Hizmet tespit davasında önemli hususlar

www.gurselavukatlik.com

Av. Erdoğan KAYA

Hizmet tespit davası, bir ya da birden fazla işverene bağlı olarak hizmet akdine dayalı çalışan kişilerin, SGK`ya bildirimlerinin hiç yapılmaması ya da eksik yapılması dolayısıyla işverenlerine karşı açabilecekleri bir davadır. Bu kişiler 4/1-a(SSK) sigortalılardır.

Sigorta bildirimlerine ilişkin düzenleme içeren 5510 s. Kanunun 8 inci maddesine göre kural olarak işçinin çalışmaya başladığı tarihten önce Kuruma bildirilmesi gerekmektedir. Bazı istisnai düzenlemeler hariç bu kural işçi(4/1-a kapsamındakiler) statüsünde çalışanların tamamı için geçerlidir. Ancak örneğin istisnai düzenlemeye tabi olan; İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün sigorta yaptırılabilmektedir.

Deneme süresinde sigorta yapılması gerekir mi?

Konuya ilişkin düzenleme içeren 4857 s. Kanunun 15 inci maddesinde; taraflarca iş sözleşmesine deneme kaydı konulabileceği, bu sürenin en çok iki ay olabileceği ve toplu iş sözleşmeleri ile bu sürenin en fazla dört aya kadar uzatılabileceği belirtilmiştir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. Ancak maddenin devamında işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer haklarının saklı olduğu belirtilmiştir. Sigortalılığa ilişkin düzenleme içeren 5510 s. Kanunda da deneme süresinde bildirim yapılmasına gerek olmadığı şeklinde bir düzenleme de olmadığı için deneme süreli çalışan işçinin sigortasının yapılması gerekmektedir.

Sigorta bildirimlerindeki Kanuna aykırılık üç şekilde ortaya çıkabilmektedir. Buna göre; çalışmaya ilişkin hiç bildirim yapılmaması, çalışma günlerinin eksik bildirilmesi ya da çalışma günlerine ilişkin bildirim yapılmakla birlikte prime esas kazancın eksik gösterilmesi şeklinde olabilmektedir.

İşverenin yukarıda belirtmiş olduğumuz üzere işçinin çalışmalarına ilişkin hiç bildirim yapmamış olması ya da eksik bildirim yapmış olması ve bu durumun SGK tarafından da tespit edilememesi halinde işçi eksik bildirimlerinin tespitini açacağı hizmet tespiti davası ile isteyebilir.

Çalışanın, işvereni aleyhine hizmet tespit davasını, hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlamak üzere 5 yıl içerisinde açması gereklidir. 5 yıllık dava açma süresi hak düşürücü niteliktedir. Dolayısıyla 5 yıllık sürenin geçmesinden sonra dava açılması halinde bu husus davalı tarafça ileri sürülebileceği gibi mahkemece de resen gözetilmektedir.

Askerlikte geçen süre hak düşürücü süreyi etkiler mi?

Yargıtay 21. H.D. konuya ilişkin olarak vermiş olduğu bir kararında; “Bir sigortalının askere gitmeden önce çalıştığı işyerini askerliğe müteakip girmesi durumunda hizmet akdi mecburi hizmet nedeniyle kesilmiş olduğundan artık hak düşürücü sürenin oluştuğundan bahsedilemez.” şeklinde değerlendirme yapmıştır(Yargıtay 21. H.D.`nin 2013/15831 E. , 2014/15151 K. sayılı ve 26.06.2014 tarihli kararı).

Sigortasız çalıştıran birden fazla işyerine karşı tek dava açılabilir mi?

Yargıtay 21. H.D. vermiş olduğu kararında; “Somut olayda, davacı davalı Spor Klüplerinde futbolcu olarak futbol oynadığını belirtmektedir. Ayrı ayrı işyerlerine sahip olan davalı tarafların aralarında mecburi dava arkadaşlığının kabulü imkansızdır. Bu noktada her bir davalı taraf yönünden davanın tefrik edilmesi yargılamanın sağlıklı yürütülmesi için gereklidir. Ayrı ayrı açılıp görülmeleri gerekli bu tür davaların birlikte görülmeleri bu nedenle doğru görülmemiştir. Yapılacak iş; davalı Spor Kulüpleri arasında mecburi dava arkadaşlığı bulunmadığından HMK' nın 167. maddesi gereğince davaların ayrılmasına karar vermekten ibarettir. ”şeklinde değerlendirme yapmıştır(Yargıtay 21. H.D.`nin 2014/24683 E. , 2015/5640 K. sayılı ve 19.03.2015 tarihli kararı).

İmzalı bordronun bulunması halinde değerlendirme nasıl olur?

Yargıtay 21. H.D.`nin konuya ilişkin olarak vermiş olduğu kararda; “İmzalı bordrolar davacı çalışmalarının işyerinde otuz günün altında geçtiğinin karinesidir. Karinenin tersinin ise eşdeğerdeki belgelerle kanıtlanması gerekmektedir. Başka bir anlatımla; yazılı belgelerin varlığı halinde tanık sözlerine itibar edilemez.Dairemizin, giderek Yargıtay'ın oturmuş ve yerleşmiş görüşleri de bu doğrultudadır. Davalı işveren tarafından bir kısım imzalı ücret bordroları ibraz edilmiştir. Bu bordroların hepsinin imzalı olduğu görülmüştür. Davalı tarafından imzalı ücret bordrosu ibraz edilen, ancak davacı tarafından aksi yazılı delil sunulamayan bu aylardaki bildirilmeyen süreler yönünden ret kararı vermek gerekmektedir. ” şeklinde değerlendirme yapılmıştır(Yargıtay 21. H.D.`nin 2013/11443 E. , 2014/10749 K. sayılı ve 13.05.2014 tarihli kararı). Görüldüğü üzere Yargıtay, imzalı ücret bordrolarının bulunması durumunda bordroları yazılı delil olarak değerlendirmiş ve aksinin de ancak yazılı delil ile ispat edilebileceğini belirtmiştir.

Resmi kurum kayıtlarına özel bir durum var mıdır?

Yargıtay 21. H.D.`nin vermiş olduğu bir kararda; “… Kamu kurumu olan davalı işyerinde çalışmaların belgeye dayanması asıl olup, Kamu Kurumu niteliğindeki davalıya ait belgelerin resmi nitelikte olduğu gözetilerek imzalı ücret tediye bordrolarında belirtilen süreler haricinde tespit kararı verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir. ” şeklinde değerlendirme yapmıştır(Yargıtay 21. H.D.`nin 2013/11606 E. , 2014/15314 K. sayılı ve 26.06.2014 tarihli kararı).

Alacak ve hizmet tespiti tek davada karara bağlanabilir mi?

Maalesef her iki konu tek dava ile ileri sürülememektedir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu vermiş olduğu bir kararda; “Uyuşmazlık, maddi ve manevi tazminat ile hizmet tespiti ve işçilik alacakları davalarının birlikte görü­lüp, görülmeyeceği noktasında top­lanmaktadır. … Hal böyle olunca mahkemece, davacıların diğer taleplerinden, maddi ve manevi tazminat istemle­ri tefrik edilmeli,  …” şeklinde değerlendirme yapmıştır(YHGK`nın 2007/21-69 E. , 2007/55 K. sayılı ve 07.02.2007 tarihli kararı).