Lumiere and Co

Künye:Yönetmen: Sarah Moon, 1995, 90 dakika, ortak yapım.

 

 

GİRİZGAH

 

Sinemanın yüzüncü yılı için tasarlandığı belli olan bir filmdi. Tüm eksikliklerine karşın, birisinin bunu tasarlayıp pratiğe koyması takdire şayan bir sonuç-edim. Eğer korunursa, sinemanın ikinci veya n'inci yüzyılı için bile geçerli bir film olacak. Aristo'nun veya Lao Tzu'nun görüntülü birer röportajına sahip olduğumuzu bir düşünün...

 

Eksik olanlar; yönetmenlerin seçimi (ki öznel bir alanda kaldığı için şerhli bir itiraz), kurgu (yönetmenin ne yapmak istediği hiç açık değildi), filmin süresi (en az iki katı olmalıydı ki ısmarlama bir yapım olduğu buradan anlaşılıyordu) idi...

 

KOŞULLAR

 

1.       52 saniyelik plan.

 

2.       Eşlenik ses  ve yapay ışık yok.

 

3.       En çok 3 çekim.

 

SORULAR-I

 

Sorular ve yanıtları, bağımsız bir kitap hacmi doldurabilirdi. Ayrıca bunlar, sinema dergisi okuyan birinin muhakkak okumuş olacağı türden sorulardı. (Holywood’lu yönetmenler bile, (buna nasıl cüret edebildiklerini tartışma dışı bırakıyoruz) neden sinema yaptıkları sorusuna yanıt verebiliyorlar.) Sorular ve yanıtlayanlar, açıkça belirtilmeden peşpeşe dizilmiş. Kimin ne dediği anlaşılmıyor. Bazı yönetmenlerin adları görüntüsüne yazılmışken, bazıları yazılmamış.

 

1. Neden film çekiyorsunuz?

 

Yanıtlar:

 

Ün için, ölümden korktuğum için, yapacak başka bir şey yok, hayallerde kaybolmak için, öykü anlatmak için, eğlenmek için, sağ kalmak için, bilmiyorum, elimden başka bir iş gelmez, ölümsüzlük için, bu küstahça bir soru, sevilmek için, soru değil yanıt, tahribi sevdiğim için, zamanın uçuşunu yumuşatmak için, başka hiçbirşey yok, yaşamak için, bilmiyorum ve bilmek de istemiyorum, sağ kalmanın en etkili yolu olduğu için…

 

2. Sinema ölümlü mü?

 

Yanıtlar:

 

Evet; insan ölümlüyse, evet. Hayır; insan türü sürecekse hayır ama bundan kuşkuluyum. Ne yazık ki öyle. İmgelem ve bellek var olduğu sürece evet. Öyküler yitmeyecek. Özel bir düşüncem yok. Doğum varsa, ölüm de vardır.

 

3. Lumiere kamerası kullanmayı neden kabul ettiniz?

 

Yanıtlar:

 

Gabriel Axel: Bir yönetmen, ‘sınırlama’ denince, bunu bir meydan okuma kabul eder. Costa Gavras: Oyun olsun diye. Claude Lelouch: Lumiere Kardeşler’e minnettar olduğum için. Yusuf Şahin: Lion kentini sevdiğim için. David Lynch:  Özgün kamera ile film yapma teklifi onurlandırılmaktır. Hugh Hudson: Kendim ve yaşam hakkında birşeyler öğrenmek için, Lumiere Kardeşler’i ve Hiroşima’yı anımsamak için. Fernando Trueba: Böyle basit ve güzel bir kamera ile çekim yapmak hoş. Cedric Klapisch:  Lumiere kamerası bir efsane, bazılarının başka dinleri var, benimkisi sinema. Alain Corneau: Hindistan’ın bir parçasını filme çekmek için. Kim olduğu belirsiz bir ses: Meraktan, mutlu ve melankolik bir şey.

 

SORULAR-IM

 

1. Neden (sanat É) sinema?

 

Bir insanın neden sanat (ve/ya sinema) ile uğraşacağına yanıt vermesinden önce, varlık nedenine, varoluş kaygısına yanıt vermesi gerekir (enazından 20. ve 21. yüzyıllarda). Sanat; varlığın ifade, dışavurum, vb yollarından yalnızca birisidir.

