Matematik ve Muhakeme Yeteneği

Matematik yaşamın kendisidir. Dünyanın varoluşundan günümüze kadar matematik yaşamın içindedir. Bizler okuma yazma öğrenmeden önce bebekliğimizden itibaren matematik öğrenmeye, düşünmeye, doğruyu yanlışı ayırt etmeye başlarız. Rakamlar ile düşünmeye konuşmaya başlarız.

Matematik bir bilim dalı olması yanında hayatın yaşamın içerisinde olması ile çok farklı etkileri olan bir olgudur. Nefes alırken, düşünürken, konuşurken, doğada, evde, ilişkide, arkadaşlıkta, okulda, iş hayatında her yerde yaşantımızın her anında vazgeçilmezdir.

Matematiği ders olarak göstermek ve görmek bireysel ve toplumsal gelişimin önüne konmuş büyük bir engeldir. Matematiği sadece okulda sınıf geçmek için geçilmesi gereken bir ders olarak görmemelisiniz. Matematiği öğretirken sadece somut rakamlarla problem çözme aracı olarak da göstermemeliyiz.

Matematik bilimi neden, niçin sorularına karşılık anlamlı ve sonucu doğru olarak algılanacak cevaplar bulmanın bir aracıdır.

Bu şekilde insanlardaki muhakeme yeteneğinin gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Matematikten muhakemeye varmış olduk.  Birey olarak matematiğin gücü ile hayatımın her noktasında muhakemeler yaparak sonuçlara ulaşmaya çalıştım. Matematik somut ve soyut olarak hayatımızın içine girmektedir.

Muhakemeyi; akıl yürütme, birbirine karşı düşünceleri olan iki yanı dinleyerek bir yargıya varma, yargılama, bir sorunu çözmek için çıkar yol arama, eldeki veriler ile düşünce yardımı ile sonuca ulaşarak karar verme olarak tarif edebilirim.

Muhakeme aslında kişisel bir yetenektir. Matematik ve muhakeme yeteneğinin bir araya gelmesi bireyi birçok alan da ön plana çıkaracak ve hayatın içinde başarılı, mutlu ve huzurlu olmasını sağlayacaktır. Muhakeme yeteneği bir soruna, yargıya, araştırmaya, olguya farklı bakış açıları ile yaklaşıp en doğru sonuça varmak olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bebeklikten başlayarak onlu yaşlara kadar somut düşünme yeteneğimiz gelişir. Buna mantıklı düşünme de diyebiliriz. Onlu yaşlardan sonra ortaokul, lise yılları ve sonrasında ise somut düşüncenin yanında soyut düşünceler gelişmeye başlar. Somut ve Soyut düşüncenin etkileşimi ile muhakeme yeteneğinin gelişmesi bireyler arasında farklılıkları yavaş yavaş ortaya koymaya başlar.

Somut düşünce yanında soyut düşünce kavramı gelişen öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkların dikkate alınması, yeni yaklaşımlar kullanılarak öğrenme ortamlarının tasarlanması, farklı öğretim yöntemlerinin kullanılması, sorgulayan, mantıklı ve farklı yönlerden düşünmeyi sağlayan ve matematik bilimin vazgeçilmezi matematiksel muhakeme becerisini geliştirmek açısından önem arz etmektedir.

Matematik ve olmazsa olmazı muhakeme yeteneğimiz sayesinde hayata bakış açımızı, yaşantımızı, düşüncelerimizi sürekli olarak muhakeme etme ve gelişen değişen hayat koşullarına göre bakış açımızı güncelleyebiliriz. Farkında olarak veya olmadan bunu hayatımızın her anında yapabiliyoruz.

Basit bir soru: “Kaçla kaçın toplamı 10 eder “

Bu basit soruyu yıllardır yen tanıdığım gençlere ve çocuklara sorarım. İlk planda 5+5= 10 cevabını verenler oluyor.  Bütün olasılıkları söyleyenler arasında ilginçtir ki en son söylenen toplam biçimi nedense 10+0= 10 oluyor.

Bilmeliyiz ki bilimsel bilgilerin yanında kendimizi yazılı ve sözlü ifade edebilme, toplum önünde bilgilerimizi, düşüncelerimizi aktarabilme yeri geldiğinde tartışarak doğru bulmaya çalışma yeteneklerine sahip oluyor olmamızı muhakeme edebilirsiniz. Bugünün siz gençleri kısa bir gelecek sonra topluma ülkeye yön verecek gelişimine katkı sağlayacak iş insanları olacaksınız. Sayısal zekamızın yanında sosyal zekamızı da geliştirmemiz gerektiği aşikardır.

Matematik biliminin günümüzde kullanılmadığı hiçbir teknik alan olmadığı gibi, matematik bilim ve teknoloji ile beraber sağlık, spor, sosyal, edebiyat, siyasal, ekonomi, işletme gibi bilimler de matematiksel yöntemleri kullanmaktadır.

Yolda yürürken, bir yere giderken, bir iş yaparken, bir işyeri açacağımız zaman, hangi okulda okuyacağımızı seçerken, seyahat ederken, proje yaparken, spor yaparken, yazı yazarken, günlük hayatımızı planlarken birçok değişkeni matematik ve muhakeme yeteneğimizden faydalanırız. Bir sonuca birden farklı çözüm yolu ile gidebileceğimizi muhakeme yeteneğimiz bize gösterir

Anlatmaya çalıştığım, matematik, insanın var oluşunun nedeni olan aklının yarattığı insanlar arasındaki en büyük değerdir. Matematiğin evrensel oluşu, hayatın her anında oluşu onun gücüdür. Matematik yüzyıllar boyu akıllarda gelişerek günümüze ulaşmıştır.  Dolayısıyle dünya ve akıl var olduğu sürece gelişerek, insanlığa hizmet edecek. Dünyayı ve hayatı anlamak matematiği anlamaktan geçer.

Sevgiyle kalın

Ali Cantaş

Matematik Mühendisi İTÜ