Kurallar ve Türkler

Şu kurallara uymayı bir türlü başaramayan yaşam tarzımız, her şeye itiraz eder tavırlarımız, birbirimize bir türlü gösteremediğimiz saygımız ve toplumsal yaşamda meydana getirmeyi başardığımız birçok sorun…

Kurallar, yasalar ve kanunlar… “Burası Türkiye” diyerek işin içinden sıyrılmayı ne de çabuk başarıyoruz. Herkes trafikte beklerken emniyet şeridinden geçip gitmek, yol açan ambulansın peşine takılıp akıllılık yapmak, çoluğu çocuğu markete yollayıp sigara aldırmak, birbirini dinlemeden sürekli cevap vermek. Türklük özellikleri olarak göze çarpanlardan sadece birkaçı bunlar. Oysaki gündelik yaşamımızı belirleyen ahlaki kuralların yanı sıra, anayasal çerçevede belirlenmiş kanunlar söz konusu. Bu ülkede yaşayan herkesin uyması gereken bu kurallar her bireyin bir diğerine olan saygısı ve bu ülkedeki birlikteliğimizin meydana getirdiği güçbirliğinin sürmesi için olmazsa olmazlardan.

***

Gelişmiş ülke olarak görülen ve idamın varlığını sürdürdüğü bir ülke olma özelliğini de taşıyan Amerika Birleşik Devletleri’nde onca milletten insan birlikte yaşama adına ortak kararlara imza atmış ve birlikteliklerini onaylamışlar. Bu imzaların ardından hepsi Amerikan vatandaşı ve her birinin tek bir bayrağı var. Dolayısıyla ortak amaçları varlıklarını ve ülkelerinin mevcudiyetini sürdürmek.

Amerika Birleşik Devletleri’nde yasalar çok sıkı ve yasa koyucular bu yasaların uygulanmasını çok sıkı bir biçimde denetliyorlar. Bu denetimi de katı olarak koydukları caydırıcılık sistemi ile mümkün hale getirmişler. Polisin sıkı yetkileri ciddi anlamda bir caydırıcılık yaratırken para ve hapis cezalarının varlığı ve uygulanabilirliği devletin halk karşısında ne derece kararlı olduğunu gösteren en önemli etkenlerden.

***

Bizde her anlamda toplumsal yaşamı düzenleyen yazılı kuralların varlığı ve bu kurallara uyulmamanın sıradanlığı herhalde devlet yapımızın geçmişinden ileri geliyor.

En basitinden tütün ve tütün mamülleri ile alkollü içkilerin satışında 21 yaşı sınır olarak kabul eden ABD’de sigara ve alkol satışında kimlik sorgusu yapılmak zorunda. Bu ürünleri satan işletmeler ayrı ayrı aynı Türkiye’deki gibi ruhsat alırlarken satış yapacak personelde bu ürünleri satabilmek için ayrı bir eğitim almak zorunda. Yani sizin bir marketiniz ya da benzin istasyonunuz var ve burada sigara ve alkol satmak istiyorsunuz. Çalışanlarınızın her biri ayrı ayrı bu ürünleri satma yetkisi alabilmek için eğitime gitmek zorunda. Yetkisi olmadan bu ürünleri satan kişiler ciddi para cezaları ve hapis cezaları ile cezalandırılırken her satış işleminde kimliklerdeki bilgiler sisteme işleniyor.

Ayrıca saat geceyarısını geçtikten sonra hiçbir yerde alkollü içki satışı yapılamazken; yine satış yapmaya cesaret gösterecek kuruluşlar ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalabiliyor.

Ne olacak ki deyip yanınızda yaşı tutan biri ile markete gidip içkileri ona aldırmayı denemek mi?

Eğer satış görevlisi sizin birlikte geldiğinizi fark eder ve bir şeylerden şüphelenirse satmıyorum deme hakkına sahip ve herkesin içinde sizi rencide de edebilir.

Yine trafik kuralları… Eğer dur tabelası varsa mutlaka durmak zorundasınız. Yol bomboş olsa da çok işlek olsa da bu kural değişmiyor. Kavşağa ilk gelen ilk durur ve ilk hareket eder; son gelen en son durur ve en son hareket eder. Hız kuralları da cabası. Herkes hız kurallarına ve şerit çizgilerine birebir uymak zorunda. Hiç farkında olmadan yaptığınız bir ihlal bir anda dibinizde polisin bitmesine sebep olabilir.

Bu kuralları halk gözünde yerleştirmek nasıl bir eğitimin, nasıl bir çabanın sonucu bilemiyorum ama bizim toplumumuzda bu uygulamalar birer hayal mi acaba?

A.Buğra TOKMAKOĞLU

Abtokmakoglu@gmail.com