Kur'an'da Cin kavramı

"Yine o vakti hatırla ki biz, meleklere: "Âdem'e secde edin!" demiştik. İblis hariç olmak üzere onlar hemen secde ettiler. O cinlerden oldu (veya cinlerdendi), Rabbinin emrinden dışarı çıktı. Şimdi siz beni bırakıp da İblis'i ve soyunu dostlar mı ediniyorsunuz? Halbuki onlar sizin düşmanınızdır. Zalimler için bu ne kötü bir değişmedir."  ( Kehf 50)

 

"Yalnız İblis etmedi, büyüklük tasladı ve kâfirlerden oldu." ( Sad 74)

 

Bu ayetlerden de anlaşılıyor ki Adem Aleyhisselama secde emri İbliste bir değişime neden olmuştu. Meleklerden olan İblis, insan ile olan imtihanında kaybetmiş ve cinlerden olmuştu. İçinde sakladığı isyan arzusu onu azdırmış ve günaha meyletmesine sebep olmuştu. Demek ki İblis için cinlerden olmak demek, Allah'ın emrini tutmamak ve kafirlerden olmaktır. O boyutta Allah'a itaat meleklikle, Allah'a isyan cinlikle ifade edilmiştir. Tıpkı bu dünyada insanların mümin ve kafir olmaları gibi. Mümin ve kafir farklı kavramlar olsa da her ikisi de tür olarak insandır. Müminlikte olumluluk, temizlik, açıklık ve melekliğe uzanan bir yol varken; kafirlikte olumsuzluk, örtmek, kirlilik ve iblisliğe (cinliğe) giden bir yol vardır.

 

Yukarıdaki ayetin “…o da cinlerdendi ama Rabbinin emrinden çıktı” ifadesi, onun dışındaki meleklerin emirden çıkmadığını gösterir. İşte Allah’ın emrinde çıkmayanlar da meleklerdir. Cinlerin ateşten yaratılması, meleklerin de ateşten yaratılması demektir. Zaten Kur’an’da cinlerin ateşten yaratıldıklarına dair ayetler varken meleklerin ne cins veya hangi maddeden yaratıldığına dair herhangi bir ayet yer almaz. Ama meleklerle cinlerin aynı olduğuna dair çok sayıda ayet bulunur.

 

"Hiçbir zaman Mesih de Allah'ın bir kulu olmaktan çekinmez, Allah'a yakın melekler de. Kim O'na kulluk etmekten çekinir ve büyüklük taslarsa bilsin ki O, onların hepsini huzuruna toplayacaktır."(Nisa 172)

 

"O gün Allah, onları hep birlikte mahşere toplayacak, sonra meleklere: "Şunlar size mi tapıyorlardı?" diyecektir."Melekler de: “Sen kudret ve egemenliğinde eksiksiz ve kusursuzsun!” derler. “Onlara karşı bize yakın olan koruyucumuz yalnız sensin, onlar değil. Hayır, onlar bize ibadet ettiklerini zannettikleri zaman, aslında cinlere tapıyorlardı, çoğu onlara inanmışlardı” diyecekler. (Sebe 40-41)

 

Öyleyse iblis de cinleşmiş bir melektir. İblis’in Adem’e secde etmeyişini anlatan ayetlerde İblis’in meleklerin içinden istisna edildiğini görüyoruz. İstisna terim olarak “Bir ismi istisna edatlarından biriyle cümledeki yargıdan çıkarmak” demektir. Melek, cinn ve şeytan kavramlarını özümseyememiş yorumcular ayetteki yapılmış istisnayı, munkatı istisna (varlıkları farklı cinsten) kabul edip İblis’i yani Şeytan-ı Racim’i melekten sayamamışlardır. Halbuki İblisi konu alan  Taha suresi ayet 116; sad suresi ayet 73; Hıcr suresi ayet 31’de “meleklerin hepsi, toplu halde” ifadeleri yer almaktadır. Bu vurgular kesinlikle ayetteki istisna cümlesinin Muttasıl istisna (varlıkları aynı cinsten)olduğunu gösterir. Bunun anlamı şudur; İblis diğer hemcinsleri gibi Adem’e secde etmemiştir. İblis, melek grubundan secde yargısında istisna edilmiştir. Secde etmeyişi de onun cinlerden olmasına sebep olmuştur. Öyleyse İblis kesin olarak melektir.

 

İblis , kıskançlık, kibir ve ırk davası güden cehaletin sembolü olmuştur. Kendini bilgili sanan bir cahildir aslında. Daha doğru bir ifade ile hikmetten yoksundur. Çünkü toprak ile ateş farklı ontolojik düzlemlerin birer unsuru olduğu halde onları karşılaştırmış sonra da içinde büyüttüğü nefreti secde emrine uymayarak dışarı boşaltmıştır.

