Ayten Dirier

http://blog.milliyet.com.tr/aytendirier

25 Eylül '08

Kategori: Bilim

Cern deneyinin düşündürdüğü "Türk-İslâm bilginleri" - 4

ASYA'YI AYDINLATAN KANDİLLER...

Belgeseller izlerken, kameranın izlettiklerinin ardı sıra bambaşka bir aleme dalarım. Özellikle İpek Yolu belgesellerinde, İstanbul’dan Kaşgar’a dek yol üzerinde tesbih taneleri gibi dizilen hayal şehirlerin her birinde, Asya’yı aydınlatan kandilleri hatırlar, günümüze dönünce buruk bir duygunun etkisinde uzun süre kalırım. İstanbul, İznik, Konya, Erzurum, Harran, Mardin, Halep, Şam, Musul, Bağdat, Hemedan, İsfahan, Rey, Nişabur, Herat, Merv, Buhara, Semerkant, Hocent, Özkent, Fergana, Katvan, Belh, Gazne, Lahor, Balasagun, Yarkent, Kaşgar ve Turfan adı geçtiğinde, Ortaçağ boyunca oraları aydınlatan unutulmuş kandillerin adları, yaşamları zihnimde resmî geçide başlar.

Cern Deneyi nedeniyle yine hatırladığım; hem dönemlerini, hem de o sırada karanlık bir çağ yaşayan Avrupalıları aydınlatıp, Batı Uygarlığının yücelmesine temel oluşturan bu kandilleri, zamanları ve alanlarıyla kısaca tanıyalım.

*işaretliler Türk’tür.

*VII. YÜZYIL

-Hazini : ( 6 - 7 yüzyıl ) Yerçekimi ve terazilerle ilgili izahlarda bulunan bilgin.

*VIII. YÜZYIL

-İbni Avvam : ( 8 yüzyıl ) Tarım alanında ortaçağ boyunca kendini kabul ettiren bilgin.

-İbni Fazıl : ( 739 - 805 ) 12 asır önce ilk kağıt fabrikasını kuran vezir.
-Maaşallah : ( 72? - 815 ) Meşhur islam astronomlarındandır. Usturlabla İlgili ilk eseri veren bilgindir

IX. YÜZYIL

-İbn-i Firnas: Modern Havacılığın Öncüsü Bilgin. Tarihî kaynaklar İslâm bilgini Endülüslü İbn-i Firnas'ın da (? - 888) uzun çalışmalar sonunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yaptığını, üzerine kumaş geçirip kanat yerine büyük kuş kanatları taktığını ve bu aleti çalıştırarak havalanıp uçtuğunu kaydeder. Üstelik havada uzun süre kuşlar gibi süzüldüğünü, daha sonra da sağlam bir şekilde yere indiğini belirtirler. Wright kardeşlerden önce 1000 sene önce ilk uçağı yapıp uçmayı gerçekleştiren bilgin, Batıyı, Batı’dan etkilemiştir.
*Cabir Bin Hayyan : ( 721 - 805 ) Atom bombası fikrinin ilk mucidi ve kimyanın babası sayılır. Maddenin en Küçük parçası atomun parçalana bileciğini bundan 1200 yıl önce söylemiştir.
-Cahiz : ( 776 - 869 ) Zooloji İlminin öncülerindendir. Hayvan gübresinden amonyak elde etmiştir. Türkler hakkında verdiği bilgilerle ünlenmiştir.
-Dinaveri : ( 815 - 895 ) Botanikçi Ve astronom bir alim olarak bilinir.
-Ebu Maşer : ( 785 - 886 ) Med-cezir olayını (gel-git) ilk keşfeden bilgindir.
*Fergani : ( 9 yüzyıl ) Ekliptik meyli ilk defa tesbit eden astronomi alimi.
-Huneyn Bin İshak : ( 809 - 873 ) Göz doktorlarına öncülük yapan bilgin.

*İbni Türk : ( 9 yüzyıl ) Cebirin temelini atan islam bilgini.
-Kindi : ( 803 - 872 ) İbni Heysem'e kadar optikle ilgili eserleri kaynak olan bilgin. Fizik, felsefe ve matematik alanında yaptığı hizmetleri ile tanınmıştır.
-Sabit Bin Kurra : ( ? - 901 ) Newton' dan çok önce diferansiyel hesabını keşfeden bilgin. Dünyanın çapını doğru olarak hesaplayan ilk islam bilgini. Matematik ve astronomi bilgini.

