Muğla'da 17 Nisan Köy Enstitüleri Zamanıydı. Kır Çiçeklerini Dalga Dalga Heyecanla Konuştuk

Bir gün ulusal basında okudum. Başlık “hayaldi gerçek oldu,  köy enstitüleri yaşıyor”  yazılıydı. Çok içine çekici idi. Hemen gözlüğümü taktım,  okuyacağım. Uğur Dündar yazmıştı.

Bursa Nilüfer’de  22 kurucu üye tarafından kurulan Çağdaş Eğitim Kooperatifi (ÇEK) idi. Kısa sürede onlar da çok iş başarmışlardı. Tıpkı Köy Enstitüleri gibi. Model ebette Köy Enstitülerinden esinlenmişti.

Nilüfer’in “Kır Çiçekleri”  ana okul çağından liseye dek çağdaş eğitim vermekteydi. Kırsaldaki olanakları olmayan çocukları okutmaktaydılar. Sanırım şimdi hedefleri Üniversiteye dek.

Kazançları aidatları, bağışlarıdır.  Gönüllü kurulan bir kuruluş.  Elde ettikleri gelirlerini tamamen yeni yatırım ve eğitime adamış bir yol, Çağdaş Eğitim Kooperatifi.

Kurucu üyelerinden Dr. