Kanal İstanbul ve Montrö Anl.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türk Boğazlarından (Çanakkale ve İstanbul) geçiş rejimini ve boğazlar bölgesinin güvenliği işlerini düzenleyen sözleşmedir.

20 Temmuz 1936'da Bulgaristan, Fransa, Büyük Britanya, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği, Yugoslavya ve Türkiye tarafından imzalanmıştır. Bu anlaşmanın önemli bir maddelerinden biri de şudur: “Karadeniz'de bulunmalarının amacı ne olursa olsun, kıyıdaş olmayan Devletlerin savaş gemileri bu denizde yirmi-bir günden çok kalamayacaklardır.”

Bu anlaşma maddesine göre, askeri gemilerin Karadeniz'de istediği gibi girip bu denizde sürekli kalmasını engelliyor. Böylece denizde kıyısı bulunan ülkeler açısından barışın Egemen olduğu bir denizden söz edebiliyoruz.

Amerika Dünya'da kontrol altına alamadığı tek deniz Karadeniz’dir. Montrö Anlaşması buna mâni oluyor. Türkiye kendisine egemenlik hakkı veren bu anlaşmaya tek taraflı ihlal edemez. Rusya'da bu anlaşmanın tek maddesinin değiştirilmesini istemiyor.

Burada bir şey kalıyor. Bu anlaşmayı by-pass etmek (!) Bunun açılımı; Montrö anlaşması yerinde duracak, kanal İstanbul’dan Amerikan gemileri rahatlıkla girip Bulgaristan veya diğer ülkelerde bulunan deniz üslerine konuşlanmış olacak, bu da Karadeniz'de Barışın bozulması anlamına gelir.

Bu konuşlanış Karadeniz'de Rusya ve Türkiye’nin hakimiyetini ihlal eden önemli bir durum dur deniliyor. Hiç şüphesiz Türkiye'nin güvenliği ülkemizin elde edeceği her yıl için on milyar dolardan daha önemlidir ancak bu gelirinde bir garantisi yok. Bu konular muhalefet partilerinin savunduğu tezler olmamalı, iktidardan da bu endişelerin dile getirilmesi ve paylaşılması gerekir. Ne oluyoruz ve nereye gidiyoruz bütün bunların tartışılması gerekir.