*Harizmi: ( 780 - 850 ) Cebirin Kurucusu Harizmi, Horasan’da (Özbekistan’ın Harezm kentinde) doğmuştur. Hayatının büyük bir bölümü Bağdat’da (Beytü’l Hikme’de) matematik, astronomi ve coğrafya konularında çalışarak geçmiştir. Cebirin kuran ve sistemleştiren Harizmi’nin iki önemli matematik kitabı vardır; "Cebir" ve "Hint Hesabı". Adı algoritmaya isim oldu, rakamları Avrupa' ya öğretti.

X. YÜZYIL

*Razi : ( 864 - 925 ) Keşifleri ile ün salan asırlar boyunca Avrupa'ya ders veren kimyager doktor ünlü klinikçi. Devrinin En büyük bilgini İbni Sina ile aynı ayarda bir bilgin

*Farabi: Büyük İslam Filozofu Ebu Nasır Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzlug El-Farabi (879-950) (batıda Alpharabus), Sir Derya’nın Farab şehrinde doğdu. Aristo’nun derin bilgiç çalışmacısı, matematikçi, müzikolog ve doktor olarak ün kazandı. Aristo ve Yeni Platon(Eflatun)cuların çalışmalarının Suriye’deki çevirmen ve yorumcularıyla daha yakından tanışmak için Bağdat, Şam, Halep ve Harran’ı ziyaret etti.

Sistemi Aristoteles mantığına dayanan akılcı bir metafizikten oluşan, Aristoteles'in sistemini Platon'un görüşleri yardımıyla, İslam inancı ile uzlaştırmaya çalisan Farabi, Tanrı'nın varoluşunu kanıtlarken, Aristoteles'in akıl yürütme çizgisini takip etmiştir. Ona göre, bu dünyadaki nesneler hareket etmekte, değişmektedirler. Dünyadaki nesneler hareketlerini bir ilk Hareket Ettiriciden almak durumundadırlar. Farabi, Ses olayını ilk defa fiziki yönden ele alıp açıklayıp izah getiren ilk bilgin olup, Ebcet hesabıyla bir ebcet notası geliştirdi.

*Ahmed Bin Musa : ( 10. yüzyıl ) Sistem mühendisliğinin Öncüsü. Astronom ve Mekanikçi.

*Hasan Bin Musa : ( 10. yüzyıl) Dünyanın çevresini ölçen, üç kardeşler olarak bilinen üç kardeşten biri.

*Muhammed Bin Musa : ( 10. yüzyıl ) Dünyanın Çevresini ölçen 3 kardeşten biri. Matematikçi ve astronom.

-Ali Bin Abbas : ( ? - 994 ) 1000 sene önce ilk kanser ameliyatını yapan ve kılcal damar sitemini ilk defa ortaya atan bilim adamıdır. Eski çağın en büyük hekimlerinden olan Hipokratesin (Hipokrat) Doğum olayı görüşünü kökünden yıktı.
-Battani : ( 858 - 929 ) Dünyanın en meşhur 20 astrononumdan biri, trigonometrinin mucidi, sinus ve kosinüs tabirlerini kullanan ilk bilgin.
-Ebu Kamil Şuca : ( ? - 951 ) Avrupaya matematiği öğreten islam bilgini.
-Ebu'l Vefa : ( 940 - 998 ) Matematik ve Astronomi bilginidir trigonometriye tanjant, kotanjant, sekant ve kosekantı kazandıran matematik bilginidir.
-İbni Cessar : ( ? - 1009 ) Cüzzam hastalığının neden ve tedavilerini 900 sene önce açıklayan müslüman doktor.
-İbni Havkal : ( 10 yüzyıl ) 11 asır önce ilmi değeri yüksek bir coğrafya kitabı yazan bilgin.
-Zehravi : ( 936 -1013 ) İlk çağdaş ameliyatı yapan, böbrek taşlarının nasıl çıkarılacağını ve ilk böbrek ameliyatını gerçekleştiren bilim adamı..
-İbni Yunus : ( ? - 1009 ) Galile'den önce sarkacı bulan astronom.

