Din mi öncedir bilim mi?

Taraf tutmayan, (belki de tutmadığını sanan, ama en azından bu niyette olan) akılsal yaklaşımlar:

Bir bütünün parçası olarak düşünmemekle birlikte bir kaç yazı yazmıştım. Buna bir yenisini daha eklemek istiyorum.

Türban tartışmasında kullanılan savlardan biri de şudur:

'Türban yasağından dolayı eğitim hakkından yoksun bırakılıyor insanlarımız' deniyor. Hatta bu ifadenin çok benzeri, anayasanin değiştirilmesi için sunulan metinde de geçiyor.

Şimdi efendim doğrudan bir soru? İnsanın hayatında din mi önce gelmelidir bilim mi?

Şimdi bir bayan, (belki kendi iradesiyle, belki baskıyla, bu konuyu gündeme getiren yok acaba aile baskısı nedeniyle türban takan kızlar yok mudur sizce?) üniversiteye türbansız giremiyor diye, üniversiteye gitmiyorsa, bu durumda dine, bilimden daha çok değer veriyor demektir.

Anayasanın gerekçeli metnine girmiş yukarda bahsettiğim ifade de böyle bir kabule dayanıyor.

Türban giydiği için okula gidemiyor, böylece eğitim hakkı engellenmiş oluyor. Yani bu metni hazırlayanlar, dinin bilimden önce geldiğini düşünüyorlar.

Peki, akılsal bir yaklaşım olarak, din mi öncedir bilim mi?

...

İnsanlık tarihi, din bilim çatışmasıdır aynı zamanda. Aslında dinsel etkinlik ile bilimsel etkinlik yapanlar, farklı insanlar değil. Yine bu dünyanın insanları. Bunların arasında beyinsel ayrım yapacak değiliz. Ya da dine inananlar uzaydan gelmiş değiller.

Her iki etkinlik de, insanın dünyayı anlama, bilme, insan olarak yaşama yolunda ortaya koyduğu çabanın iki açılımı.

Zamanında insanlar dağa taşa tapmış, farklı bir sürü inanç denemiş, hayatı bu şekilde anlamlandırmış. Ama aynı zamanda, akletme, bilim yapma çabasını da sürdürmüş. Zamanla, bilim adı altındaki çalışmalar, din altındaki varsayımlara hep galip gelmiş. Din gittikçe gerilemiş ve sonunda seküler ve laik denilen bir yapıya gelinmiş.

Şimdi böyle bir tarihsel vakıa içinde, bu çağda, yeni yetme bir kızın, ben dini bilimden üstün tutuyorum, bu benim hakkımdır, ben üniversiteye böyle giricem diye diretmesi, saçmalıktır. Yasa koyanların, şu anki hükümetin yani, 'dinsel yaşam anlayışına izin verilmediği için, kızlarımız okula gidemiyor' demesi, dini bilimden öne geçirmesi, insanlığın bu birikimine haksızlıktır ve dinsel eğilimleri güçlü bir devlet anlayışının siyasi hamlesidir. Çağdaş demokrasinin bir gereği değildir.

Şimdi, biz, bilimi dinden önce görenler, bu adamların dini bilimden önce görmesine izin mi vereceğiz? Evet, hayat, siyasi savaşımdır. Resmi önceden çizilmiş bir puzzle değildir. Öyle olsaydı, birbirine uyan parçaları bulur bitiştirirdik. Oysa, hayat, puzzle'ın üzerindeki deseni çizmektir. Şu anda, hükümet, puzzle'ın resmini çizmeye çalışıyor, bizim entellektüel dürüstler de, puzzle'daki doğru parçaları bulmaya çalışıyorlar. Adamlar resmi tamamladığında, puzzle'ın parçalarının elinizde kalacağını unutmayın.