Kanser nedir? Nasıl doğar? Nasıl gelişir? Nasıl yayılır?

Öncelikle doktor olmadığımı bilmenizi isterim.Böyle bir yazı kaleme almak istememin nedeni; çağımızın en karmaşık ve ölümcül hastalıklarından biri olan kanseri yeterince tanımıyor olmamızdan kaynaklanıyor.İnsan anatomisine olan ilgim bana,vücudumuzun işleyişi ve hastalıklar konusunda önemli bilgiler edinerek bunları harmanlama şansı verdi.Ben de bilgi paylaşıldıkça çoğalır prensibinden yola çıkarak, olabildiğince klasik söylemlerden kaçarak,sizlere bu konuyu dilimin döndüğü,kalemimin yazdığınca aktarmak istedim.

 

Hepimiz bu hastalığın ismini defalarca duyarız fakat vücutta nasıl ortaya çıktığını ve nasıl geliştiğini 

bilmeyiz.Bu ortaya çıkma ve gelişme sürecini anlayabilirsek,hastalığıda anlama noktsında büyük mesafe kat ederiz.Çok fazla tıbbi terim kullanmadan ve sıkıcı olmaması açısından fazla uzatmadan en anlaşılır şekilde aktarmaya çalışacağım.

 

KANSER NASIL DOĞAR ?

Kanser hücresinin oluşumu iki şekilde olur.

 

Birincisi;İnsan vücudu devamlılığını sürdürebilmek için günde yaklaşık 70 milyon hücre kopyalar.Bu 

kopyalama sırasında belli sayıda kopyanın kodunda tipografik hatalar olur ve bu da hücrenin kodunu 

tanımamasına dolayısıyla ne tür bir işle uğraşacağını bilmemesi anlamına gelir.Bu hatalı hücrelerin çoğu bağışıklık sistemimiz tarafından tespit edilir ve yok edilir.Tespit edilemeyip gözden kaçanlar kanser hücresine dönüşebilir.Bu durumu hücrenin mutasyona uğraması olarak ta nitelendirebiliriz.

 

İkincisi;radyasyon ya da serbest radikallerin normal bir hücre DNAsını değiştirerek zarar vermesinden kaynaklanır.

 

Kanser hücresini bir nevi kanun ve kurallara uymayan,ortalığı yakıp yıkan,kamu düzenini bozan haydutlara benzetebiliriz.Her iki durumda da bu sorunlu ve bozuk hücreler bağışıklık sistemi tarafından onarılamaz ya da yok edilemezse, bölünüp çoğalmaya başlarlar ve yayılma başlar.Bağışıklık sistemimiz normal şartlarda P53 adı verilen bir gen sayesinde bütün genleri okur(alyuvarlar hariç) ve hatalı olanlar ile tanımadığı hücreleri yok eder.Buraya kadar her şey güzel fakat kanserli kişilerde kanser P53 genini kapatır.Bu mekanizma kanser hücreleri vücudunda yayılan kişilerde çalışmaz; dolayısıyla kansere gelişecek,yayılacak ve vücuda zarar verecek fırsat sunulur.

 

KANSER NASIL GELİŞİR ?

Kanser hücreleri normal hücrelerden farklı olarak,yukarıda da belirttiğim gibi bağışıklık sistemini kapatan genetik bir kod taşır ve hızlı,hiç fark edilmeden yayılırlar.Ayrıca çok etkili bir şekilde kopyalanmalarını sağlayan bir mekanizmaya da sahiptirler, bu durum da kanser hücrelerini normal hücrelerden daha güçlü ve hızlı kılar.Kanser hücrelerinin hızla kopyalanıp yayılmasıyla doğal doku istila edilir.İstila ettikleri organı ele geçirirler ve bu organlarda tümör(kanserli hücreler yığını) oluşturarak normal çalışma fonksiyonunu engellerler.Özetle kanser hastası olduğunuzu öğrendiğinizde çoğunlukla çok geç kalınmıştır.

 

KANSER VÜCUTTA NASIL YAYILIR ?