-İhvanü-s Safa : ( 10 yüzyıl ) çeşitli ilim dallarını içine alan 52 kitaptan meydana gelen bir ansiklopedi yazan ilim adamı. Astronomi , Coğrafya, Musiki, Ahlâk, Felfese kitapları yazmıştır.
-İstahri : ( 10 yüzyıl ) Minyatürlü coğrafya kitabı yazan bilgin.
-Macriti : ( ? - 1007 ) Matematikte başkan kabul edilen Endülüslü Matematikçi ve astronom.

-Mes'ûdi : ( ? - 956 ) Kıymeti ancak 18. 19. Yüzyıllarda anlaşılan büyük tarihçi ve coğrafyacı. Mesudi günümüzden 1000 sene önce depremlerin oluş sebebini açıklamıştır. Mesûdinin eserlerinden yel değirmenlerinin de müslümanların icadı olduğu anlaşılmıştır.
.
XI. YÜZYIL

*İbn-i Sina: Dünya Tıbbına Yön Veren Tabip. Bilim ve tabâbet dünyasının göklerinde bir güneş gibi parlayan Müslüman Türk bilgini. İbn-i Sînâ (980-1037), Buhârâ'ya bağlı Afşan'da doğdu. O, tarihin en büyük Tıp Bilginidir. Esas adı Ebû Ali el Hüseyin, babası Abdullah bin Sina. Doktorların sultanının eserleri Avicenne adıyla, Avrupa üniversitelerinde 600 yıl temel kitap olarak okutuldu.. En ünlü eseri El KANUN’dur. Hastalık yayan küçük organizmalar, civa ile tedavi, Pastör' e ışık tutması, ilaç bilim ustası, dış belirtilere dayanarak teşhis koyma, botanik ve zooloji ile ilgilendi, fizikle ilgilendi, jeoloji ilminin babası.

*Biruni: (4 Eylül 973 – 1061) Astronomi ve Matematik Dehası. Al Biruni (Abu?l-Reyhan Muhhamed ibn Ahmad Al- Biruni) 973 yılında şimdi Khiva olarak bilinen şehirde, Özbekistan’da doğdu. İlk öğrenimini Yunanlı bir bilginden aldı. Tanınmış ve seçkin bir aileden gelen Harezm'li matematikçi ve gökbilimci biri tarafından evlat edinilen el-Biruni ilk çalışmalarını bu alimin yanında yaptı. Batı dillerinde adı Alberuni veya Aliboron olarak geçer. İlk eseri Asar-ül Bakiye'dir. Astronomi, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır.Dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğünü söyleyen, Ümit Burnu, Amerika ve Japonyanın varlığından bahseden ilk bilim adamı. Beyruni Amerika kıtasının varlığını Kristof Colomb'un keşfinden 500 yıl önce bildirmiştir. Çağının en büyük bilginidir.

*Gazali: Muhteşem İslam Filozofu ve Müceddidi. İmam-ı Gazalî, bugün bir kısmı İran toprakları içinde kalan Horasan'ın Tûs şehrinde hicri 450 tarihinde (M. 1058) doğmuş, yine Tûs'un yakınlarındaki Tabira kasabasında505'de 55 yaşında vefat etmiştir. Ömrünün ilk seneleri ilim tahsiliyle geçmiş, orta yaşlarında ilmin zirvesine çıkmış, itibar ve hürmetin en muhteşemini görmüştür.

-Ali Bin İsa : ( 11 yüzyıl ) İlk defa göz hastalıkları hakkında eser veren müslüman bilim adamı.
-Ali Bin Rıdvan : ( ? - 1067 ) Batıya tedavi metodlarını öğreten islam alimi.

-Ammar : ( 11 yüzyıl ) İlk katarak ameliyatını kendine has biçimde yapan müslüman bilim adamı.
-Zerkali : ( 1029 - 1087 ) Keşif ve hizmetleri ile ün salmış astronomi alimidir.
-İbni Heysem : ( 965 - 1051 ) Optik ilminin kurucusu büyük fizikçi. İslam dünyasının en büyük fizikçisi, batılı bilginlerin öncüsü, göz ve görme sistemlerine açıklık kazandıran alim. Galile teleskopunun arkasındaki isim.
-Kerhi : ( ? - 1029 ) İslam Matematikçilerinden.

