Cumhuriyet'in Destanı-II. bölüm inkılâp hareketleri

SİYASAL ALANDA DEĞİŞİM

I-Saltanatın Kaldırılması-1 Kasım 1922

Erzurum, Sivas’ta seçilen Temsil Heyetleri,

Ele geçirmişti millî egemenlik ipini.

Ankara’da açılınca Büyük Millet Meclisi,

Artık egemenlik kayıtsız, şartsız milletindi.

Toplanınca mecliste yasama-yürütme yetkileri,

Kalmamıştı padişahın ne fiili, ne hukukî etkisi.

Bir yandan orman yangını gibi iç isyanlar,

Öte yandan anavatanı yutuyordu düşmanlar.

Kurtuluş Savaşı’nda kanla yazıldı destanlar,

Pes etti Ermeniler, Fransızlar, Yunanlılar.

Her zaferin ardından silah gücüyle alındı haklar,

Gümrü, Moskova, Kars, Ankara’da çizildi sınırlar.

Batı’daki silahlar susturulurken Mudanya’da,

Barış güvercinleri bir bir uçtu Lozan’a.

Savaşlarda yitirilen onuru kazanmak için masada,

Batılılar çağırdı İstanbul Hükûmetini konferansa.

Neler yapılacağını sorunca Sadrazam Tevfik Paşa,

Meclis 1 Kasım 1922’de son verdi Saltanata.

623 yıllık Osmanlı Devleti sona ermişti,

Vahdettin sadece Müslümanların Halifesiydi.

Kurtuluş Savaşı’nda çok hatalıydı siyaseti,

Onun ağırlığı altında ezildikçe ezildi.

Halkın temiz bağrı O’nun için güvenli değildi,

17 Kasım’da sığınak olarak seçti düşman İngilizi.

İstanbul’dan uzaklaştırırken O’nu Malaya zırhlısı,

Atalarının kemikleri mezarlarında sızladı.

Meclis Abdülmecid’i hemen Halife yaptı,

İngilizler Halifenin yetkisini artık kullanamazdı.

Dört Halife Devri’ndeki gibi seçim esas olmalı,

Halifelik yetkisi, saltanattan kesin ayrılmalı.

II-Hilâfetin Kaldırılması-3 Mart 1924

11 Ağustos’ta başlarken Meclisin II.Dönemi,

Barış, rejim, yeniliklerle doluydu gündemi.

Lozan’ı onaylarken yeni Büyük Millet Meclisi,

29 Ekim1923’te kuruldu Türkiye Cumhuriyeti.

Cumhurbaşkanlığına Gazi Mustafa kemal seçildi,

Türk Tarihi’nde Parlâmenter sisteme geçildi.

Bir yandan Cumhurbaşkanı, öte yandan Halife

Yetki kargaşası başladı kısa sürede.

Kanunla Halifenin hakları belirtilmeyince,

Taraftarları durmaya başladı haklar üzerinde.

Dinî yetkilerin yanında siyasî haklar da istenince,

Aldı meclistekileri derin bir düşünce.

Refet Paşa Halifeye atını armağan etti,

Propaganda başladı mecliste gizli gizli.

“Meclis Halifenin, Halife Meclisindi!

Hilâfetin hukuk ve görevleri aynen hükûmetti.

Hiçbir kimse, hiçbir meclis iptal edemezdi!”

Sadece Halife-i Müslimin ünvanı kullanılacaktı,

Abdülmecid bin Abdülaziz Han imzası sanki tuzaktı.

İsmailiye İmamı, İsmet Paşa’ya mektup yazdı,

Halifenin siyasî durumu aman korunmalıydı.

Mektup yerine varmadan, Tanin’de yayınlandı,

Bu gelişme üzerine mecliste s a b ı r taştı.

3 Mart 1924 günü alındı çok önemli kararlar,

Halifelik kaldırılarak, yurt dışına çıkarıldı Osmanlılar.

Şer’ye, Evkaf, Erkan-ı Harbiye gibi Bakanlıklar,

Şeyhülislâmlık kaldırıldı, hazineye devredildi vakıflar.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile pekişti atılımlar,

İlgisiz görünse de hepsi Lâiklik yolunda adımlar.

Halifeliğin kaldırılması siyasî amaçlı olsa da,

Asıl önemi kültürel ve tarihî anlamda.

Ondokuzuncu yüzyıldan beri süren çatışmada,

Yenilikçiler, zafer kazanmıştı muhafazakârlara.

Müslümanlardan kimse aldırış etmedi bu makama,

Eski-yeni Halife çatışması kan kusturdu Hanedana.

Vahdettin-Abdülmecit anlaşamayınca aralarında,

Sefil oldu efendiler, hanım sultanlar yurt dışında.