 

2. Hangi (sanat É) sinema?

 

Hemen hiç bir yönetmenin ‘sinema ve yalnızca sinema’ diye yola çıkıp devam etmediği, yanıtlarından belli. Bir sinema okulunu bitirmek de, yanıt olmazdı.

 

3. Nasıl (sanat É) sinema?

 

Bu soru, aynı zamanda 'neyin filmi?' sorusunu da içeriyor.

 

Kurosawa ve Jeunet, fimlerini çekmeden önce, neredeyse kare kare elle resimlerlermiş. Yönetmenlerin ressam olması gerektiği kastedilmiyor (eldeki örneklerden anlaşıldığınca, Kurosawa ortanın altı yetide bir ressammış örneğin ama resimler filmlerin çekilmeden önce onun kafasında hazır olduğunu kanıtlamaya yetiyorlar). Soru-n-sal, tasarımın tam olması gerektiği. İstenirse raslantıya (ya da başka bir deyişle doğaçlamaya ) yer bırakılabilir ama her şey rasgele olursa, o film o yönetmenin yaratısı olmaz. (Burada ‘auteur’lük övülmüyor.)

 

ONLARIN 40 YÖNETMENİ,  BENİM 30 YÖNETMENİM

 

Filmdeki Yönetmenler

 

Merzak Allouache, Theo Angelopoulos, Vincente Aranda, Gabriel Axel, John Boorman, Alain Corneau, Raymond Depardon, Costa Gavras, Francis Girod, Peter Greneaway, Lasse Hallstrom, Michael Haneke, Hugh Hudson, Merchant Ivory, Gaston Kabore, Abbas Kiarostami, Cedric Klapisch, Andrei Konchalovsky, Patrice Leconte, Claude Lelouch, Spike Lee, Bigas Luna, David Lynch, Claude Miller, Idrissa Ouedraogo, Arthur Penn, Lucian Pintilie, Jacques Rivette, Helma Sanders, Jerry Schatzberg, Yusuf Şahin, Nadine Trintignant, Fernando Trueba, Liv Ullmann, Jaco van Dormael, Regis Wargnier, Wim Wenders, Zhang Yimou, Kiju Yoshida.

 

Benim Yönetmenlerim

 

Woody Allen, Hector Babenco, İngmar Bergman, John Boorman, Leo Carax, Lilia Cavani, Francis Ford Coppola, David Cronenberg, Milos Forman, Jean Luc Godard, Werner Herzog, Tran Anh Hung, Jim Jarmusch, Elem Klimov, Spike Lee, Ken Loach, Joseph Losey, David Lynch, Louis Malle, Goran Paskalyeviç, Carlos Saura, Volker Schlöndörff, Martin Scorcese, Istvan Szabo, Bertrand Tavernier, Lars Trier, Margaret von Trotta, Andrej Wajda, Wim Wenders, John Woo.

 

(Ortak ad olarak, yalnızca 4 yönetmen var.)

 

PLANLAR

 

Yönetmenler, genelde 52 saniyenin çok kısa olduğunu öne sürdüler. David Lynch ise, o süreye bir plan değil, bir kısa film sığdırıverdi, hem de mecaz anlatımıyla birlikte…

 

Lumiere’lerin kendi çektikleri planları hesaplayıp, daha doğrusu tasarlayıp çekmedikleri kesin. O nedenle, ekstra olarak yönetmenlerin kendi ideal 52 saniyeleri de pekala eklenebilirdi ve/ya seyredip taptıkları diğer 52 saniyeler de…

 

İtirazlar

 

1.       40 yönetmenin hangi kritere göre seçildiği belirtilmemiş.

 

2.       Kurgu fecaat.

 

3.       Seyirlikten çok okunası bir film olmuş.      

 

EK BİLGİ

 

Ana düşünce: Phillippe Boulet.

 

Makine çekiyor, basıyor ve oynatıyor. Motoru yok, elle çevriliyor. 3 kilo 900 gram ağırlığında. 12,5 x 19 x 19 cm boyutunda. Fransa Lion 1895 yapımı.

 

(Nisan - Ekim 1999)