Bir kitap: Yukarı Karaçay (Kocapınar) Köyü Ağzı

Ege bölgemizin tanınmış illerinden biri olan Denizli’ye bağlı Serinhisar İlçesi Yukarı Karaçay (Kocapınar Köyü Ağzı) adını taşıyan bir kitaptan söz etmek istiyorum.

Bu kitapta, daha doğrusu folklorik bir yapıda hazırlanan ve yöresine ait köy ağzı konusunda derli toplu bir araştırma ve inceleme yapılmış olup 558 sayfadan oluşan bu değerli kitap, Nisan 2009 tarihinde İstanbul’da Ötüken yayınları arasında gün ışığına çıkarılmıştır. Eserin yazarı emekli Türkçe öğretmeni yazar Yaşar Çağbayır’dır. Adı geçen eser, yoğun bir emek ve özveriyle hazırlanarak ortaya konulmuştur. Yaşar Çağbayır’la Aydın ili Söke İlçesinde, 1985 -1993 yılları arasında İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde Şube Müdürü olarak birlikte görev yaptık. Sanatımıza, kültürümüze değer veren, ışık ve ayna tutan bu konuda ciddi eserler ortaya koyan çalışkan, üretken azimli bir öğretmendir. Eski Aydın Milletvekilimiz Sayın Mustafa Kemal Yılmaz’ın bir sözü vardır:”<ı> öğretmenlerin emeklisi olmaz” diyor ve daha sonra yine şu sözlerini ekliyor: “<ı>Yazmak yaşamaktır, söz uçar, yazı kalır<ı>” diyor. İşte Yaşar Çağbayır’da emekli olmuş ama öğretmenliğini unutmamış. Büyük bir aşkla eserler ortaya koyuyor, yöresine, içinde yaşadığı topluma yararlı olmaya çaba gösteriyor, Bunları yaparken de kendini öne çıkarıp medyatik bir ortamda hep sade ve ağır gitmeği yeğliyor, çalışkan, oturaklı ve ciddi eserler, yapıtlar ortaya koyup Türk edebiyatına değerli ve kalıcı eserler kazandırıyor. Bu alkışlanmaya, tebrik etmeye değmez mi? Emekli olmuş, eleğini bir kenara asmış bir emekli öğretmenin böylesi özverili çabalarını görmezden gelemezsiniz.

Hazırladığı kitaplardan bazıları: <ı>Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Kılavuzu ( 1988), Büyük Türkçe Sözlük –Mehmet Doğan’la birlikte ( 1988), Türk’tün Bayrak Mücadelesi açısından İstiklâl Marşı’nın Tahlili (1989), Söke Tarihi ve Ekonomi Yapısı (1989), Kutatgu Bilig (2001), İstiklâl Marşı’nın Tahlili 4.baskı ( 2006 ), Ötüken Türkçe Sözlük 5. cilt (2007), Atebetü’l- Hakayik( Gerçeklerin Eşiği), bugünün sadeleştirilmiş Türkçesiyle yayınlanmıştır.( 2009). Şimdi sizlere tanıtmayla çalıştığım “

