tek Pazar” hâline gelmesinde ve “Tek Para Birimi” kabulünde birlik üyesi ülkelerin birbirlerine bağlayıcı halkası olmakla beraber, ulus ötesi oluşumun da ekonomik ifadesini teşkil etmektedir. Bu bakımdan kohezyon ilkesiyle;

- Ulaştırma sektöründe ortak politika,
- Eğitim ve kültür alanlarında önlemlere destek ve katkı politikası,
- Enerji, tüketici alanlarında ve afet hâllerinde yetki ikamesi (subsidariat ilkesi) uygulanarak aktif müdahale öngörülmüştür.

Bu genel bilgilerin, konumuz olan uyumlaştırma fonlarıyla münasebetini özetlemek gerekirse: kuruluş adı Ortak Pazar olan yapı, Maastricht anlaşmasıyla, siyâsî bir oluşuma yönelmiştir. Söz konusu siyâsî oluşum da sosyal ve ekonomik alanda eşleşmeyi öngören kohezyon ilkesiyle gerçekleşecektir. Bu ilkenin yanında eşleşmeyi zamanında ve yerinde yapamayan ülkeler için yetki ikamesi (subsidariat) ilkesi çalıştırılarak uyum sağlanacaktır. İşte bu süreçte, uyumlaştırma fonları (cohesion funds) kullanılacaktır.

Görüldüğü üzere, başlangıçta sadece belirli amaçlara yönelik olarak tesis edilen uyumlaştırma fonları, Maastricht süreciyle beraber, ekonomik ve parasal birliğin gerçekleştirilmesine yönelik önemli bir politik araç hâline gelmiştir.

İkilem: Uyumlaşma Süreci ve Maastricht Kriterleri
Uyumlaşma süreci ile Maastricht kriterleri[4] arasında açık bir ikilem söz konusudur. Meseleyi ortaya koyabilmek için bir varsayımda bulunalım; şöyle ki: Birliğe dahil olan ülkeler uyumlaşma sürecinde tekil hareket etsinler; diğer bir deyişle, uyumlaştırma (kohezyon) ilkesi ile yetki ikamesi (subsidariat) ilkesi ve buna bağlı olarak şekillenmiş uyumlaştırma politikaları tesis edilmemiş olsun. Şu durumda, diğer üye ülkelere nazaran daha düşük bir refah seviyesine sahip olan üye ülke (ya da ülkeler), aradaki açığı kapatabilmek için daha yüksek bir efor sarf etmek zorunda kalacaktır. Bu eforun ekonomik anlamı daha çok yatırım ve altyapıdır (ya da alt yapının modernizasyonu). GSMH’sini yükseltmek zorunda olan üye ülke, üretim hacmini ve bunun için gerekli olan altyapı harcamalarını arttıracaktır. Alt yapı bilindiği üzere bir zorunlu başlangıç yatırımıdır ve kamu kesimince gerçekleştirilmesi gerekir. Bu da söz konusu ülkenin kamu harcamalarında bir artış yaşanacağının açık göstergesidir.

Uyumlaşma sürecini tamamlamak pahasına ortaya çıkan ve olağan devlet gelirleri ile karşılanamayan bütçe açıkları ve neticesinde kamu kesimi finansman gereğinin ortaya çıkması, alternatif finansman usullerine başvurmayı zorunlu hâle getirecektir. Bu da borçlanma ve/ veya para basımı demektir. Her ikisinin de tabiî sonucu yükselen faizler ile enflasyonist bir süreç olacaktır.

Şimdi, bir yandan uyumlaşma sürecini gerçekleştirmeye çalışırken; diğer yandan, artan bütçe açıkları, borç seviyesi, faiz oranları ve yüksek enflasyonuyla, birliğin temeli olan Maastricht kriterlerinden uzaklaşan bir üye ülke ile karşı karşıyayız demektir. Bu durum, açık bir ikilem ortaya koyar; çünkü, ekonomik ve parasal birliğe katılmak isteyen üye ülkenin bütçe açıklarını kısması ve kamu borçlanmasını kontrol altına alması zorunludur.

