Montaigne - Denemeler

Oğlum o tarihlerde Galatasaray Lisesi birinci sınıftaydı. Bir yaz günü dolaşırken beni bir kitapevine doğru çekti. Bir kitap almamı istedi. Almamı istediği kitap Montaigne'in " Denemeler" adlı ünlü eseri idi. Ondan böyle bir istek gelmesi beni şaşırttı. Kitabı alıp çıktıktan sonra merak edip sordum. Hocaları okumalarını istemiş. Böyle hocaları olduğu için ve öğrencilerini böyle geniş bakış açılı yetiştiren bir okulda okuduğu için gurur duymuştum... 

Michel Eyquem de Montaigne (28 Şubat, 1533 – 13 Eylül, 1592) bir Fransız Rönesans yazarı. Montaigne yalnız Denemeler'ini yazmak için yaşamış gibidir. Bundan başka kitabı yoktur. Babası kendisine Latinceyi ana dilinden önce öğrettiği için Montaigne eski Yunan ve Latin yazarlarını yakından tanımış ve eserinde bu yazarlara sık sık göndermeler yapmıştır. 

Hiçbir konuda Montaigne "Ben sizin yerinize düşündüm, düğümü çözdüm; siz artık düşünmeyin sadece benim dediğime uyun, " demez. Hep: "Bakın düşündükçe neler çıkıyor ortaya; siz de bir düşünün, çevrenize bakın, ipucu isterseniz işte benimki, işte Sokrates'inki, işte falan köylününki, " der gibidir. Ona göre herkes kendi kendini adam eder, etmelidir. Bu uğraşsa kendini bilmekle başlar. 

İşte size Denemeler'den birkaç alıntı:
"Bütün insanları hemşerim sayıyorum. Bir Polonyalıyı tıpkı bir Fransız gibi kucaklıyorum."
"Her insanda bütün insan halleri vardır."
"Herkes kendisi için bir derstir; elverir ki insan kendini yakından görmesini bilsin. Benim yaptığım, bildiklerimi söylemek değil, kendimi öğrenmektir; başkasına değil kendime ders veriyorum."
"Erdemli olmayı göze al; bu yola gir; iyi yaşamayı sonraya bırakan; yolunda bir ırmağa rastlayıp da geçmesini bekleyen köylüye benzer; ırmak hiç durmadan akıp gidecektir."
"Benim mesleğim, sanatım yaşamaktır."
"Kendini kuru sözle değil işle ve eserle anlat."
"Doğanın sonsuz gücü karşısında daha saygılı olmamız bilgisizliğimizi, yetersizliğimizi bilmemiz gerekir. "
"Öfke kendi kendinden hoşlanan, kendi kendini şişiren bir hırstır."
"Dünyada insanlığını bilmekten, insanca yaşamaktan daha güzel, daha doğru bir iş yoktur." 

"İçi arınmamışsa, neler bekler insan
Kendi kendisiyle ne savaşlar eder boşuna,
Tutkular içinde ne kemirici kaygılar,
Ne korkular içinde kıvranır insan!
Ne çöküntüler yapar bizde gurur, şehvet
Öfke, gevşeklik ve tembellik !"
"Ben kendimi olduğum gibi gösteriyorum."
"Gurur insanın düşüncesindedir, söze dökülen onun pek küçük bir parçasıdır. "
"Bilgeliğin en açık görüntüsü sürekli bir sevinçtir." 

Aslında biraz dikkatli bakınca Mevlana ile paralel düşünceler de görmek mümkün. Peki Mevlana neden eğitim sistemimizde bir düşünür olarak değerlendirilmez. Onu görsel ritüellere hapsetmek, onun düşünce boyutunu akademik değerlendirmelerden uzak tutmamalı bizi. Her yaş grubunun anlayacağı düzeyde öğretileri ele alınamaz mı? 

Düşünelim…