Eski bir Türk oyunu Mangala

Mangala iki kişi arasında oynanan basit bir taş oyunu gibi gözükse de düşünme gerektiren bir strateji oyunudur. Kurallarının basit oluşu her ortamda ve herkes tarafından oynanabilir olmasını sağlamaktadır. Mangala oyununda taşlarının oyuncu önündeki oyuk çukurlara konarak oynanması bu oyunun bazı yörelerde çukur veya kuyu oyunu olarak da anılmasına sebep olmuştur.

Tarihi araştırmalar bu oyunun eski türk kavimlerinden Hunlar, Göktürkler döneminde bile oynandığını ortaya koymuştur. Tarih arşivlerinde eski bir Türk oyunu olarak geçmektedir. 16. yüzyıldan başlayarak Türk minyatürlerinde mangalaya ait çizimler vardır. Türk toplumunun dışında ortadoğu ve Arap coğrayasında da değişik şekillerde oynandığı bilinmektedir.  Yabancı seyyah ve araştırmacıların yazılarında Türk’lerin gelenek ve alışkanlıkları arasında mangola olarak yer almıştır.

Mangala oyun deyimi Arapça kökenli mankala kelimesinden gelmektedir. Mankala kelimesi aktarma, taşıma anlamına gelmektedir. Manga kelimesi de küçük askeri birlik anlamındadır. Taşların sıralanışı ve çukurlar arası taşların aktarılması düşünülerek bu oyuna mangala ismi verilmiştir.

Mangala da oynarken kendi çukuruna bir taş bırakma kuralı vardır. Bu Türk sosyal hayatındaki baba ocağına sahip çıkma geleneğinin bir temsili olarak oyuna adapte edilmiştir.  Taş kazanmak için rakibin taşlarını çift yapma kuralı ise Türk inanç ve devlet sistemi tarihindeki ikili anlayışı sembolize etmektedir. Eski Türk kavimleri göğü baba, yeri ana olarak kabul etmişlerdir.

İnsanların günümüzde unutulmuş bu zeka ve strateji oyununu eski Osmanlı filmlerinde görerek tekrar oynamaya başlanmış olması mutluluk vericidir. Unutulmuş eski değerlerimize sahip çıkılmalıdır. O dönemlerde oldukça popüler olan mangala oyunu diğer zeka, düşünme gerektiren oyunlar gibi zaman içinde bir kenara itilmiştir. Her zaman söylerim, düşünmek en zor işlerden biridir. İnsanlar her zaman en kolay şeyleri seçmeyi severler.

Mangala oyunu iki kişi ve toplamda 48 taş ile oynanan bir oyundur. Oyun kuralları oldukça basittir. Mangala oyun tahtası dikdörtgen şeklindedir ve üzerinde çukur oyuklarından oluşmaktadır. Mangala oyun tahtası üzerinde 12 oyuk çukur bulunmaktadır. Bu çukurlara ek her oyuncunun kazandığı taşları koyacağı ince, uzun birer hazine çukuru bulunmaktadır. Oyundaki temel amaç çukurlarda bulunan tüm taşları kendi hazine çukuruna toplamak. Çukurlarda taş kalmadığında oyun da bitmiş olur ve Oyuncuların hazine çukurundaki kazanılan taşlar sayılır. Hazine çukurunda en çok taş toplamış olan oyuncu oyunu kazanmış sayılır. Bu nedenle taşları oynarken, çukurlardan taşırken belirli matematiksel hesaplar yapmak ve stratejik düşünme gereklidir.

Amacım sizlere burada Mangala oyununu detaylı şekilde öğretmek, kuralları anlatmak değil. Oyunun detaylı kurallarını internet üzerinden değişik sayfalardan edinebilirsiniz. Benim amacım sizlere zeka ve akıl oyunlarından başlıcalarını bu tanıtım  yazılarıyla bilginize sunmak. Sizlere zeka oyunları hakkında kısa bilgiler vermek, sizleri değişik zeka, hafıza gelişimine destek olacak oyunlar oynamanızı sağlamaktır. Her oyunu her kişi veya her çocuk oynayacak diye bir şey yok. Hangi oyun, sizin ve çocuğunuzun hoşuna giderse onunla daha çok vakit geçirebilir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Mangala Oyununun, Anadolu kültürünün köklü bir başlığı olduğunu, oyunun genç kuşaklara tanıtılmasının, yaygınlaştırılmasının yararlı olacağını, kültürel ve turistik alanlarda Türkiyenin tanıtımına katkı sağlayacağını bildirmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Mangala oyununun okullarımızda oynatılması uygun bulunmuş ve Zeka oyunları müfredatına konmuştur. 

TURGAY ÜLKER

Akıl ve Zeka Oyunları Eğitmeni

satranç ve zeka oyunları ile ilgili her türlü bilgiye facebook sayfamdan ulaşabilirsiniz

https://www.facebook.com/turgay.ogretmen.5

https://www.facebook.com/groups/akilvezekaoyunlari/