 

Biz biliyoruz ki aşağıdaki ayetler gereğince melekler veya cinlerde Allah 'ın kullarıdır. Onlarda ibadet için yaratılmışlardır ve imtihandadırlar. Onlarda işlediklerinden sorumludurlar. Allah cehennemi insanlarla doldurduğu gibi cinlerle de dolduracaktır. Onlara da kendi cinslerinden resuller gelmiş ve doğru yolu, hakk olanı anlatmışlardır.

 

Ben cinleri ve insanları ancak bana ibadet etsinler diye yarattım. (Zariyat 56)

 

"Böyle iken dediler ki: «Rahmân çocuk edindi.» Allah bundan münezzehtir. Doğrusu melekler (Allah'ın çocukları değil) ikram olunmuş kullardır. (Enbiya 26)

 

"İşte o gün, ne insana ne de cinne günahından sorulmaz." (Rahman 39)

 

Ancak Rabbinin rahmetle yargladığı kimseler başka. Onun içindir ki, onları yarattı. Ve Rabbinin "Andolsun ki cehennemi cinlerden ve insanlardan tamamen dolduracağım" sözü böylece tamam oldu.(Hud 119)

 

Allah onlara: "Sizden önce geçmiş cin ve insan topluluklarıyla beraber cehennem ateşine girin!" der. Cehenneme giren her ümmet kendi din kardeşine lanet eder. Nihayet hepsi oraya toplandığında, sonrakiler öncekiler hakkında derler ki: "Rabbimiz ! İşte şunlar bizi doğru yoldan saptırdı. Onlara cehennem ateşinden kat kat azab ver". Allah der ki: "Herkesin azabı kat kattır, fakat siz bilemezsiniz" (Araf 38)

 

(Allah) "Ey cin ve insan topluluğu! İçinizden size âyetlerimi anlatan ve bugününüze kavuşacağınız hususunda sizi uyaran peygamberler gelmedi mi?" deyince onlar: "Kendi aleyhimize şahidiz" derler. Dünya hayatı onları aldattı ve kendilerinin kâfir olduklarına şahitlik ettiler.(Enam 130)

 

Aslında Kurani boyutta bakınca öne çıkan unsurun meleklerin veya cinlerin hangi maddeden yaratıldıklarından ziyade cinlerdeki saptırıcılık, düşmanlık ve Allah'ın karşısında insanı küçük düşürme gayretidir. İblis nasıl ki Ademin düşmanı olmuşsa onun nesli olan cin şeytanlar da insanların düşmanı olmuşlardır. Allah, İblis ve soyunun insanoğlunun gerçekten azılı bir düşmanı olduğunu her fırsatta beyan eder. Der ki : "Şimdi siz beni bırakıp da İblis'i ve soyunu dostlar mı ediniyorsunuz? Halbuki onlar sizin düşmanınızdır."

 

Bu konu da şu ayetleri de çok dikkatlice okumak gerekir :

 

"Sakın şeytan sizi doğru yoldan alıkoymasın. Gerçekten o sizin için apaçık bir düşmandır."(Zuhruf 62)

 

"Yine yemin ederim ki, İblis onlar hakkındaki zannını hakikaten doğru buldu da içlerinde müminlerden ibaret bir gruptan başkası ona uydular."(Sebe 20)

 

"Biz böylece, her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman yaptık. Bunlar birbirini aldatmak için süslü sözlerle vesvese verirler.Rabbin dileseydi onu yapamazlardı. Artık onları iftiraları ile başbaşa bırak."(Enam 112)

 

(Allah), onların hepsini topladığı gün, cinlere: "Ey cin topluluğu! İnsanların çoğunu yoldan çıkardınız" der. İnsanlardan cinlerin dostu olanlar da şöyle derler: "Rabbimiz! Biz birbirimizden faydalandık. Nihayet bize tayin ettiğin vademize ulaştık". Allah da:"Sizin durağınız cehennemdir. Orada, Allah'ın dilemesi müstesna, ebedi olarak kalacaksınız" der. Şüphesiz Rabbin hikmet sahibidir, her şeyi bilendir.(Enam 128)

 

"Ey Âdemoğulları. Şeytan, ana babanızı, çirkin yerlerini onlara göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi, sizi de (şaşırtıp) bir belaya düşürmesin! Çünkü o ve kabilesi, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Biz, şeytanları, inanmayanların dostu yaptık."(Araf 27)

 

En iyisini bilen Allah'tır....