Normal hücrelerde bulunan yapışkan özellik kanser hücrelerinde yoktur.Yeni oluşan ya da mevcut kan damarlarına girerek vücudun diğer kısımlarına yayılırlar.Bu kısımlar genellikle karaciğer,akciğer ve beyindir çünkü;kanser hücreleri kanın bol olduğu bölgeleri sever,bu durumdan dolayı kanser hücrelerinin bir bölgeden başka bir bölgeye ya da organa sıçraması sık görülür.

 

KANSERİ TETİKLEYEN ÖNEMLİ RİSK FAKTÖRLERİ

Kanser,tüm endüstriyel ülkelerde erken ölümün başlıca iki nedeninden biridir.Çoğunlukla kendi davranışlarımız ve ya hayat tarzımız kanser riskimizi arttırır.

 

1.Aile geçmişi ve genetik yatkınlık

Aile geçmişinde kanser hastası fazlaysa,kalıtımsal olarak psikopat bir DNAsı bozuk hücreye sahip 

olabilirsiniz.

 

2.Sigara

Vücudunuzu devamlı zehirlemeniz,hücrelerinizin mutasyona uğraması için onları zorlamanız anlamına gelir.Akciğer kanserinin %80-90 nedeni sigaradır.

 

3.Hareketsizlik

Fiziksel aktivitenin yüksek olduğu bir hayat tarzı kanser riskini %50ye varan oranda düşürebilir.

 

4.Stres

Stres altındaki insanlarda mutasyona uğramış katil hücreleri öldüren sitotoksik T-hücrelerinde azalma 

gözlenmiştir.

 

5.Hayvansal yağlar

Doymuş yağ oranı yüksek olan yağlar, kanser hücrelerinin beslenmesinde önemli rol oynar.En iyi seçim tekli doymamış yağlardır.(Zeytin yağı,omega-3)

 

6.Yetersiz meyve ve sebze

Meyve ve sebze,kanser dahil olmak üzere kronik hastalıklara karşı müthiş bir koruma sağlayan antioksidan ve fito besinlerle doludur.Yani gen onarımı ve imhasıyla yakinen ilgilidir.

 

7.Aşırı alkol

Hücreleri agresifleştirerek mutasyona uğramalarına davetiye çıkarır.

 

8.Aşırı tuz alımı

Mide zarını irite ederek kanserojen maddelere karşı daha duyarlı hale getirdiği varsayılır.

 

9.Kirlilik

Hava kirliliği yoğun olan bölgelerde kansere daha çok rastlanır.Sigara örneğindeki gibi,zehir soluruz ve hücreleri mutasyona iteriz.

 

10.Aşırı güneş ışığı

Ultra viyole ışınların hücre yapısını bozmasından kaynaklanır.

 

11.Bazı enfeksiyonlar

HPV,hepatit b ve hepatit c gibi enfeksiyonlar kanserli hücre oluşumunu tetikler.

 

12.D vitamini eksikliği 

P53 genimiz etkili bir şekilde çalışmak için Dvitaminine ihtiyaç duyar.

 

13.Enflamasyon

Endüstrileşmiş hayat tarzımız,bağışıklık sistemimizi kronik olarak hemen her açıdan aşırı aktif olmaya iter.

 

SATRANÇ VE KANSER BENZETMESİ

Kanser hastası olmamız demek,satranç tahtası üzerinde oyuna vezirsiz başlamamız demektir.Oyunu 

kaybettiğimiz anlamına gelmez fakat o andan itibaren her şeyimizi savunmaya vermemiz gerekir.Ayrıca kanser bizim hamle yapmamızı beklemez, yapsakta yapmasakta o oyuna devam eder.

Vezirimizi kaybetmeyelim...Unutmayın! hayat boyu önlem almak, tedavi görmekten kat kat iyidir.

 

Son olarak;kanser böyle iki sayfa yazıyla açıklanabilecek ve hafife alınacak bir hastalık değildir.Hepimizin birer kanser hastası adayı olduğumuzu hatırlatmak isterim.

 

Sağlıklı ve mutlu ömürler dilerim...

 

Saygılarımla... 31 AĞUSTOS 2016 / Özkan SARI