Guineapig beslemek

Yazı daha önce kendi blog sayfamda ve bir akvaryum sitesinde paylaşılmıştır yeniden derleyerek burada paylaşıyorum.. Yazıda geçen bilgiler tecrübeyle elde edilmiştir herhangi bir uzman onayı alınmamıştır. Guineapig (Kobay) beslemek isteyenlere yardımcı olması dileğiyle.

GUINEAPİG
Öncelikle Guineapig nedir? Guineapig bir domuz değildir ya da tavşan, sincap ve hamster ile direkt bir bağı yoktur. Başlı başına bir türdür ve kemirgenler sınıfındandır. Bilimsel adı Cavia Porcellus’tur. Anavatanı ise Güney Amerika bölgesidir. Özellikte Peru’da çok populerdir ve besin hayvanı olarak kullanılır fakat Amerika ve Avrupa da gayet yaygın bir evcil hayvandır. Ülkemizde ise yeni yeni yayılmaktadır. (Kobay olarak da bilinir)

GENEL YAŞAMA ŞEKİLLERİ

Kendi tecrübemden ve okuduklarımdan yola çıkarak söyleyebilirim ki eğer iyi bir hayvan severseniz Guineapigleri tek beslememelisiniz. Oldukça sosyal ve oyun oynamayı seven hayvanlar olduğundan grup halinde en azından iki adet beslenilmelidir. Elbette Muhabbet Kuşlarında olduğu gibi Guineapigler’de de tek beslemek ile grup beslemek arası evcilleşme farkları olacaktır. Tek beslediğiniz canlı doğrudan sizi arkadaşı tayin edeceğinden sizinle daha yakın ilişkiler kuracak aynı zamanda size ve vaktinize daha çok ihtiyacı olacaktır. İki veya daha fazla beslenen Guineapigler’de de bu arkadaşlık bağını aynı şekilde yoğun ilgiyle kurmanız mümkün. Onların Hamster’ların aksine ilgiye oldukça düşkün olduklarını ve hassas canlılar olduklarını unutmayın özetle vakit ayıramayacaksanız beslemenizi tavsiye etmem.

Yine okuduğum ve gözlemlediğim kadarıyla soğuk havalara az çok tolerans gösterselerde sıcak havalarda canlılıklarını, iştahlarını kaybettiklerini ve hava çok sıcak olduğunda kafeslerinin güneş görmeyen en serin noktasında haraketsizce yattıklarını söyleyebilirim. Gözlemlemesem de okuduğum kadarıyla böyle sıcak havalarda yem yemeyi tamamen bırakıp bayılabiliyorlarmış.

Son olarak uzun süre beslediğim bu canlı tarafından hiç ısırılmadığımı söyleyebilirim. Diğer besleyen kişilerin yorumlarına ve çeşitli yazılar okuduğumda da bu canlının “genel” olarak ısırma eğiliminin olmadığını söyleyebilirim. Ancak her canlının kendine has bir karakteri olduğunu unutmayın ve önce kendi beslediğiniz canlıyı tanıyın.

GENEL İHTİYAÇLARI
C vitamini üretemedikleri ve depo edemedikleri için bu konunun üzerinde oldukça hassas durulması gerekiyor. C Vitamini eksikliği bir çok hastalığa davetiye çıkartıyor bunun için yeşillikleri eksik edilmemelidir ona dair bir listeye internetten ulaşabilirsiniz (listeye bakmadan her yeşilliği vermeyin zararlı olabilir) Ben genelde maydanoz, domates(az), kırmızı biber, yeşil köy biber verdim. Arada bir salatalık, marul ve havuç da tercih ettim.

Kafeslerinde daima kuru yem bulundurmanız gerektiği gibi sindirim sistemleri ve kısmen kemirme güdüleri için kuru ot da bulundurmanız gerekiyor. Piyasa da birkaç marka bulunuyor kuru ot temin edebileceğiniz. Ama hem kuru ot hemde C vitamini ihtiyaçları için karahindiba da temin edip verebilirsiniz. Benim Guineapigler normal kuru ottan daha az sevmelerine rağmen reddetmeden tüketiyorlar.