Çözüm: Uyumlaşma mı, Uyumlaştırma mı?
Bu sorunun cevâbı uyumlaştırma olacaktır. Tekil bir uyumlaşma süreci, yukarıda bahsi geçen ikilemi doğuracağından; söz konusu ekonomik ve sosyal eşleşmeyi, birliğin uyumlaştırma politikaları ile gerçekleştirmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, tekil bir uyumlaşma süreci yerine, topluca yürütülecek stratejik bir uyumlaştırma politikası; birliğin menfaatine olacaktır. Zaten, Maastricht anlaşması, birliğin ekonomik ilkeleri olan kıstaslarla, uyumlaşma süreci arasında ortaya çıkan bu ikilemi gidermek için kohezyon ilkesi ile yetki ikamesi ilkelerini öngörmüştür. Demek ki, uyumlaşma değil uyumlaştırma süreci geçerli olacaktır.

Uyumlaştırma Fonundan Yararlanma Kriterleri
Öncelikle üye ülkelerin yararlanacağını belirtmeliyiz. Ancak bu malî destekten yararlanabilmek için üye ülkenin, GSMH’si, birliğin ortama GSMH’sinin %90’ının altında olması gerekir.[5] Örnek vermek gerekirse, birliğin ortalama GSMH’si 1000.- olsun. Eğer üye ülkenin GSMH’si, 899.- veya daha düşük bir rakama inerse bu fondan yararlanma hakkı doğmaktadır. Üçüncü bir kıstas da üye ülkenin ekonomik yakınlaşmaya (kovergenz) uygun projelerle desteklenmiş bir program izlemesi gerekmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere bu üç kıstasa birden sahip olan sadece dört ülke bulunmaktadır.

Bununla beraber yardım alan ülke ekonomik ve parasal birliğe yakınlaşma programında başarısız olursa -ki bundan kastedilen ekonomik istikrar ve iktisadî büyüme konusundaki başarısızlıktır; tahsis edilen fon geçici bir süreyle askıya alınacaktır.[6]

Hangi Koşullar Altında Tahsisat Yapılır?
Uyumlaştırma fonu koşullu bir malî yardımdır. Yardım alan ülkenin kamu açıkları GSYİH’sinin %3’ünü aşarsa, söz konusu açık kontrol altına alınıncaya kadar yeni bir projeye ilişkin tahsisat yapılmayacaktır. Yapılacak yardımın azamî miktarı, projeye ilişkin harcamanın %80 ilâ %85’i arasında değişir. Bu oran projenin çevre kirliliğini arttırması durumunda veya gelecekte projeyi gerçekleştiren ülkeye gelir sağlamasına bağlı olarak azaltılabilir.[7]

Tabiî ki, bütün bunların yanı sıra projeler, Maastricht anlaşmasına ve birliğin tüm yasal düzenlemelerine uygun olmalıdır. Özellikle, rekabet kurallarına, çevre koşullarına ve sözleşmelere aykırı düşmemelidir. Projelerin seçimi her ne kadar üye ülkeyi ilgilendirse ve projenin idarî ve malî kontrolüne ilişkin sorumluluk yine ülkeye ait olsa da; projeler Komisyon tarafından düzenli olarak kontrol edilmektedir.[8]

Bu bilgilerin ardından birliğin uyumlaştırma fonlarına ayırdığı bütçeyi ele alalım. 1993-99 ve 2000-06 dönemlerine ilişkin fon bütçesi şöyledir.