XII. YÜZYIL

*Cezeri: : ( 1136 - 1206 ) Sibernetiğin Kurucusu. Bedîüzzaman Cezerî, 1136'da Diyarbakır'da doğdu. Artuklu sarayında 32 yıl başmühendislik görevi yaptı. Bir yığın keşifleri, özellikle robotları bugün dahi hayret vericidir. Cezeri İlk sistem mühendisi, ilk sibernetikçi ve elektronikçi bilgindir. Bilgisayarın babası sayılır; oysa bilgisayarın babası yanlış olarak İngiliz matematikçisi Charles Babbage olarak bilinir..

-İdrisi : ( 1100 - 1166 ) Dünyanın, bügünküne çok benzeyen haritasını çizen coğrafyacı.
-İbn-i Rüşd: Rüşd (1126-1198), İslâm Filozofu ve Hekimi Endülüs'ün yetiştirmiş olduğu en büyük filozoflardan ve hekimlerden birisi olan İbn-i Rüşd, Aristoteles'in yapıtlarına yapmış olduğu yorumlarla Aristotelesçiliğin dirilmesini ve güçlenmesini sağlamıştır. Felsefecilerle kelamcılar arasında cereyan eden tartışmalarda, İbn Rüşd, felsefecilerin tarafını tutmuştur. İbni Rüşd doktor, astronom ve matematikçidir
-Cabir Bin Eflah : ( 12 yüzyıl ) Ortaçağın büyük matematik ve astronom bilginidir . Çubuklu güneş saatini bulan ilk bilim adamıdır.
-İbni Karaka : ( ? - 1100 ) Döneminde torna tezgahı yapan bilgin.
-İbni Zuhr : ( 1091 - 1162 ) Endülüsün en büyük müslüman doktorlarından asırlarca Avrupa'da eserleri ders kitabı olarak okutuldu.
-Ömer Hayyam : ( ? - 1123 ), Cebirdeki binom formülünü bulan bilgin. Newton veya binom formülünün keşfi Ömer Hayyam’a aittir. Astronomi, matematik ve kronoloji ile uğraşmıştır. Muzaffer İsfizari ile, Sultan Melikşah adına, Güneş sistemine dayalı “Celâlî Takvimi”ni hazırlamıştır.

XIII. YÜZYIL

-Bitruci : ( 13. yüzyıl ), Kopernik'e öncülük eden astronom bilim adamı.
-İbni Baytar : ( 1190 - 1248 ) Ortaçağın en büyük botanikçisi ve eczacısıdır.
-İbni Ebi Useybia : ( 1203 - 1270 ) Tıp Tarihi hakkında eşsiz bir eser veren doktor.
-İbnü-n nefis : ( 1210 - 1288 ) Küçük kan dolaşımını bulan ünlü islam bilgini.
-Kazvini : ( 1203 - 1283 ) Ortaçağın Herodot'u, müslümanların Plinius'u , astronom ve coğrafyacı bilgin.
*Nasirüddin Tusi : ( 1201 - 1274 ) Trigonometri sahasında ilk defa eser veren, Merağa rasathanesini kuran, matematikçi ve astronom.
-Necmeddinü-l Mısri : ( 13 yüzyıl ) Çağının ünlü astronomlarından.
-Şihabettin Karafi : ( ? - 1285 ) orta çağın en büyük fizikçi ve hukukçularından.

XIV. YÜZYIL

-İbni Battuta : ( 1304 - 1369 ) Ülke ülke , kıta kıta dolaşan büyük bir seyyah. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ni ayrıntılı bir şekilde ünlü Seyahatname’sinde anlatır.

-İbn-i Haldun: ( 1332 - 1406 ) Sosyolojinin Babası. İbn Haldun, İslâm âleminin yetiştirdiği en büyük sosyoloji ve tarih felsefesi bilginidir. Esas adı Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun olan ünlü bilgin, Tunuslu asil bir ailenin çocuğudur. Babasının gözetiminde ciddî bir eğitim gördü ve ilk olarak Kur’ân-ı Kerîmi ezberledi. İbni Haldun, Memlûkler Döneminde çağın en büyük kültür merkezi Kahire’ye yerleşip, Tarih ve Sosyoloji’yi ilim haline getirdi. Psikolojiyi tarihe uygulayarak , ilk kez tarih felsefesi yapan büyük bir İslam tarihçisidir. Aynı zamanda Şehircilik Uzmanı idi.
-İbni Hatip : ( 1313 - 1374 ) Çağında Avrupa’yı kasıp kavuran Vebanın, bulaşıcı hastalık olduğunu ilmi yoldan açıklayan doktor.