SOSYAL GRUPLAŞMA
Yine kendi gözlemlerime dayanarak Guineapiglerde erkekler karşısındakinin cinsiyetini önemsemeksizin ilişkiye girmeyi deniyorlar. Bu konuda diğer kemirgenler gibi biraz arsızlar. Bu açıdan dişi-erkek alındığında dişi doğumu yaptıktan sonra erkeği ayırmak gerekiyor. Çünkü erkek bir süre sonra yavruları anne altından iterek anneyi yeni bir çiftleşmeye zorluyor anne yavrularına bakmayı devam ettirse dahi yeni oluşacak bir hamilelik anne için risk taşıyor. Yabancı kaynaklarda ise bir Guineapig’in sağlıklı olması için ömrü boyunca maksimum 4 kez doğum yapabileceği yazıyor. Ayrıca baba Guineapig biraz büyüyen yavrular ile (ve erkek yavrular diğerlerine) çiftleşme gerçekleştirmek istiyor bu ise yavru Guineapig için oldukça tehlikeli çünkü erken evrede hamile kaldığı takdirde ölme ihtimalleri oldukça yüksek aynı şekilde 6ay’a kadar hiç çiftleşmemiş dişilerin hamilelikleri de risk taşıyor. Yani sağlıklı ve risksiz bir Guineapig üretimi, üzerinde düşünülmesi ve dikkat edilmesi gereken bir konu. Ayrıca yavrular ile aynı kafeste iken erkek yaptığı oyunlar yada kurlar nedeniyle yavruları ezme ihtimali de taşıyor.

İki dişi Guineapig’i ise aynı kafeste tutmak bir sorun yaratmıyor. Tabi her hayvanın bir karakteri olduğunu unutmamak gerek fakat ben uzun süredir aynı kafeste iki dişi arasında herhangi bir sürtüşmeye rastlamadım. Tabi son kalan yeşilliği birbirlerinin ağızlarından zorla çekip kaçırmalarını saymazsak : )

İki erkek Guineapig ise aynı kafes içerisinde kavga edebilir ve dediğim gibi belli sürelerde birbirleri ile çiftleşme hareketlerinde bulunabilirler. İnternette iki erkeğin bir arada yaşadığı örnekler ve yazılar olsa da bunu çok iyi gözlemlemeli olası bir anlaşamama anında yaralanmalar oluşmadan iki erkeği birbirinden ayırmalısınız.

KURU YEM
Guineapiglerde oldukça dertli bir konu çünkü yem seçiyorlar. Öncelikle değinmem gereken nokta yabancı kaynaklarda ve yerli kaynaklarda sıkça belirtilen “ekmek” hususu. Guineapigler ekmek vb ürünleri oldukça seviyorlar fakat sağlıkları için uzun vadede oldukça zararlı olduğuna veterinerler değiniyor yani onlar sevselerde onların sağlığını düşünerek ekmek vermemelisiniz. Sadece otçul hayvanlar oldukları için tüm protein ağırlıklı besinlerden kaçınmalısınız (salam, yumurta, ekmek vb) Özellikle hamster besleyen kişiler hamsterlara verdikleri besinleri Guineapiglerde denememelidirler çünkü Hamsterlar hem etçil hemde otçul hayvanlardır.
Tavşan yeminin de içerdiği ek besinler nedeniyle uzun süreli kullanımının Guineapigler için oldukça zararlı olduğu yazılmış.

Piyasa da Guineapigler için hazırlanmış yemler bulmak mümkün. Vitakraft, Tropifit, Witte Molen, Versele Laga gibi markalar ülkemizde kolaylıkla bulunabiliyorlar. Bu markaların hepsinde naylon poşet ile paketlenmiş olanları almanızı tavsiye ederim. Karton paketlerde kurtlanma ihtimali daha fazla oluyor. Ayrıca Vitakraft’ın bir çok ödül maması ve krakeri de mevcut.

Her hayvanın damak tadı ve besleyenin bütçesi farklı olduğundan bir marka tavsiye etmeyeceğim. Daha öncede belirttiğim gibi kafeslerinde daima kuru yem bulundurmalısınız. Sindirim sistemlerinin çalışması için sürekli bir yeme ihtiyacı hissediyorlar. Ayrıca kuru yem konusunda oldukça seçiciler sizde beslerken fark edeceksiniz ki yemliklerinde daima yemedikleri bazı içerikler olacaktır bunun için yemlerinin içerisine sizde onlar için zararlı olmayan içerikler ekleyebilirsiniz özellikle birden fazla canlı aynı kafeste olduğundan hepsinin zevkleri farklılık göstereceğinden doğal olarak daha fazla içerik tüketiyorlar.


