Milli mücadelede mütareke basını

Cihan harbi sonrası İtilaf devletleri tarafından işgal edilen Anadolu topraklarında , özelliklede 1919-1923 yılları arasında Mustafa kemal'in yürüttüğü Milli mücadelede basın da önemli bir yer tutmuştur.

İşgale karşı Anadolu'da "milli direniş" bayrağını destekel yeni İstanbul ve Anadolu basınını daha önce detaylı bir şekilde sunulmuştu.

Mustafa Kemal ve Türk milletinin işgale karşı topyekün yürüttüğü milli mücadeleye karşı duran, saltanat ve işgal güçlerini destekleyen basında mütareke yıllarında önemli roller üstlenmiştir.

Milli mücadeleye ve Anadolu hareketine karşı duran bu basın incelendiğinde, Mustafa Kemal'in bu mücadeleyi kimlere karşı, hangi zor koşullarda yürüttüğü daha net bir şekilde görülecektir.

Başlatılan milli mücadeleye karşı olan basın, Atatürk'ün önderliğinde ki bu harekata ateş püskürmekte, İşgal güçlerinin ve İstanbul Hükümetinin sözcülüğünü yapmakta, "Anadolu harekatını" önleyici yayınlar yapmaktadır.

Anadolu Harekatına en şiddetli saldırılar yapanların başında Alemdar gazetesi gelmektedir.

Bu gazete 11 Nisan 1920 tarihli sayısında Mustafa Kemal ve arkadaşları hakkında Şeyhülislam Dürrizade'nin Fetvasına yer vererek baş yazısında "En büyük düşmanların bile bizlere bunlar kadar fenalık yapmamıştır. Bu nedenle hükümetten ısrarla rica ederiz ne yapıp yapıp, bu rezalete, bu heyezana bir son verin" diyerek Mustafa Kemal ve arkadaşlarının "kellesini" istemekten hiç çekinmemişlerdir.

Alemdar gazetesi bu ve buna benzer bir çok neşriyatında yürütülen hareketi baltalamak istemiş, halkı umutsuzluğa sevk etmek için büyük çabalar sarf etmiştir.

1918-1919 yıllarında Milli mücadeleye ve Mustafa kemal'e karşı neşriyatlarını yürüten İstanbul gazeteleri;

Peyamı Sabah

İstanbul,

Alemdar.

Anadoluda milli mücadeleye karşı duran gazeteler;

Ferda,

İrşat,

Zafer; Tanin,

Sebilür reşat.

Anadoluda milli mücadeleye karşı olan basının bir kısmı "azınlık" olmasına rağmen, bir kısmıda yine Türkler tarafından çıkarılmıştır.

Anadoluda çıkarılan İrşat Gazetesi 1920 yıllarında Yunan İşgali altındaki Balıkesir'de işgal komutanlarının kontrolü ve desteği altında yayın hayatına başlamıştır.

Neşriyatlarında Mustafa Kemal ve arkadaşlarını saldırgan, işgal güçlerini ise haklı ve kurtarıcı olarak göstermekte, hainlerle birlikte hareket etmektedir.

İrşat Gazetesinin imtiyaz sahibi ise Kadızade Hulusi'dir.

Selamet Gazetesi 1919 yıllarında Trabzonda yayın hayatına başlar, sahibi olan Ömer Fevzi kendisine hedef olarak Erzurum ve Sivas Kongrelerini seçer.Ömer fevzi bir müddet sonra Kuvva-i Milliye güçleri tarafından yakalanacağını anlayınca Yunan işgali altındaki Balıkesir'e gelerek burada da boş durmaz.

Ömer Fevzi Balıkesirde Yunan Komutanların kontrolünde İrşat gazetesini yayınlayarak zehrini kusmaya devam eder.

Milli mücadeleye karşı duran basın olarak Adana'da yayın hayatına başlayan Ferda gazetesi de bulunmaktadır.

Ferda gazetesini Ali İlmi isimli şahıs çıkarmış Adana'yı işgal eden Fransızlarla birlikte hareket ederek yayın hayatını sürdürmüştür.

Milli mücadeleye karşı duran Anadolu basınından bir diğeride Köylü gazetesidir.

Bu gazete İzmir'in işgalinden önce ulusal çıkarlar doğrultusunda yayın yapmakta, Rum milliyetciliği yapan basına karşı mücadele vermektedir.

Köylü gazetesinin bu ulusalcı kimliğ de çok fazla sürmez.

İzmir'in işgali sonrası Köylü gazetesi işgal güçleri tarafından yayın hayatına son verilir.

Bir müddet sonra işgal güçleri Köylü gazetesinin tekrar yayın hayatına başlamasına izin verir.

Gazeteyi çıkaran Mehmet Refet ve Mehmet Sezai işgal sonrası işgal güçlerinden yana yayın politikaları yürütmüşler, bu özelliğinden dolayı da gazeteye "Jurnal Köylü" gazetesi denmesine neden olmuştur.

İzmir'de işgalm sonrası palazlanan ve büyük çoğunluğu azınlıklara ait olan gazeler yayın hayatına başlamış, yayınlarında azınlıklar ve işgal güçlerinin yanında yer almışlardır. Bu gazeler;

Telgrafoz, Patris, Amolthia Kozmoz, Estia gazeteleridir.

19119 -23 yılları arasında Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından yürütülen Milli Mücadeleye karşı neşriyat yapan Anadolu basınını bu yazımda sizlere sunmaya çalıştım.

Yürütülen Milli mücadeleye karşı duran İstanbul basınını ise sizlere ayrı bir başlıkta sunmayı daha uygun buldum.

Anlaşılacağı gibi Osmanlının yok oluşu, Mustafa Kemal'in Osmanlının küllerinden yeni bir "Anadolu Ateşi" yakması öyle çokta kolay olmamıştır.

Bir milletin yeniden dirilişi, var oluş mücadelesi verilirken Anadolu'da dahi bu hareketi baltalamaya çalışan satılmış kalemler ortaya çıkmakta, topyekün yürütülen kurtuluş mücadelesini engellemek için satılmış kalemlerini ve zehirlerini hiç çekinmeden kusabilmektedirler.

Butün bu incelemeler bizlere de gösteriyor ki basının doğruları yazması, halkın ve demokrasinin yanında olması büyük önem arzetmektedir.

Geçmişten ders çıkarmak ise günümüz basın ve medyamızın temsilcilerine düşmektedir.

Sonsuzluk Osman Özeker 07.09.2011