Fransa tam yetkili yarı başkanlık

M. Duverger’e göre;  anayasalarının içeriği, gelenek ve koşulları, parlamenter çoğunluğun oluşumu ve başkanın çoğunlukla olan ilişkideki durumuna göre, sözde yetkili başkanlık, tam yetkili başkanlık ve dengeli başkanlık olmak üzere üç tür yarı-başkanlık sisteminden söz etmek mümkündür.

Fransa’da tam yetkili yarı-başkanlık söz konusudur ve Fransız cumhurbaşkanı sahip olduğu yetkilerden bazıları; parlamentoyu şartsız feshetmek, referandum yapmak, olağanüstü dönem yetkilerini kullanmak ve başbakanı atamaktır. Bu yetkilerini kullanırken cumhurbaşkanının tek başına imzası yeterlidir.  Cumhurbaşkanının ayrıca, tek başına kullanamayacağı ama o olmadan da kullanılması mümkün olmayan yetkileri vardır. Bunlar sivil ve asker memurları atama, bakanlar kuruluna başkanlık etme, kararnameleri ve yasaları imzalama ve dış politika alanındaki yetkileridir. Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kuruluna başkanlık eder.

Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Meclis Başkanlarının görüşünü aldıktan sonra Millet Meclisini feshedebilir. Nitekim Fransa’da cumhurbaşkanı bu fesih yetkisini 1962, 1968, 1981, 1988 ve 1997 yıllarında toplam beş kez kullanmıştır. Bu durum, yeni seçilen cumhurbaşkanının kendisi ile aynı eğilimde olan bir hükümetin işbaşına gelmesi için bir araç olarak kullanılmıştır. Fesihten en az yirmi, en çok kırk gün sonra genel seçimler yapılır. Bu seçimi izleyen yıl içinde yeni bir fesih yapılamaz.

Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulunda görüşülen kararname ve kararları imzalar. Devletin sivil ve askeri görevlilerinin atamasını yapar, silahlı kuvvetlerin başıdır. Milli Savunma Yüksek Kurul ve Komitelerine başkanlık eder.

Cumhuriyetin kurumları, milletin bağımsızlığı, ülkesinin bütünlüğü veya uluslararası taahhütlerin yerine getirilmesi ciddi ve ani biçimde tehdit edildiği ve anayasal kamu güçlerinin düzenli işleyişi bozulduğu zaman, Başbakanın, Meclis Başkanlarının ve Anayasa Konseyi’nin resmi görüşlerini aldıktan sonra, bu şartların gerektirdiği önlemleri alır ve durumu bir açıklamayla milletin bilgisine sunar. Cumhurbaşkanı, özellikle milli savunma ve dış siyaset konularında, yürütme alanının neredeyse tek yetkilisi konumundadır.

Yarı-başkanlık sisteminde hükümetin istikrarı, cumhurbaşkanı ile siyasal uyuma da bağlıdır. Başkan hükümet istikrarını tehdit edecek yeni bir silah da dönüşebilir. Fransa’da 1986-1988 yılları arasında, cumhurbaşkanının ve başbakanın ayrı partilerden olmasına karşın, iki makam arasında uyumlu ilişkiler, cumhurbaşkanının pasif bir tutum içine girmesi ve Fransız seçmeninin uyumlu olanı desteklemesi eğilimi sayesinde sağlanabilmiştir.

Fransa’da De Gaulle’ün,  toplumun tüm kesimlerini birleştirici özellik taşıyan kişiliği ve siyasal kültür ortamı,  siyasi istikrarı sağlayan unsurlardır.