Düşünmenin mantıksal ve yaratıcı evreleri

Mantıksal düşünce, gözlem, fikir, bilgi ve deneyimlerin değerlendirilmesi, yorumlanması ve onlardan sonuçlar çıkarılmasıdır. Mantık kurallarının, mutlaka bilimsel olması, gerçeği yansıtması veya başkaları tarafından da kabul edilmesi gerekmez. Çünkü mantığımız, kendi kendimize geliştirdiğimiz veya dışardan öğrendiğimiz kural, yöntem veya modellerden oluşur.

Yaratıcılık ise mevcut kavramların aralarındaki ilişkilerden yeni kavramlar üretmektir. Yaratıcı düşünce, nesneler, kavramlar veya olaylar arasında bağlantı kurarak, o ana kadar keşfedilmemiş ilişkiler ve kavramlar üretir. Bu kuralların her zaman mevcut mantık kurallarıyla örtüşmesi de gerekmez. Bazı kişiler doğuştan yaratıcı düşünebilme yeteneğine daha fazla sahip olabilirlerse de yaratıcılık özelliğimiz büyük ölçüde çalışmayla gelişir. Bu sebeple hiç çalışmadan büyük eserler vermiş, sanatçı ve bilim adamlarına rastlanmaz. Şimdi ismini hatırlayamadığım bir sanatçı, çok beğenilen eseri için, “ Eserimin % 90 ‘ı düşünme ve çaba kalanı ilhamla oluştu” demiştir.

Yaratıcılık, hayatımızı sürdürebilmemiz için yaşamsal bir öneme sahip değilken, Mantığımız olmadan bir gün bile yaşamamız mümkün değildir. Mantıksal düşüncemiz Sol beynimizin, Yaratıcı düşünme ise sağ beynimizin ürünüdür. Beynimizden en iyi verimi alabilmemiz için, iki yarımını da dengeli bir şekilde kullanmamız gerekir.

Yaratıcı düşünme aşamasında;

1-Farklılık, yenilik,

2-Esneklik,

3-Hayal gücü,

4-Hemen yargılamama gibi hususlara dikkat etmemiz gerekir.

Mantıksal düşünme aşamasında;

1-akılcılık,

2-Nedensellik, (sebep-sonuç ilişkisi, Determinizm)

3-Analiz-Sentez gibi hususlara dikkat edilmelidir.

Görüldüğü üzere, Yaratıcı düşünme Fikri üretir, mantıksal düşünme ise test eder ve geliştirir. Yani, Yaratıcı ve mantıksal düşünme birbirini tamamlar. Yeni fikirleri, mantık süzgecinden geçirmeden uygulamamız düşünülemez. Ancak, bir yanlışa engel olmak için dahi olsa, mantıksal süzgecin erken kullanılması, Yaratıcılığı engelleyebilir. Tarihte birçok yenilik, mantık kurallarını zorlayabilen insanlar tarafından geliştirilmiş ve daha sağlam mantık kurallarının, bilimsel buluşların ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Sonuç olarak, düşünme, yaratıcı ve mantıksal evreleri olan bir süreçtir. Başkaları yaratıcı düşünmeyi kullanıp, insanlığa olmayan kumaştan şahane elbiseler diktiklerinde, hiç değilse düşüncenin bize kalan Mantıksal evresini kullanıp, bir çocuğun cesaretiyle ‘Aaa Kral çıplak” diye bağırabilmemiz gerekir.

Sevgilerimle.

Tuncay Erciyes