Çaul Deniz Savaşı (Memlük - Portekiz)

Yıl 1507. Hindistan’dan Mısır’a hiç mal gelmediği için belki de Arap tarihinin en karanlık yılı. (Tarihçi İbn İyas Priuli) Vasgo de Gama’nın Ümit Burnu’nu dolaşıp Hindistan’a ulaşmasından çok zaman geçmemişti. Portekizliler Hindistan sahillerini ele geçirip, Memlük ve Osmanlının hüküm sürdüğü İslam dünyasına ekonomik yönden çok zararlar vermekteydi.

Memlük Sultanı Kansuh El Guri, Portekizliler ile mücadele etmek için Emir Hüseyin komutasında güçlü bir donanma kurdurdu. Bu sırada Hindistan’daki Kaliküt Kralı Zamarin, Portekizlilere karşı Memlük Sultanından yardım istemekteydi.

Emir Hüseyin, 13 gemi, 1500 kişiden oluşan filosuyla Mayıs 1507’de yola çıktı. Cidde’den yola çıkan donanma, Savakin’i işgal edip, Cizan, Kamaran, Matina ve Moha yoluyla Aden’e ulaşdı. Aden Valisi Emir Mircan, Emir Hüseyin’in donanmasının tüm ihtiyaçlarını karşıladı.

Memlük donanması, Hint Okyanusu’na vardığında Portekizlileri aramaya başladı. Gücerat Sultanı Mahmud Şah da Portekizliler yapılacak bir savaş için çoktan hazırlık yapmıştı. Don Francisco de Almeida, Malabar sahillerinin Portekiz valisiydi. Memlük donanmasının geldiğini öğrenince oğlunu 8 gemi ile Keynnenar ve Koçin ticarethanelerini savunmaya gönderdi. Kendisi de Çaul’a doğru yol alarak şimdiki Bombay’ın iki mil güneyinde vaziyet aldı.

Diu Valisi Melik Ayaz’da gemileriyle Portekizliler üzerine yola çıkdı. Bölgedeki Müslüman yöneticiler tam bir ittifak içindeydiler. Emir Hüseyin öncü kol durumundaydı. Çaul’da çok şiddetli çarpışmalar meydana geldi. Savaşın ilk günü Emir Hüseyin Portekizlilerin amiral gemisini batırabilmek için tüm gücüyle yüklendi, fakat başaramadı.

Gece duran savaş, ertesi gün tüm şiddetiyle devam etti. Bu sefer Portekizliler tüm güçleriyle Emir Hüseyin’in gemisini batırabilmek için yüklendiler fakat onlar da başaramamışlardı. Portekizliler tam üstünlüğü ele aldıkları sırada Melik Ayaz gemileriyle yetişdi, Portekizlilere ağır kayıplar verdirdi. İkinci gün bittiğinde Portekizliler korkuya kapılmışlar, savaşı devam ettirip ettirmeme konusunda toplantı düzenlemişlerdi.

Savaşa devam kararı alan Portekizliler üçüncü gün tamamen güçlerini yitirmişler ve tam bir yenilgi almışlardı. Portekiz donanma komutanı savaşta öldürüldü.Uluğ Hani’nin kaynaklarına göre Portekiz kayıpları 7000’i ölü olmak üzere 10000 kişidir. Müslüman kaybı, 400’ü Türk, 600’ü Hintli 1000 şehittir.

Portekiz kaynakları dönemin adedi olarak yenilgiye çok yer vermemişler. Çaul savaşı, Türk tarihinin önemli deniz savaşlarından biri. Bu başarının devamı getirilememiş ne yazık ki. Hindistan’da Avrupalılara karşı mücadele bayrağını Memlüklüler açmış, Osmanlılar devam ettirmiştir.

Kaynak: Kanuni Devri- Prof. Dr. Muhammed Yakub Mughul