1993-99 Döneminde Uyumlaştırma Fonlarından Yararlanan Üye Ülkeler
Bahsi geçen ekonomik ve sosyal eşleşmeyi gerçekleştirmek amacıyla düzenlenen uyumlaştırma fonları, Maastricht anlaşması gereğidir. Birliğin diğer üyelerine nazaran daha düşük refah seviyesine sahip ülkeler için yol gösterici bir malî destektir. Uyumlaştırma fonları 1993-94 döneminde dört ülkeye malî katkıda bulunmaktadır. Bu ülkeler: İspanya, Portekiz, İrlanda ve Yunanistan’dır. Fon sayesinde bu dört ülke bir yandan altyapı yatırımlarını devam ettirmekte; bir yandan da ekonomik ve parasal birlik için diğer üye ülkelerle yakınlaşma sürecine (kovergenz etkisi) girmektedirler.[9]

1993 ve 1999 yılları arasında uyumlaştırma fonlarıyla desteklenen bazı büyük projeler şunlardır
- Yunanistan’ın içme suyu projesi: Thessalonki bölgesindeki su havzasının işlenerek içme suyu haline getirilmesi ve Evinos nehrinden Atina’ya içme suyu sağlanmasına ilişkin proje.
- İspanya’da, Madrid çevresindeki yol şebekesinin inşası ve içme suyu projesi
- İrlanda’nın Dublin şehrinin çevresinde yer alan yol ağının modernizasyonu projesi: Bu proje sayesinde Dublin hava limanına ve ülkenin kuzeyine erişim kolaylaşmıştır. Ayrıca, Dublin, Tuam ve Limerick’deki içme suyu projesi ve su dağıtım şebekesinin modernizasyonu projesi gerçekleştirilmiştir.
- Portekiz’de desteklenen projeler: Lizbon’da Tagus üzerindeki Vasco Da Gama köprüsünün inşası ve Oporto’daki katı atıkların kontrol altına alınmasına ilişkin projeler.[10]

2000-06 Döneminde Uyumlaştırma Fonlarından Yararlanan Üye Ülkeler
1999 Mart’ında Berlin’deki Avrupa Konsey’i 2000-06 dönemine ilişkin uyumlaştırma fonu bütçesini 18 milyar Euro olarak belirlemiştir. Bu bütçe 1993-1999 yılları arasında olduğu gibi yine İspanya, Portekiz, İrlanda ve Yunanistan’daki ulaşım ve çevre projelerinin finansmanı için kullanılacaktır. Ancak İrlanda 2000-06 döneminin ortasında yeterli gelişimi gösterip kriterlerin dışına çıktığı için uyumlaştırma fonlarının dışına itilmiş ve birliğe yeni katılan ülkeler Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Kesimi), Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Lituanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya İrlanda’nın yerine 2004 yılından itibaren uyumlaştırma fonlarından pay almaya hak kazanmıştır.

2000 -2006 Arası Uyumlaştırma Fonunun Bütçe Büyüklüğü
2000-06 dönemi için birlik bütçesi içindeki payı 18 milyar Euro olarak belirlenen uyumlaştırma fonlarının yıllar itibariyle dağılımı aşağıdaki gibidir.[11]

Tablo – 1
Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Miktar 2615 2615 2615 2615 2515 2515 2510

1993 yılından 2000 yılına Avrupa Birliği bütçesinden uyumlaştırma fonuna ayrılan miktar 1, 5 milyar Euro’dan 2.615 milyon (2 milyar 615 milyon) Euro’ya yükselmiştir.[12]

Ülkelerin tahsis edilen fondan alacakları paylar aşağıda verilmiştir:
İspanya %61-%63.5
Yunanistan %16-%18
Portekiz %16-%18
İrlanda %2-%6

1994 komisyon raporuna göre 1994-1999 dönemine ilişkin bu payların dağılımı: İspanya %52 -%58; Yunanistan ve Portekiz %16-%20; İrlanda ise %7-%10’dur.[13] Bu tabloya bakıldığında 2000-2006 bütçesinde İrlanda’nın payı azalmış buna karşın İspanya’nın aldığı pay artmıştır.