*Kemalettin Demiri: İlk Zoolojik Ansiklopediyi hazırlayan bilgin. Varlıkların yaratılış özellikleri üzerine geniş incelemeler yaparak eserden müessire, Yüce Yaratan'ın sonsuz kudretini nazarlara vermeye çalışan Kemaleddin Demîrî (1349-1405) ünlü bir zooloji bilginidir. Batılılardan 400 yıl önce zooloji konusunda ilk ansiklopediyi yazan bu bilginimiz Kahire'de doğdu. “Hayatül Hayavan” isimli kitabı yazmıştır.

-Ebu'l Fida : ( 1271 - 1331 ) Büyük bir bilgin, tarihçi ve coğrafyacıdır
-Kemaleddin Farisi : ( ? - 1320 ) İbni Heysem ayarında büyük İslam matematikçisi, fizikçi ve astronom.
*Şemsettin Halili : ( ?-1397 ) Büyük bir astronomi bilginidir.

XV. YÜZYIL

-Gıyasüddin Cemşid : ( ? - 1429 ) Matematik alimi. Ondalık kesir sistemini bulan Cemşid, cebir ve astronomi bilginidir.
*Kadızade Rumi : ( 1337 - 1430 ) Çağını aşan büyük bir matematikçi ve astronomi bilgini. Osmanlının ve Türklerin ilk astronomudur.
*Uluğ Bey : ( 1394 -1449 ) Çağının en büyük astronomu ve trigonometride yeni çığır açan ünlü bir alim ve hükümdar. Timur’un torunudur. Uluğ Bey, Semerkant'ta bir medrese ve bir de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade bu medreseye başkanlık etmiştir. Rasathane için yörede bulunan tüm mühendis, alim ve ustaları Semerkant'a çağırmıştır.

Gözlemevinin yönetimini Bursalı Kadızade Rumi ile Cemşid'e vermiştir. Cemşid, gözlemlere başlandığı sırada ve Kadı Zade de gözlemler bitmeden ölmüştür. Gözlemevinin tüm işleri o zaman genç olan Ali Kuşçu'ya kalmıştır. Bu gözlem üzerine Uluğ Bey, ünlü Zeycini düzenlemiş ve bitirmiştir. Zeyç Kürkani veya Zeyç Cedit Sultani adı verilen bu eser, birkaç yüzyıl doğuda ve batıda faydalanılacak bir eser olmuştur. Zeyç Kürkani bazı kimseler tarafından açıklanmış ve Zeyç'in iki makalesi 1650 yılında Londra'da ilk olarak basılmıştır. Avrupa dillerinin birçoğuna, çevrilmiştir. 1839 yılında cetvelleri Fransızca tercümeleriyle birlikte, asıl eser de 1846 yılında aynen basılmıştır.

*Ali Kuşçu : ( ? - 1474 ) Ünlü Türk astronomi ve matematik bilginidir.Fatih Döneminde
İstanbul’a yerleşip, çalışmalarını sürdürdü.

*Akşemseddin : ( 1389 - 1459 ) Pasteur’den önce Mikrobu bulan ilk bilim adamı. İstanbul fethinin manevi babasıdır. Fatih Sultan Mehmet'in Hocasıdır.

*Fatih Sultan Mehmet : ( 1432 - 1481 ) İstanbul’un fethi için Macar Urban’la birlikte Havan topunu icad eden, yivli topları döktüren padişahtır. Fatihin kendi icadı ve adı "şahi" olan topların ağırlığı 17 ton ve bakırdan dökülmüş olup 1.5 ton ağırlığındaki mermileri 1 km ileriye atabiliyordu. Bu topları 100 öküz ve 700 asker ancak çekebiliyordu.
-İbni Macit : ( 15 yüzyıl ) Ünlü bir denizci ve coğrafyacı. Vasco da Gama onun bilgilerinden ve rehberliğinden istifade ederek hindistana ulaştı.

*Mürsiyeli İbrahim : ( 15 yüzyıl ) Piri reisten 52 sene önce bugünkü uygun Akdeniz haritasını çizen haritacı. Günümüzden 500 sene önce kadar önce yaşamıştır.
*Sabuncu Oğlu Şerefeddin : ( 1386 - 1470 ) Fatih devrinin ünlü doktor ve cerrahlarındandır. Deneysel fizyolojinin öncülerindendir.

