İş hukukunda ibra kavramı ve önemli ilkeler

İş Hukukunda ibra sözleşmesi ibraname adıyla yaygın uygulama alanı bulmaktadır.İbra sözleşmesinin tanımı, şekli ve hükümlerinin Borçlar Kanununda düzenlenmesi gereğinin ötesinde, İş Hukukunda işçiyi koruyucu özelliği sebebiyle İş Kanunlarında normatif hüküm olarak ele alınması gereği açıktır. İşçi, emeği karşılında aldığı ücret ve diğer parasal hakları ile kendisinin ve ailesinin geçimini temin etmektedir.Bu açıdan bakıldığında bir işçinin nedensiz yere işvereni ibra etmesi hayatın olağan akışına uygun düşmemektedir.İş Hukukunda ibra sözleşmeleri dar yorumlanmalı ve borcun asıl sona erme nedeni ifa olarak ele alınmalıdır.Borcun sona erme şekillerinden biri olan ibra sözleşmelerine İş Hukuku açısından sınırlı bir biçimde değer verilmelidir. Yargıtayın yerleşmiş içihatlarına göre

1-Miktar içeren ibranameler makbuz hükmündedir. (İşyerinden miktari bir şekilde belli olan parayı alan işçi, haklarının eksik ödendiğini iddia ediyorsa ve ibraname imzalasa da geri kalan miktarları işvrenden talep edebilir.İş Kazalarında da durum aynı şekilde değerlendirilir.)

2-) İşverenin çelişkili savunma yapması ibranameyi etkisiz kılar. (Davada işveren hem ibraname ortaya sunup hemde işçinin bu hakkı olmadığı veya istifa ettiği veya işe gelmemesi nedeniyle işten çıkarıldığı iddiası tamamen çelişkidir. Bu durumda İŞÇİ İBRAYI ETKİSİZ KILIP ALACAK DAVASINI KAZANACAKTIR.)

3-) İhtirazı kayıt (tüm haklarım saklıdır) etkisi ibranameyi geçersiz kılar. (Fazlaya ilişkin hakalrın saklı tutulması, belgede öngörülen miktarlar ve aynı zamanda yazılı olmayan alacak kalemleribakımından işçinin VEZGEÇME İRADESİ OLMADIĞINI gösterir.

4-) İbranamenin düzenleme zamanının sonuca etkisi. ( İşe başlarken alınan ibranameler tamamen geçersizdir. Bu durumu işçi tanıkla ispatlayabilir. İşçi , işverenin yanında çalışırken attığı imza ve sonradan çalışmaya devam ettiği durumlarda ise olay farklı olmasına rağmen ibranamenin içeriğine ve davanın kapsamına göre irdelemek gerekli olduğu belirtilmektedir.

5-) Miktar içermeyen ibranameler. ( Yargıtay bu tür ibranameler konusunda farklı çözüm yollarına ulaştığı gözlemlenmektedir. Miktar içermeyen ibranameleri geçerli saymakla birlikte ibrayı inceleyerek arka planının araştırılması gerektiğini vurgulamıştır. İşveren kayıtlarının incelenmesi, yapılan ödeme var ise makbuz sayılması ve diğer alacakların işçiye ödenmesi gerektiğini vurgulamıştır.Karşılıksız ibra belgeleri kural olarak geçerli sayılsa da İş Hukuku işçiyi koruyucu niteliği karşısında daima ibraya şüpheyle bakılmalıdır.Bu tür ibralarda işçinin iddialarına ispat hukuku açısından üstünlük tanınması yerinde olur.)

6-) İbraname-feragatname ilişkisi. (Yargıtay ibranın yanında feragat sözcüğü yer verildiğinde ibranameninm geçerliliğini kuvvetlendirdiğini ve ayrıca kısmı ödemelerde kalan diğer haklardan faragat etmesi durumunda yapılan ödemenin makbuz hükmünde olmayacağını feragat nedeniyle işçinin tüm haklarından vazgeçtiğini belirten kararları da mevcuttur. Bu durum işçi lehine olmamakla birlikte Yargıtayın bu konuyla ilgili farklı kararları da bulunmaktadır. Bu nedenle işçilerin ibraname imzalamaları halinde çok fazla dikkatli olması gerekmektedir. Ayrıca İŞÇİNİN, İŞE İADE DAVASINDAN FERAGAT EDECEĞİM ŞEKLİNDEKİ FERAGATLARI TAMAMEN GEÇERSİZDİR. İşçi, işverenin haksız feshinde feragat imzalasa dahi işverene işe iade davası açıp kazanma durumu söz konusudur.)

Yukarıda da belirttiğimiz üzere işçinin imzaladığı ve borcu sona erdiren ibranamede dar yorum ilkesi benimsenip İŞÇİ LEHİNE YORUM YAPILMASI GEREKTĞİ VE İRADE FESADI İLE İLGİLİ DİĞER UNSURLARINDA DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKTİĞİ AÇIKÇA YARGITAYCA VURGULANMIŞTIR

. www.ismagdurlari.org

msn : ismagdurlari@hotmail.com