Benim kendi kuru yem içeriğim; 
Birden fazla hazır yem markasına ilaveten;
Sert Buğday: Benimkiler normal buğdayın aksine bunu biraz daha fazla tüketiyorlar. İki tür buğdayı da fazla sevmemelerine rağmen ucuz olması nedeniyle ve zorda kaldıklarında yem kaplarında bir şey olması için yemlerine ekliyorum.
Dakato Çekirdek: Bugüne kadar 10’dan fazla Guineapig besledim hepsinin ortak noktası Dakato’ya olan düşkünlükleri. Yemlik içinde ilk olarak dakato’ye yöneliyorlar çok pahalı olmadığı ve onlarda çok sevdiği için yemlerine ekleyebilirsiniz ancak Dakato’nun fazla tüketimi yağlanma problemleri oluşabiliyor buda zaten hassas olan canlılar için risk teşkil ediyor. Yani abartmadan ve dikkatli bir şekilde verebilirsiniz.
Aspir, Fiğ, Kenevir’i de sitelerde yem hazırlayan arkadaşların tavsiyeleri ile birer avuç (yem miktarına göre 2 avuç) yemlerine ekliyorum. Ancak üçünüde pek tercih ettiklerini söyleyemem.
Mısır: Yemlerinin içerisinde bir miktar mısır oluyor ucuz bir yem olduğundan sizde az miktarda ekleyebilirsiniz. Genelde severek tükettikleri bir besin değil.
Keçi Boynuzu: Bazı markaların içerisinde zaten mevcut. Eğer eklediğiniz besinlerle yem miktarını epey arttırdıysanız 1-2 tane keçi boynuzunu ufak parçalara ayırarak yemlerine ekleyebilirsiniz. Henüz keçi boynuzunu reddettiklerini görmedim ancak şekerli olması ve cinsel isteği arttırması nedeniyle dikkat etmeniz gereken bir besin.
Yer Fıstığı: Yemlerine az miktarda kabuklu şekilde ekliyorum. Gözlemlediğim kadarıyla bu konuda iki farklı tutum var. İçlerinde kabuğu ile beraber seve seve yiyen de var yüzüne dahi bakmayan da : ) Sağlıklarına nasıl bir etkisi olduğunu bilmiyorum.
Arpa Kırığı: Yine bazı yem markaları içinde olan bir içerik. Kimi Petshop’da yemlikte yalnızca arpa kırığı olduğunu gözlemlediğimden ve onlardan aldığım bilgilerden dolayı yemlerine ekliyorum. Başta severek tüketselerde zamanla bıkıyor ve yemiyorlar o yüzden miktarını arada bir çoğaltıp azaltarak bıkmamaları için çalışıyorum.
Kuru Bezelye: Yine internetten aldığım tavsiye ile bir miktar ekliyorum, seven de var sevmeyen de : )
Fındık: Az miktarda ekliyorum. Pahalı ve bizimde sevdiğimiz bir içerik olduğundan yemediklerinde uyuz olmanız muhtemel :)
Dut: Az miktarda ekliyorum benimkiler genelde ret etmiyor ancak şekerli bir içerik olduğundan az veriyorum.

Bahsi geçen ek maddeleri özellikle güvercin yemi satan yerlerde bulmanız mümkün. Keneviri de güvercinler için olan iri türden tercih edebilirsiniz. Karışık güvercin yemi, tavşan yemi, hamster yemi vb almamanızı yeniden yazıyorum.

TEMİZLİKLERİ
Kendilerinin koktuklarına henüz hiç şahit olamadım. Kafeslerinde ise talaşlarını temizlediğiniz taktirde bir koku sorunu olmuyor ancak ihmal ettiğiniz zamanlarda evde isyan sesleri başlayabiliyor : ) Tuvalet eğitimi alabilen canlılar olmalarına rağmen ben böyle bir eğitim vermedim fakat 2 dişi Guineapig’im (aynı kafesteler) kafesin köşesinde yemliklerinin yanındaki ikinci bir yemliği tuvalet olarak kullanıyorlar. Bunun artı yönü kafesin diğer kısımlarında koşup oynayıp da taşımadıkları taktirde dışkılarının ve özellikle çişlerinin olmaması. Temizlik esnasında diğerlerinde kafesin alt kısmında az da olsa (temizleme sıklığına bağlı) nemlenme olurken o kafeste tuvaletlerini kabın içine yaptıkları için böyle bir sorun olmuyor ve talaş daha uzun süre temiz ve kokusuz kalıyor. Eksi yönü ise kabın hacmi küçük olduğundan çabuk içine koyduğum talaşın işlevini yitirmesi ve ciddi bir koku probleminin doğması. Günlük olarak 1dk’lık bir temizleme bu sorunun önüne geçer tabi. Alternatif olarak kediler için üretilmiş ekstra emici talaşların yada kedi kumunun kullanılıp kullanılamayacağını bilmiyorum. Hem denemedim hemde zararlarını araştırmadım deneyecekseniz önce iyi bir araştırma yapın yedikleri ve bağışıklık sistemlerini bozduğu taktirde kurtarmanız çok zor olabilir.