XVI. YÜZYIL

*Mimar Sinan: ( 1489 - 1588 ) Mimarların Piri. Mimarlık tarihimizin ve hatta dünya mimarlık tarihinin en ünlü ve dahi şahsiyetlerinden olan Mimar Koca Sinan, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat devirlerinde yaşamıştır. Dünya yapı sanatının şüphesiz en ustalarındandır. Daha önce klasik ölçü ve kararlarına kavuşmuş olan Türk mimarlık sanatında, kendi dehasıyla değişik oran, biçimler ve tarzlar deneyerek yeni tercihler ortaya koymuştur. Cami, köprü, han, hamam, çeşme gibi yüzlerce eseri arasında Süleymaniye ve Selimiye camileri görenleri hayran bırakmaktadır.

-Mağribi : ( 16 yüzyıl ) Çağının en büyük matematikçilerinden . Mağribinin eseri olan Tuhfetü'l Ada isimli kitabında üçgen, dörtgen, daire ve diğer geometrik şekillerinin yüz ölçümlerini bulmak için metodlar gösterilmiştir.
*Piri Reis : ( 1465 - 1554 ) 400 sene önce bu günküne çok yakın dünya haritasını çizen büyük coğrafyacı. Amerika kıtasının varlığını kristof kolomb 'dan önce bilen ünlü denizci.
*Seydi Ali Reis : ( ?-1562 ) Ünlü bir denizci, matematik ve astronomi alimidir.
*Takiyyüddin Er Rasit : ( 1521 - 1585 ) İstanbul rasathanesi ilk kuran çağından çok ileride asrın önde gelen astronomi alimidir .
*Ahi Ahmet Çelebi : XVI. Yüzyılda böbrek ve safra ile ilgili çalışmalar yaptı.
*Altuncuzade, aynı yüzyılda idrar yolları konusunda başarılı çalışmalar yaptı.
*Mumin Mukbil, aynı dönemde göz hastalıklarını resimlerle anlattı.
*Şemsettin İtakii, resimli anatomi kitabı yayınladı.

XVII. YÜZYIL

*Evliya Çelebi: (1611-1684) Meşhur Seyyah ve Seyahat Yazarı Evliya Çelebi, seyahat edebiyatımızın unutulmaz sevimli ve saygın bir sîmasıdır. Kendisine has o tatlı, akıcı, arı, duru ve sürükleyici üslûbuyla çağına damgasını vurmuş güçlü bir yazar, coşkun bir şâir, hattat, nakkaş ve bir mûsıkîşinastır. 1611'de İstanbul'da gözlerini dünyaya açtı. Babası ünlü velî Ahmed Yesevî'nin soyundan gelen derviş Mehmed Zıllî Efendi'dir. Kanunî'nin Zigetvar Seferi'nde büyük hizmetleri olan, pirinç levhalar üzerine oyma işleyen sanatkâr, hattat bir baba... Kırk yılı aşkın süre Osmanlı ülkesini ve diğer ülkeleri dolaşarak yazmış olduğu eseri ile adeta bütünleşmiş olan Evliya Çelebi 17. yüzyılın önde gelen gezginlerdendir. Seyahatnâme adlı eserinde verdiği bilgilerle, dönemini her yönüyle aydınlatır.

*Lagarî Hasan Çelebi : ( 17 yüzyıl ) Füzeciliğin atası, osmanlılarda ilk defa füze ile uçan bilgin.

*Hazerfan Ahmed Çelebi: Uçmayı Başaran İlk Türk Hezarfen Ahmed Çelebi, dünyada ilk kez uçmayı başaran Türk bilginidir. Onyedinci yüzyılda yaşadığı, 1623-1640 yılları arasında saltanat süren Sultan Dördüncü Murad zamanında, uçma tasarısını gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk arasında Hezarfen olarak anıldığı bilinmektedir. Evinde deneylerle de uğraşan Hezarfen Ahmed Çelebi, Planörcülüğün ö

*Katip Çelebi : ( 1609 - 1657 ) Osmalılarda rönesansın müjdecisi, coğrafyacı ve fikir adamı öncüsü sayılır.

XVIII. YÜZYIL

*İbrahim Efendi : ( 18 yüzyıl )Osmanlılarda ilk denizaltıyı gerçekleştiren mühendis

*İbrahim Hakkı : ( 1703 - 1780 ) Erzurumlu, büyük bir sosyolog, psikolog, astronom ve fen adamı. En ünlü eseri Marifetnâme, Burçlar, insan fizyolojisi ve anatomisinden bahsetmiştir.

