İş kazası ve nedenleri

Tuzla Tersaneleri’nde meydana gelen ve gelmekte olan iş kazaları, iş kazası’na bağlı ölümler boğazıma yumru gibi oturdu günlerden beri. Bunun en önemli nedenlerinden biri de iş yaşamımın büyük bir kısmında fabrika da çalışmış olmamdan kaynaklanmakta. İş kazası ve İş kazasına etki eden nedenlerle ilgili bildiklerimi sizlerle paylaşmak istedim.

Planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durum’a İş Kazası denilir

İş Kazalarının Nedenleri; Bir iş kazası ile karşılaşıldığında, kaza nedenlerini; İnsan , Makine ve Malzeme , Sosyal ve Teknik Çevre, olmak üzere üç temel faktör’e ayrılabiliriz.

-İnsan Faktörü; Bütün kazalarda direkt ya da dolaylı olarak insan faktörüne bağlı bir hata söz konusudur. Hiç, şüphesiz bu hata pay’ı tek başına kaza yapan kişi ile sınırlandırılamaz. Bu hata, fabrikanın projesini çizen mimar da, inşaatı yapan müteahhitte, makinaları planlayan ve monte eden mühendiste, işyeri yönetiminde, işletme mühendisinde elektrikçi de, ustabaşında, operatörde, bakım ve onarım işlerini yapanda , temizlikçide, işçinin seçiminde rol oynayan işletmeci de, işyeri hekimin de vb olabilir.

Kaza yapan kişi, işle ilgili gerekli eğitimi almamış, işle uyum sağlayamamış, çalışma koşullarına uygun olarak seçilmemiş ya da işçinin psikolojik ve fizyolojik özellikleri işin niteliğiyle uyuşmamış olabilir.

Ayrıca işyeri ortamı ve bu ortamda yürütülen iş , işçiyi yorabilir, dikkatini dağıtabilir. Sinirli, heyecanlı üzüntülü, dalgın ve bıkkın hale getirebilir. Sayılan bu olumsuzluklar işyeri dışındaki koşullara da bağlı olabilir

Yukarıda sayılan bu faktörler göz ardı edildiğinde yani güvensiz çalışma koşulları yok edilemediğinde meydana gelen kaza sorumluluğu yanlış olarak kaza yapan işçinin üzerine kalmakta ya da kaza nedeni olarak tek başına kişinin dikkatsizliği, ihmalkarlığı ön plana çıkarılmaktadır.

Çalışma koşulları ve kaza sıklığı arasındaki ilişki; Tatminkar bir ücret, çalışma şartlarının ve çalışma saatlerinin ve süresinin iyi olması iş kazalarını azaltan çok önemli faktörlerdir.

İş güvencesi, işyerindeki insan ilişkileri, sosyal kazanımlar , sağlık hizmetleri, kazalar’a karşı sigorta, çalışanların çalışma duyusunu olumlu yönde etkiler.

Yorgunluk ve bıkkınlık; Çalışanın yaşamının bir bütün olması, yorgunluk nedeninin çok farklı faktörlere bağlı ortaya çıkmasına neden olur. Örneğin; uykusuzluk, gece vardiyası, fazla çalışma, iş yerindeki olumsuz çalışma ve çevre şartları, kötü beslenme hastalık ve stres teker teker bir yorgunluk nedeni olabileceği gibi sayılan etkenlerin değişik oranlarda ortaya çıkması da yorgunluk ortamını yaratabilir.

İş deneyimi; Yeni iş’e başlayan bir işçi, diğer işçilere oranla daha fazla kaza riskine sahiptir.Bu açıdan yeni işçilerin işbaşı ve güvenlik eğitimi hayati önem taşır. Tecrübesiz işçilerin belli bir süre tecrübeli işçilerin yanında çalıştırılması tercih edilen bir yoldur. İş tecrübesi tek başına iş kazası oranlarını etkileyen faktörlerden biridir

Fizyolojik Koşullar; Görme, duyma gibi fiziksel koşullar veya bazı hastalıklara sahip işçiler olabilir. Bu kişilerin kazaya uğramaları daha fazla olduğu gibi birlikte çalıştıkları kişileri de kazaya sürükleyebilirler. İşe giriş ve periyodik muayeneler bu kişilerin tedavi edilmelerini veya daha uygun işlere yerleştirilmelerine olanak sağlar.

-Malzeme ve Makine Faktörü; Kazalar uygun koruyucularla donatılmamış, bakım ve onarımı yapılmamış makinalardan, iyi seçilmemiş kişisel koruyuculardan, el ve taşıma araçlarının uygun seçilmemesi ve kullanılmamasından, elektrikli araçların topraklanmaması ve izole edilmemesinden, basınçlı gaz ve sıvıların iyi depo edilmemesinden, basınçlı taşıma kaplarından, kötü bir fabrika planından kaynaklanabilir.

Makine ve Malzeme faktörünü etkileyen nedenleri şöyle sıralayabiliriz; Yangın ve patlamalar, (yangından kaçış ve çıkış kapıları, yangın söndürme cihazları, yangın alarmları, yangından korunma örgütlenmesi, patlamalar’a karşı uyarılar), Makine koruyucuları, Makinaların bakım ve onarımı, Fabrika planı, Fabrika temizliği ve iş sırası, İş elbiseleri, Kişisel koruyucu malzemeler (gözlük, ayakkabı, baret, eldiven vb), İş yerlerindeki ikazlar (yüksek voltaj, sigara içilmez vb), Güvenlik için renk seçimi (duvar ve tavanların rengi, ilkyardım ve tehlike işaretleri, basınçlı gaz tüpleri, çıkışların ve bariyerlerin gösterilmesi için kullanılan özel renkler), Etiketler (tehlikeli maddelerin cinsini, özelliklerini içeren ikaz ve uyarı etiketleri), El aletleri (çekiç, tornavida, pense vb), Elektrikli el aletleri, Hareketli araç ve gereç (vinçler, traktörler), Merdivenler.

-Çevre Faktörü; İşyeri çalışma şartlarını etkileyen, havalandırma, aydınlatma, nem, gürültü, gaz, toz gibi etkenler işçinin çalışma performansını olumsuz yönde etkiler.

Bir kaza çok ender olarak yalnızca güvenliksiz davranışlar sonucu oluşur.Çünkü her güvenliksiz davranış, güvenliksiz şartların ve işyerlerindeki yetersiz güvenlik organizasyonunun etkisiyle gelişir.

İşyeri sahiplerinin para kazanma isteği ne kadar normal karşılanmaktaysa çalışan kişilerin “İş Sağlığı ve İş Güvenliği” isteği de yerine getirilmesi gereken önemli bir haktır.

(*TMMOB Kimya Mühendisleri Odası-Ankara Şubesi/İş Sağlığı ve İş Güvenliği Teknik Okulu -1991, İş Kazası Nedenlerine Genel Bir Bakış- Haluk Orhun)

var gaJsHost = (("https:" == document.location.protocol) ? "https://ssl." : "http://www."); document.write(unescape("%3Cscript src='" + gaJsHost + "google-analytics.com/ga.js' type='text/javascript'%3E%3C/script%3E")); try { var pageTracker = _gat._getTracker("UA-7006964-1"); pageTracker._trackPageview(); } catch(err) {}