Gülruh Sultan ve Hayratı

Gülruh Sultan
II. Bayezid'in eşlerindendir .Oldukça geniş bir ailesi olan 2.Bayezid’in hareminde 8 kadını vardır. Bunlar Ayşe, Bülbül, Ferehşah, Gülbahar, Gülruh, Hüshüşah, Nigar ve Şirin adlarıyla bilinmektedir. Padişahların çok evlenmesi ve çocuk sahibi olmaları isteği, salgın hastalıkların ve doğal afetlerin (1509 İstanbul depreminde 5 bin kişi ölmüştür.) yoğun olması hasebiyle hanedanın bekası için elzemdir. Bu kadınlardan 9 u erkek, 12 kız olmak üzere toplam 21 çocuk sahibidir.

Gülruh Sultan'ın yaptırdığı eserlerlerin bir kısmı halen ayakta ve hizmet vermektedir. Aydın sancağında; Akhisar'da bir mescid, Aydın Güzelhisar'da ve Duraklı köyünde birer mescid yaptırmıştır. Gördes, Demirci, Nazilli, Birgide han, hamam ve kervansaraylar yaptırmıştır. Bursa'da Mektep ve kendi türbesini yaptırmıştır.

Demirci’de adına ait vakfın dükkanları vardı. Bunlar ;
Demirci çarşısında hangi esnafların ne iş yaptığını Gülruh Sultan Evkafına ait dükkânların 1258/1842 tarihinde yenilenen icareleri (kiraları) ile ilgili olarak tutulan defterdeki bilgilerden anlamak mümkündür. Demirci'de bu vakfa ait dükkân sayısı 186’dır. Bu dükkânlardan 37’sini (%19,8) pabuççular, 33’ünü (%17,4) bakkallar, 28’ini (%15,5) çizmeciler, 18’ini (%9,6) bezzazlar, 10’unu (%5,7) bezciler, sekizini (%3,7) eskiciler, altısını (%3,2) berberler, beşerden 15 tanesini terziler, hasırcılar ve semerciler kalanını da boyacı, saatçi, çerçici, nalıncı, kahveci, ekmekçi, leblebici, urgancı, kundakçı, şerbetçi, duhancı, basmacı, çıracı, kuyumcu, kalaycı, saraç ve kebapçı esnafı kullanıyordu. Bu dükkânların büyük kısmının yıllık kirası 30 kuruş idi.

Kızı Kamer Sultan Davut Paşa'nın oğlu Mustafa beyle evliydi.Babası Sultan Bayezid 1491 yılında kızına Malkara'nın Sırt köyünü vermişti.
 
Oğlu Şehzade Alemşah'ın (1477- 1503 sancak beyliği görevlerinde yanında bulunmuş sancak, sancak onunla dolaşmış, müptelası olduğu içki illetinden kurtarmaya çalışmıştır.Kaldıkları her sancakta hayır eserleri yaptırmıştır.
Genç yaşta vefat eden Şehzade Alemşah, Muradiye Cem Sultan Türbesine gömülmüştür. Gülruh Sultan, oğlunun ölümünden sonra Bursa'ya yerleşmiştir..

Gülruh Sultan vefatından bir kaç yıl önce, 1527 yılında Muradiye külliyesinde türbesini inşa ettirmiştir,Bursa Turizm il müdürlüğünün tanıtım yazısında türbenin özellikleri belirtilmiştir;
Kare planlı türbenin bir sıra kesme taş ve üç sıra tuğla dizilerinden yapılmış olan beden duvarları kirpi saçaklarla sonuçlanmaktadır. Mekanın üzerine sekizgen kasnağa oturan bir kubbe örtmektedir. Sivri kemerli girişi küçük bir eyvan biçimindedir. Kapı, basık kemerli, mermer söveli olup kav sırası beş sıra stalaktitlerle düzenlenmiştir. Giriş eyvanının sağ ve solunda mihrabiyeler bulunmaktadır. Beden duvarları üzerinde bulunan sekiz pencere, mermer söveli ve sivri kemer alınlıklıdır. Kubbe kasnağındaki dört pencere ise sivri kemerli, alçı şebekelidir. İçeride kubbeye geçişler stalaktitli tromplarla sağlanmıştır. Çok renkli kalem işi ile bezeli olan beden duvarları sonradan badanayla kapatılarak üzerine sade kalem işi tezyinat yapılmıştır. Kapı ve pencere kapakları yapıldığı döneme ait ahşap işçiliğinin güzel birer örnekleridir. İçeride Gülruh Sultan’dan başka kızı Kamer Sultan, Alem şah’ın oğlu Çankırı beyi Osman (1502 yılında Sultan Selim tarafından katledildi) ve 1522 de vefat eden kızı Fatma Sultan’a ait mermer sandukalar yer almaktadır.

2013 yılında restore edilmiş, 2014 yılında UNESCO dünya miras alanı olarak ilan edilmiştir.