Geçmişten bu güne Futbol

Tarihin en eski çağlarında bu yana insanoğlunda top denilen yuvarlak şeylerle oynamakla ilgili bir eğilim olduğu göze çarpmaktaymış. Aslında sadece insanlarda değil tüm canlılarda zıplayan ve yuvarlanan şeylerle oynamak, hiç olmazsa onlara dokunmak, vazgeçilmez bir istek içgüdüsüymüş. Aslına bakarsınız kedileri düşündüğünüzde onların bir yumağın peşinden nasılda keyifle koşuşturduklarını hemen hemen hepiniz izlemişsinizdir. Yada bir topun peşinde hoplaya zıplaya çılgınca koşan bir köpeği. Sirklerde burunlarının uçlarında topları döndüren ve izleyenleri hayrete düşüren o şirin foklara ne demeli.

İşte insanoğlu da bu gün adına top denilen yuvarlak nesnelerle oynamaya karşı büyük bir meyil göstermiş. Hatta bu eğilimin insanlıkla yaşıt olduğu söylenmekte. Afrika’da yaşayan en ilkel kabilelerde insanların kafataslarını ayakta tekmelemek suretiyle bir garip oyun oynadıklarını bile rastlanmış.

Futbolun bu tarz bir içgüdüsellikle ortaya çıkmış olması büyük bir olasılık. Ancak bunun ne zaman ve nerede başladığına dair kesin bir bilgi verebilecek bir belgeye henüz ulaşılamamış.

Mısır’da da Meruka mezarların lahitlerinde yer alan bazı resimlerde topla oynayan insan figürlerine rastlandığı görülmüş. Hatta bu toplardan bazıları günümüze kadar ulaşabilmiş. Kahire, Berlin ve Londra’da ki müzelerde sergilenen bu topların 7,5 cm çapında, deriden veya keten dokumasından yapılmış, zikzak dikişlerle dikilmiş ve içerilerine kepek veya yosun kurusu gibi maddeler konulduğu görülmektedir. Bunlar yaklaşık 2500 yıl öncesine aittir.

Ünlü Yunan şairi Homeros ( M.Ö 8. yy ), ünlü eseri ‘Odisea’da, top oyunlarından bahseder.

Sporta’da, 30 yaşına kadar olan delikanlıların sınıflara ayrılarak tecrübeli oyuncuların nezaretinde top oynadıkları bilinir. Sümerlilerin de ayakla oynadıkları bir top oyunundan bahseden belgeleri mevcuttur.

Milattan 2500 yıl önce Çin’de Huang-ti’nin, askerlerine, yere dikilmiş iki mızrak arasından, bir topu ayakla tekmeleyerek geçirmeye çalışmak sureti ile çeviklik talimleri yaptırdığı eski Çin kaynaklarında belirtilmektedir.

Gelelim Türkler ve Türklerin futbola olan merakının nerelere dayandığına. Orta Asya Türkleri ile ilgili ‘La Tartarie’ adlı Fransızca eserde, Tsang kentinde, kız ve erkeklerden kurulu takımların ayak topu oynadıkları; bu meraklı ve heyecanlı oyunu izleyen Hiuan adlı bir Çinlinin şunları anlattığı yazılıdır: .....’ Büyük mabetlerde sık sık ayak topu müsabakaları yapılır. Bu oyunda topa elle dokunulamaz. Ya ayakla yada başla vurulur ve böylece topu hasım kaleden içeri sokmak için uğraş verilir.’ İşte size futbolun belki de en eski çağlarda yapılan özeti. Bir de dikkat buyurunuz ki ‘kız ve erkekler’ denilmiş. Demek ki bayanlarda o dönemlerde futbolla bizzat ilgilenmişler.