Kasım 2003’de Avrupa Birliği Komisyonu tarafından ülkelerin gelişimlerini gösteren 2000-2002 ara dönemi raporu yayınlanmıştır. Bu rapora göre fondan yararlanan ülkelerin, birliğin GSMH ortalamasına göre oranlanmış GSMH verileri şöyledir: Yunanistan %65, 7; Portekiz %67; İspanya %82, 6; İrlanda %100.5. Bu veriler İrlanda’nın millî gelir seviyesinin birlik ortalamasının üzerine çıktığını gösterir ki bu gelişim İrlanda’yı uyumlaştırma fonunun dışına itmiştir. Kriterleri açıklarken ifade edildiği üzere birlik ortalamasının %90’ına ulaştığında üye ülke fonun dışında kalıyordu. İrlanda’nın bu şekilde ani yükselmesine neden olan unsur birliğe yeni katılımlar sonucunda birliğin millî gelir ortalamasının düşmüş olmasıdır.

İrlanda fon dışında kalırken birliğe yeni katılan ülkelere yönelik 2004-06 dönemi için yeni ödenekler tahsis edilmiştir. 2000-06 dönemine ilişkin uyumlaştırma fonları için öngörülen 18 milyar Euro’luk tahsisat bu yeni katılımlar neticesinde 28.212 milyon Euro’nun üzerine çıkmıştır.[14]

Özetle 2000-06 dönemi üye ülkelere tahsis edilen uyumlaştırma fonları incelendiğinde en büyük payı %43, 80 ile İspanya’nın, en düşük payın ise %0, 008 ile Malta’nın aldığı görülür.

Tablo - 2
Ülke Ayrılan Ödenek (milyon Euro)
İspanya...........12.357
Yunanistan.........3.388
Portekiz.............3.388
İrlanda.................584
Polonya.............4.178, 60
Macaristan.........1.112, 67
Çek Cumh............936, 05
Litvanya...............608, 17
Slovakya..............570, 50
Letonya................515, 43
Estonya................309, 03
Slovenya..............188, 71
Kıbrıs (Güney)........53, 94
Malta......................21, 94_
Toplam.............28.212, 04

Uyumlaştırma Fonlarının Aktarılması Öngörülen Projeler
Uyumlaştırma Fonlarının kapsamına giren projeler iki kategoride yapılmak zorundadırlar.[15]
a.Çevre Projeleri: Projeler Birliğin çevre politikalarına ulaşmasında yardımcı olacak unsurları içermelidir. Bu unsurlar anlaşmalar çerçevesinde aşağıdaki gibidir:
- Çevre koşullarını koruyacak, sürekliliğini sağlayacak ve geliştirecek
- İnsan sağlığını koruyacak
- Doğal kaynakların tasarruflu ve rasyonel kullanımını temin edecek türden projeler
Günümüz çevre sorunları dikkate alındığında, Birlik önceliği içme suyu, atık su ve katı atıklara vermektedir. Ayrıca arazilerin yeniden ağaçlandırılması, erozyonla mücadele ve doğal yaşamın korunması gibi hususlar ikinci derecede önem taşıyan çevre düzenlemeleri olarak görülmektedir. Nitekim, fonun aktarıldığı projelerde de bu öncelik sıralaması dikkate alınmıştır. Aşağıda yer alan tablolarda bu dağılım izlenebilir.

b.Ulaşım Altyapısı Projeleri: Projeler “Avrupa Ulaşım Ağı”nı (TEN: Trans – European Transport Network) tesis edecek veya geliştirecek türden veyâ “Avrupa Ulaşım Ağı”na geçişi sağlayacak türden olmalıdır.
Komisyon fonu bu iki kategoriye %50 - %50 dağıtmaktadır.