Kendileri kokmadıkları halde yıkayabilir ve tarayabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken üşütmemeleri için iyice kurulamanız. Özellikle kışın aman dikkat. Ben beslediğim süre boyunca onları yıkama ihtiyacı hissetmedim.

[Kafeslerinin çok kirlenmeden temizlenmesine dikkat edin siz üşenmezseniz kokusuz ve sorunsuz beslersiniz ama uzun süre ihmal ederseniz temizlik esnasında oluşan koku eviniz sınırlarını dahi aşabilir : ) ]

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
*Yavrularda ve doğum sonrası annede kalsium eksikliği. Bu sorunu bizzat yaşadım bacaklarda tutmama kısmi felç ve ölüm yaşanabiliyor. Ben artık ölür vaziyette 5 yavrunun 3ünü ek bir vitamin ile kurtardım. Bunun nedeni bende annenin üst üste toplam 9 yavru doğurması idi bu yüzden erkeği erken ayırın. Fazla sayıda doğurmasına yapacak bir şey yok tabi…
*C Vitamini eksikliği. Bu bir çok hastalığa davetiye oluyor o yüzden her gün C Vitamini içeren ve yemelerinde sakınca bulunmayan sebze ve meyvelerden verin. 
*Kafeslerinde daima kuru yem bulundurun ve günde 2 kez ekleme yapın çünkü tüm içeriği yemiyorlar ve bu nedenle yemlerinin içerisindeki C Vitamini takviyelerine de çok güvenmeyin.
*Mite denilen ev tozuna karşı hassas olduklarından bulundukları çevrede çok toz olmamasına dikkat edin özellikle bulundukları odada halıyı temiz tutun ve serbest bıraktığınız yerlerin temiz olmasına dikkat edin.
*Bir anda oyun oynamaya koşmaya zıplamaya başladıklarından talaşları etrafa fırlatabiliyorlar onlara biraz tolerans gösterin bunu bilerek alın ve kafeslerinin altının mazgallı olmamasına dikkat edin bu koşuşturma da yara alabilirler.
*Hastalık halinde hemen müdahale edin ve hasta olmamalarına özen gösterin. Hasta olduktan sonra iyileşmekte diğer hayvanlara göre biraz zorlanıyorlar ve veterinerler “kobay” hayvanı olmalarına rağmen Guineapigler hakkında genelde bilgi sahibi olmuyorlar.
*Bizle sürekli olarak ıslık veya davranışları ile iletişim kurmaya çalıştıklarından size karşı yaptıkları bir hareket veya sizi görünce (ses duyunca) çaldıkları ıslıkları kaile alın sizle konuştuklarını unutmayın. Beslemeye başladıktan kısa bir süre sonra çaldıkları ıslıktan ilgi istediklerini, sevdikleri bir şey gördüklerini, sevindiklerini vesaire anlayabilirsiniz. Örnekse ben maydanoz yıkamaya başladığım an kokusunu alıp ıslık çalmaya başlıyorlardı : )


Lütfen eksik ve yanlış noktaları yazının altında paylaşın ki besleyecek olan arkadaşlar doğru bilgilendirilmiş olsunlar.

Yazı aslen 06.2011’e ait olduğundan o süre içinde bu canlılar hakkında ülkemizde daha fazla bilgi edinilmiş olabilir. Ben beslerken var olmayan tedavi yöntemleri yada aşılar getirilmiş olabilir. Aldığınız yere yapmanız gereken bir aşı yada sürekli kullanmanız gereken bir ilaç olup olmadığını sorun. Özen göstermeme rağmen bağırsak sorunları ve  veteriner kontrolünde olmasına rağmen ölümler yaşadım. Tedbiri elden bırakmayın ve bu canlıdan anlayan bir veterineriniz olsun.

Beslediğiniz tüm canlılarda olduğu gibi Guineapiglerinde bir oyuncak olmadığını en az sizin kadar yaşama hakkına sahip canlılar olduğunu ve kendilerine has istekleri karakterleri olduğunu unutmayın

Sercan İNAL