Ünlü Türk düşünürü Kaşgarlı Mahmud’un, ünlü eseri, ‘Divan-ı Lügat-it Türk’ün ilk cildinin 323’üncü sayfasında eski Türk boylarının Orta Asya’da ‘Tepük’ adıyla andıkları bir ayak oyunu oynadıklarından bahsediliyormuş. Meraklısına duyurulur. Alıp bu çok değerli eseri en azında bir gözden geçirebilirsiniz. Türklerin ‘Tepük’ oynarken kullandıkları topların, oval kalıplara dökülerek bir kurşun kitlesi üzerine keçi kılı veya keçe sarılmak suretiyle yapıldığı; zamanla bunların değişerek daha yumuşak cisimlerden yapılmasının tercih edildiği, bunun içinde içi hava ile doldurulmuş ve yuvarlanmış kuzu tulumlarının kullanıldığına dair bilgi yine aynı eserde mevcutmuş.

“Seyyid Ali Ekber tarafından yazılan ‘Hıtay-ı Name’ de de yine ‘ayak topundan’ bahsedilmektedir. Burada bahsedilen oyun günümüz futbolu ile yakından benzerlikler gösterir. Bu eserin 56. sayfasında:......’ Ve top oyunu Hıtay’da güzeller işidir. Ve dahi harabeti ( düzensiz kalabalık) çok olan ve sığır kursağından top yüzmüşler (yapmışlar) ve mahbub (erkek) ve mahbubeleri (kadınları) durdurmuşlar. Ve topa ayakları ile ururlar (vururlar). Şöyle ki; elin ol topa değdirmeye ve ol topu yere düşürmeye ve nazik ayak ile dürde (ite), saklara (baldırlara) ve usulsüz vurmak ve yere düşürmek ve daireden taşra (dışarı) çıkmak vaki olmaz.....’’’

İşte bütün bu belgeler bizlere Türklerin yüzyıllar boyunca Orta Asya’da oynadıkları ‘Tepük’ adlı oyunla nasıl benzediğini gösteren belgelerdir. ‘Tepük’ eski Türk boylarında tepmek, tepelemek anlamına gelmektedir. Bu oyuna bu adın verilmesinin nedeni ise ayakla oynanmasındandır.

Futbol, küçük büyük, yaşlı genç, zengin fakir, kadın erkek, her kesim, her millet için çok önemli bir spor. Belki bu sporun neden bu denli sevildiğinin ve benimsendiğinin birer örneğidir yukarıda bahsedilenler. Şimdi her ne kadar belli bir kitle tarafından özelikle entelektüel bazı kesimler tarafından ’22 kişinin bir top peşinde koşturması’ olarak nitelendirilse de, futbol, geçmişi ve bugünü ile sporların en gözdesi olarak yerini korumakta. Kim ne derse desin futbol, oynanış özellikleri, taktik gerektiren tarzı, çeviklik, pratiklik ve de her şeyden önce maneviyat gerektiren oynama yapısı ile birlikte olmanın ve birlikte kazanmanın en güzel örneklerinden biri. O nedenledir ki belki en önemli devlet mesellerini bile arkasında bırakıp çoğu zaman skor boardlara yazılmış galibiyet yazısı....

Benim merakıma gelirsek en son olarak, seviyorum Sarı ile Kırmızı rengin birlikteliğini, Onlar 11 kişi sahaya çıktıkları zaman heyecanlanıyorum, sahadaki koştururlarken onlarla birlikte koşuyorum bazen, bazen de onlarla birlikte yere yuvarlanıyorum, üzüntülerini de sevinçlerini de hissediyorum. Yüreğimde bir yerlere ait olma hissinin en zararsızını ama en büyüğünü yaşıyorum belki de. Ben ezelden tutkunum Sarı-Kırmızı renklere. Futbol benim için bir akıl işi, emek işi, azim işi hepsinden önemlisi beden ve ruh işi. Ali Sami Yen Stadı benim için bir mabet gibi. Orada omuz omuza verdiğimiz vakit, yenemeyeceğimiz kimsenin olmayacağını düşünmek bile bir gönül işi....

Kaynak: http://www.turkfutbolu.net/tarihce.htm

Fotoğraf: liladuslertiyatrosu.wordpress.com