İsyan eden sözcükler

"Sözcükler, insanların kullandığı en güçlü haplardır."

- Rudyard Kipling

Konuşma ve yazma uğraşımızda ikileme düştüğümüz her sözcük için yazım kılavuzu ya da sözlük en iyi rehber olur. Eğer bundan sonra da ikilem doğacaksa sözcükleri kullanırken varsa Türkçesini kullanmak en doğru yöntem ya da yoldur.

Tek sözcük, kimi zaman karşımızdaki insanın niteliğini gösterir. Ortamında seçilerek zamanında ve yerinde doğru olarak kullanılan her sözcük etkisini gösterir. Konuşanı ya da yazanı, uygulamada başarılı kılar.

Durum böyleyken, kimi sözcükleri yanlış kullanma eylemi gerçekleşirse işte o zaman o tür sözcükler isyan eder. Bir bakıma “Beni neden doğru konuşmuyorsunuz, neden doğru yazmıyorsunuz ? ” diye başkaldırıda bulunur. Bunu önlemek için yakınımızda Yazım (imlâ) Kılavuzu ve Türkçe Sözlük bulunduralım. Başvurduğumuzda olumlu yanıt alınacaktır.

Gerek yazı dilinde ve gerekse konuşma dilinde yanlış kullanılan oldukça çok sözcük var. Aşağıda kimi sözcüklerin anlamlarını ve hemen altında yanlış kullanıldığı şekliyle açıklamalı vermek gerekirse:

Biz: Çoğul birinci kişi zamiri.

Bizler: Çoğulun çoğulu olmayacağı düşüncesiyle yanlış kullanılmakta. Kılavuzda yok.

Evrak: İşlemli kâğıtlar.

Evraklar: Çoğulun çoğulu olmayacağı düşüncesiyle yanlış kullanılmakta.

Folklor: Halk bilgisi.

Folklor: Halk oyunları anlamında yanlış kullanılmakta. Halk oyunları, folklorun kollarından sadece birisidir.

Gurup: Batma, batış .

Grup : Takım, öbek.

Grup, kimi zaman gurup yerine ya da gurup, grup yerine yanlış kullanılmakta.

İnkılâb: Yenilik, devrim, dönüşme.

İnkilap: Genelde böyle yazılıp böyle okunmakta. Ancak bu tür yazım, sözlüklerde bulunamadı.

Tebliğ: Bildirme. Tebellüğ: Bildiriyi alma.

Tebliğ ve tebellüğ sözcükleri çoğu zaman birbirlerinin yerine kullanılmakta.

Takdir: Değer biçme.

Taktir: Damıtma.

Takdirin yerine yanlış olarak taktir getirilmekte.

Siz: Çoğul ikinci kişi zamiri.

Sizler: Çoğulun çoğulu olmayacağı düşüncesiyle yanlış kullanılmakta. Kılavuzda yok.

Müdür: İdare eden, yönetmen.

Müdire, müdüre: Türkçe sözcüklerde erkekl0ik dişilik yoktur. (Atatürk hiçbir zaman bu kullanımda seslenmemiştir.)

Sirküler: Çoğaltılan genelge. Sürgü: Böyle bir sözcük yok. Yanlış kullanılmakta.

Güzel Türkçemizin tüm kirliliklerden ve yanlış kullanımlardan arındırılması, dilek ve beklenti olmalıdır. Okurlarımı Güzel Türkçem adlı şiirimle selamlıyorum:

Güzel Türkçem

Güzel Türkçem, tatlı dilim
Ağız tadı, bal şekerim.

Düşüncemdir ilmek ilmek
Ak kâğıtta sergilemek

Anadilim, sıcaklığım
Sesim, özüm, yüz aklığım.

Kırda çiçek, kitapta söz
Petek petek damlayan öz.

Salkım salkım üzüm bağım
Elmam, ayvam, şirin narım.

Şiir şiir kitaplığım
Simge simge al bayrağım

Güzel Türkçem sevincimsin
Hem gündüzüm, hem gecemsin.

Muhsin Durucan