Projelerin Yürütülmesi
Uyumlaştırma fonlarının nasıl işleyeceği Komisyon tarafından düzenlenmiştir. Buna göre, ülkeler projelerini komisyona sunarlar ve komisyon üç ay içinde projeye kaynak tahsis edilip edilmeyeceğine karar verir. Komisyon bu değerlendirmeyi yaparken şu kıstasları dikkate alacaktır:[16]
• Projelerin orta vadeli sosyal ve ekonomik faydaları hesaplanacaktır. Bunun için ya fayda maliyet analizleri ya da maliyet etkinlik analizleri kullanılacaktır.
• Projenin, Birliğin çevre politikalarına ulaşmasında yardımcı olacak unsurları ve/ veyâ Avrupa Ulaşım Ağı”nı (TEN) tesis edecek veya geliştirecek unsurları içerip içermediği tetkik edilecektir.
• Yardımı alacak ülkenin, Birliğin önceliklerini yerine getirip getirmediği dikkate alınacaktır
• Ayrıca, projenin Birliğin diğer politikalarıyla olan uyumuna bakılacaktır.

Üye ülke projeyi tamamlamak, fonu yönetmek, proğrama uymak ve malî plâna razı gelmek yükümlülüğündedir. Komisyon ise, düzenli kontrollerde bulunarak projenin gidişatını denetler.[17]

1993-1999 Döneminde Tahsis Edilen Uyumlaştırma Fonlarının Dağılımı
1993 ve 1999 arasında dört uyumlaştırma ülkesi (Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İrlanda) bütçeden 16.7 milyar Euro pay almışlardır. Çevre projelerine ayrılan paylarda en yüksek tahsisat İspanya’ya; en düşük tahsisat İrlanda’ya yapılmaktadır. Aynı durum ulaştırma altyapı projelerine ilişkin tahsisatlarda da geçerlidir.

Sektörlere göre yapılan tahsisatlara ilişkin veriler incelendiği takdirde, %50.3 ile Çevre projelerine ayrılan payın dikkat çekecek kadar yüksek olduğu görülür (ulaştırma altyapı projelerinin payı ise %49.7’dir).[18] Özellikle, içme suyu ve atık suya tahsis edilen meblağın, fon için ayrılan bütçenin %38.2’sine tekabül etmesi dikkat çekicidir. Ancak bizim asıl üzerinde durmak istediğimiz husus ulaştırma altyapısına ayrılan payın büyüklüğü olacak.

Uyumlaştırma fonunun asıl amacının iktisadî kalkınmışlık seviyesinin yükseltilmesi ve ülkeler ve bölgeler arası farklılıkların giderilmesi olduğunu biliyoruz. İktisadî kalkınmanın motoru elbette altyapıdır. Ancak burada ülkeler arası kalkınmışlık farklılıkların giderilmesinden ziyade bölgesel kalkınmışlık farklılıkların giderilmesinin ön plâna çıktığını düşünmeliyiz. Zira, birliğin, çeşitli ülkelerden meydana gelmiş bir yapı olarak değil uzun vadeli olarak düşünüldüğünde, sanki farklı eyaletlerden oluşmuş tek bir ülke gibi düşünüldüğü açıktır. Şu durumda, aslında tartışılan konu ülkeler arası gelişmişlik düzeyinin eşitlenmesinden ziyade bölgesel farklılıkların giderilmesidir.

Buradan şuna varmak istiyoruz. Bölgesel dengesizliklerin başında “işletmelerin kuruluş yeri sorunu” gelir. Bu sorunun ana kaynağı da “ulaşım olanakları”dır.[19] Ulaşım olanaklarının, diğer bir deyişle ulaşım altyapısının tamamlanması ve modernizasyonu, ekonomik farklılaşmaların da birincil çözümü olarak görülmektedir. Kaldı ki, Birliğin yapısı, mal ve hizmetlerin serbest dolaşımı temel stratejisi üzerine inşa edilmiştir. Bu dahi, ulaşım olanaklarının geliştirilmesi ile ilişkili bir meseledir.

Bütün bunlar bize sadece ulaşım alt yapısına niçin %49.7 pay ayrıldığının bir açıklaması olabilir. Kara ve demiryollarına ayrılan payın fonun %44.9’una ulaşıyor olması da ayrıca düşünülmesi gereken bir husus olabilir.

