Gediz Nehri'ni tanıyalım

Nehirlerimiz yurdumuzun baş tacıdır. Binlerce çeşit balık türüne ev sahipliği eder, ana kucağı gibi sımsıkı sarar kuşatır. Gözümüzün nuru gibi akar serince. Yeşille buluşup mavi gökyüzüne göz kırpar sevgiyle. Mavinin ihtişamını görürsünüz yüzünde sanki. Adını anmamak vefasızlık olur.  

Sizlere bu yazımda Gediz Nehri'nden bahsetmek ve tanıtmak istiyorum. Ne Manisalıyım ne de İzmirliyim. Ben yurdunu, doğasını seven ve sahip olduğu güzelliklere bir iki satır ile ve gönülden sahip çıkmaya çalışan bir bireyim. Gelin hep beraber Gediz'i anlayalım. ( bu da TRT'deki gezelim görelim gibi oldu yahu ;)) )  

Gediz'in kaynağını başta Murat Dağı olmak üzere Eğrigöz ve Şaphane Dağları'ndan gelen küçük dereler oluşturuyor. Nehrin ana beslenme kaynakları Gediz, Karabol, Selendi, Eynes, Alaşehir, Tabak, Nif, Değirmen, Kumçayı, Deliniş ve Demirci Çayları'dır. Toplam havza alanı 17 bin 500 kilometrekare olan Gediz'in Kütayha'dan başlayan yolculuğu, Uşak ve Manisa'da çeşitli derelerin katılmasıyla büyüyerek devam eder. Bu yolculuk Manisa'nın Salihli ilçesinde Demirköprü Barajı nedeni ile biraz yavaşlar. Salihli'den sonra Gediz Ovası'na girer ve Kemalpaşa Ovası'ndan gelen Nif çayıyla birleşir.  

Daha sonra İzmir'in Çiğli ilçesinde Ege Denizi'ne dökülür. Toplam uzunluğu 386 km. olan Gediz Nehri, yolculuğu boyunca Gediz, Alaşehir, Salihli, Turgutlu, ve Bakırçay ovalarından geçer. Gediz Nehri Havzası tarımsal açıdan büyük önem taşır. Türkiye tarımsal üretiminin yaklaşık % 10'u burada yapılır. Türkiye'deki sebze alanlarının % 5, 6'sı , zeytinliklerin % 10'u ve üzüm bağlarının % 16'sı Gediz Havzasında yer alır. Bol yağışlı dönemlerde taşkınlara yol açan Gediz, 40 bin hektarlık bir delta oluşturur. Burası başta kuşlar olmak üzere bir çok canlıya ev sahipliği yapar.

Bir zamanlar levrek, sazan, yılanbalığı, kefal gibi türlerin bulunduğu nehirde bugün sadece yayınbalığı kaldı. Gediz'in akış çizgisi üzerinde bir çok eski yerleşim bulunuyor. Bunların en önemlileri Magnesia ve Larissa. Marmara Gölü de Gediz Nehri'nin su toplama alanı içinde yer alıuyor. Gölde yoğun olarak balıkçılık yapılıyor, son yıllarda kıyılarında organik tarım da başladı.  

Üst üste kurak geçen yıllardan sonra gelen aşırı yağışlar havzayı olumsuz etkiliyor, tarlalar su altında kalıyor, başta pamuk olmak üzere birçok ürünün toplanması olanaksız hale geliyor. İzmir'deki Gediz Deltası ise birçok kuş türünün görülebildiği önemli bir sulak alandır.  

Hepinize iyi günler dilerim.  

Gökhan Cenker