*İsmail Gelenbevi : ( 1730 - 1791 ) 18 yüzyılda Osmanlıların en güçlü matematikçilerinden.

*Kambur Vesim : ( ? - 1761 ) Verem mikrobunu Robert Koch'dan 150 sene önce keşfeden ünlü doktor.

XIX. YÜZYIL

*Ahmet Cevdet Paşa: Tarih ve hukuk alanında eserler verdi. Mecelle diye bilinen Medeni Kanun ve Cevdet Paşa Tarihi adlı eserlerle ünlendi.

XX. YÜZYIL
-Abdüsselam : ( 1926 - 19 ) Pakistanlı Fizik Bilgini İlk nobel ödülü alan müslüman bilim adamı.
*Kurşunoğlu Behram : ( 1922 - ? ) Genelleştirilmiş izafiyet teorisini ortaya atan beyin güçlerimizden. Prof. Behram Kurşunoğlu Amerika’da Florida üniversitesinde teorik fizik merkezinde başkanlık yaptı.

S O N U Ç

CERN Deneyinin düşündürdüğü Türk-İslâm Bilginlerinin arasına; edebiyat, tasavvuf ve sosyal bilimlerle uğraşan bilginlerimizin yanı sıra Cumhuriyet Döneminde yetişenleri almadım. XI ve XIII. Yüzyıllarda “şefkat ve hoşgörü” diyarı olarak anılan Anadolu’ya sığınan ve yetişen birçok bilginden, Mevlâna Celaleddin-i Rumi, Muhyiddin Arabi ve Yunus Emre Yaradılış ile ilgilenmiş, bu alanda eserler vermiştir. Yunus Emre(1238-1320), Big Bang Teorisini, 700 yıl önce aşağıda** aktardığım şiirinde çok güzel anlatmış. Tasavvuf ve Halk Edebiyatı’mızın ünlü şairinin Yaradılışı böylesine gerçekçi anlatmasına şaşmamak gerek. Ömer Hayyam’da günümüzde dörtlükleriyle anılırken, bilgin yönü göz ardı ediliyor. O dönem bilgin ve yazarlarının birkaç alanla uğraştığı unutulmamalı... Mevlevilerin Sema-ı gezegenlerin Güneş etrafında dönüşünden başka bir şey değildir. Bu bilginler deryadan damlalardır, detaylı araştırılsa ortaya kitaplar çıkar.

Batı ve Doğu’nun merkezi yerinde bulunan ve büyük uygarlıklara mekan oluşturan İslâm Dünyası’nın içine düştüğü kör döğüşlü karanlıktan silkinip, aydınlığa çıkması ve akla(rasyonel) dayalı çalışmalar dilerim. Sosyal ilerlemeyi sağlayacak tek vasıta bağımsız düşünce, vicdan ve kaleme dayali bilimdir. Unutmayalım ki, göklerimizde ara sıra görülen parıltılara rağmen, arzulanan düzeyde değiliz. Atatürk’ün direktifi yolumuzu aydınlatsın: .
“Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça, kendinde büyük işler yapma gücünü bulacaktır.”

** Yunus Emre ve Bing Bang Teorisi

Yazar: Erturan Elmas

Ey 21. yüzyıl fizikçileri, asto-fizikçileri, astronomları!.. Sizin kitaplar dolusu makalelerle izah ettiğiniz teoriyi Yunus Emre 700 yıl önce yirmi kısa dizeyle anlatmış bile… Siz çok geç kaldınız. Kâinatın yaratılışının sırrı asırlar öncesinde çözülmüş de haberimiz yokmuş.

Yer gök yaratılmadan
Hak bir gevher eyledi.
Nazar kıldı gevhere,
Sığmadı devr eyledi.

Gevherden buğ çıkardı.
Ol buğdan gök yarattı.
Gökyüzünün bezeğin
Çok ilduzlar eyledi.

Göğe eyitti, dön dedi.
Ay ü gün yürsün, dedi.
Suyu muallâk dutup
Üstünü yer eyledi.

Yer çalkalandı, durmadı;
Bir dem karar kılmadı.
Yüce yüce dağları,
Hak çöksiler eyledi.

Bu söz Yunus’a kandan,
Haberi verse candan.
Lûtf ıssı kereminden,
Ana nazar eyledi.