İspanya'nın 1999 yılı içinde uyumlaştırma fonu ile gerçekleştirdiği projeler
Bu başlık altında İspanya’nın uyumlaştırma fonu kullanarak gerçekleştirdiği projeler ele alınmıştır.[20] Uyumlaştırma Projelerinde en büyük payı İspanya’nın alması bu ülkeyi tercih sebebimizdir.

1999 Yılında İspanya’ya 1.758 milyon Euro uyumlaştırma fonu tahsis edilmiştir. Bunun %47.4’ü ulaştırma altyapısına, %52.6’sı çevre projelerine kullanılmıştır

Ulaşım
İspanya şu ulaşım alt yapı projelerini gerçekleştirmiştir:
• Fransa sınırından Madrid – Barcelona hızlı tren hattı projesi (Avrupa Ulaşım Ağının (TEM) tesisi bakımından öncelikli bir proje olarak değerlendirilmiştir.)
• Valencia’dan, Tarragona ve Barcelona’ya uzanan Akdeniz demiryolu taşımacılığı koridorunun tamamlanması
• Madrid’ten, Barajas hava limanına yer altı (metro) hattı projesinin inşası
• Baix – Llobregat ekspres hattının tamamlanması

Çevre
Aşağıdaki çevre projeleri gerçekleştirilmiştir:
• Nüfusun yoğun olduğu bölgelerde içme suyu projesi
• Atık su arıtım tesisi ve kanalizasyon inşası
• Katı atık yönetimi
• Çölleşme (kuraklık) ile savaş

_____________________________________________
[*] Bu makale bu blogun yazarı tarafından Legal - Malî Hukuk Dergisi, Temmuz 2005, sayı: 7'de yayınlanmıştır.
2007 yılına ilişkin yeni veriler ve bilgiler eklenmek suretiyle güncellenmiştir.
[1] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/cf_en.htm
[2] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/back/prcf2_en.htm
[3] Aktürk İ., Güran N.; Uluslararası İktisadî Kuruluşlar, İzmir: 1995, s.246-47.
[4] Maastricht kriterlerini hatırlayacak olursak:
-Tüketici fiyatları, fiyat istikrarı en iyi olan 3 ülke ortalamasının %1, 5 geçemeyecektir.
-Devlet borçlanması GSYİH içi payı %60’ı aşmayacak, bütçe açığının GSYİH’ye oranı %3 ile sınırlı kalacaktır.
-Uzun vadeli faiz oranı en istikrarlı 3 ülkenin ortalamasını %2’den fazla aşmayacaktır.
Ve tabiî bir netice olarak bu kıstaslara ekonomik gelişimiyle uyamayan üye ülke tek para birimi Euro’ya dahil olamayacaktır.
[5] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/cf_en.htm
[6] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/stru/prcf1_en.htm
[7] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/stru/prcf1_en.htm
[8] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4a_en.htm
[9] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/back/prcf2_en.htm
[10] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/back/prcf2_en.htm
[11] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/back/prcf1_en.htm
[12] http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/regulation/content/en/02_pdf/00_6_cf_1_en.pdf
[13] http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/regulation/content/en/02_pdf/00_6_cf_1_en.pdf
[14] http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2004/com2004_0191en01.pdf
[15] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/stru/prcf1_en.htm
[16] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/stru/prcf3_en.htm
[17] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/expend/pdf/een.pdf
http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/expend/index_en.htm
[18] http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4a_en.htm
[19] Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bkz. Önder, İzzettin, “Maliye Politikası ve Bölgesel Ekonomik Yapı” Maliye Politikası içinde, Yayına hazırlayan: Ataç, Engin; Eskişehir:2004, s.337-342.
[20]http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4c_en.htm
Yunanistan için: http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4d_en.htm
İrlanda için: http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4e_en.htm
Portekiz için: http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/procf/fund/pcf4f_en.htm