Yukarı Karaçay ( Kocapınar Köyü Ağzı ) kitabı yine Yaşar Çağbayır’ın uzun yıllar emek verdiği, titizlikle üzerinde durduğu inceleme, araştırma, bir sözlük havasında hazırladığı yeni bir eseridir..Çağbayır bu eserin <ı>Sunuş bölümünde şunları vurguluyor: “Önce<ı> ağızlar üzerine yazılmış kitap, makale, sözlük türünde ne kadar eser varsa topladım. Bunların yaklaşımlarını, ele alış biçimlerini, özselliklerini sesleri hangi işaret veya harflerle gösterdiklerine baktım. Bu konuda birlik olmadığımı gördüm. Ben de kendime göre bir işaretleme geliştirebilirdim. Ama bu karmaşaya yol açardı. Onun için Gülensoy ( 1988), Tok, ( 2002), ve Tor ( 2004)’uzun işaretleme sisteminin köyümüz ağzına daha uygun olduğu görülmüş ve çok küçük değişiklerle uygulanmıştır.(…). Köyümüzün resmi adının Kocapınar olmasına rağmen, neden Yukarı Karaçay adında ısrar etiğimiz sorusu akla gelebilir. Kocapınar köyümüzün yeni adıdır. 1946’dan önceki ismi Yukarı Karaçay’dır. Bahse konu ağız özellikleri Yukarı Karaçay adıyla anıldığı dönemlere ilişkindir. Kocapınar olduktan sonra ağız özellikleri değişmiş, kültür diline yaklaşmıştır” diyerek özlü olarak bir açıklama gereğini duyuyor. Yaşar Çağbayır buradan yola çıkarak içinde yaşadığı köyünün ve çevresinin Yukarı Karaçay’ın ağız Türkçesini içeren kocaman bir sözlük ortaya koymuşlardır. Kitap incelendiğinde ciddi, titiz bir çalışmanın ve incelemenin ürünü olduğu hemen görülecektir.. Yaşar Çağbayır bu çalışmanın kapsamında Yukarı Karaçay ( Kocapınar Köyü Ağzı eserine geçmeden önce özellikle Türkçe’nin ses bilgisi, dilbilgisi terimleri üzerinde genişçe bir bilgi de sunmuşlardır. Örneğin Ünlüler, asil ünlüler, ünlülerde uzunluk, ünsüzlerin düşmesi, çift ünlülerinin durumu, kısa ünlüler, ünlülerin değişmesi, dudak benzeşmesi, ünlülerin değişimi, kalınlık ve incelik bakımından seslerin durumu, ünlülerin türemesi, yabancı dillerden giren alıntı kelimeler, Tonsuzlaşma, tonlu-patlayıcı ünsüzler, gibi ses bilgisi ve bunların yanı sıra İsimler ve isim halleri, zamirler, sıfatlar, fiiller, fiil çekimleri, fiil kipleri birleşik fiiller, gibi dilbilgisi konularında önemli bilgilere derinden ve kurallarına uygun olarak taze bilgilerle de eserini donanmış bir hale zenginleştirmişlerdir.

Kitap 558 sayfa olup, geri kalan 368 sayfası tümüyle “Yukarı Karaçay ( Kocapınar Köyü Ağzı )ile anılan bilgilere, derlenen kelimelere ve bu kelimelerin ağız biçimlerine göre yer verilmiştir. Sevgili meslek taşım Çağbayır, verimli çalışmalar, araştırmalar yapıyor. Emekli olmasına rağmen öğretmenliğini başarıyla sürdürüyor. Çevresine, yöresine yararlı olmaya dikkat ve özen gösteriyor. Keşke her öğretmen ve “aydınım” diyenlerin Çağbayır gibi kendi illerinin, yaşadığı yörenin halk bilimine, ( folkloruna), edebiyatına veya konuşulan yöresel ağız gibi güzelim Türkçesi’ne eğilebilseler. İşte Yaşar Çağbayır bu uğraş içinde zamanını değerlendiriyor. Ben bunları yazarken Hz. Mevlana’nın şu sözleri aklıma geldi. Buraya eklemden geçmek istemiyorum: Mevlana şöyle diyor: “ <ı>Kim bırakmazsa yeryüzünde bir eser, <ı>kaldığı yerde yeller eser” diyor.

Bu inceleme sözlük kitabı “ <ı>YUKARI KARAÇAY ( KOCAPINAR KÖYÜ AĞZI) adını taşıyan <ı>eseri, özellikle dil bilimcilerine ve Denizli ve yöresinde görev yapan Türk Dili ve edebiyatı bölümü gibi Üniversitelerde okuyan öğrencilere ve görevli öğretmenlere tavsiye ediyorum. Aynı zamanda Türk dili konusunda hazırlanan değerli bir kalıcı kaynaktır. Kitabın son sayfalarında Yukarı Karaçay Ağzı ile yazılmış bir de bir öyküyü de eklemeği ihmal etmemiştir. <ı>GARÜK BAZARINDA BEGiR BAZALIĞI adını taşıyan öyküyü gülerek okuduğumu belirtmek isterim. Böyle derli, toplu bir eseri, Türk edebiyatına kazandıran değerli meslektaşım Yaşar Çağbayır’ı içtenlikle kutluyor, sağlıkla uzun ömürler diliyorum.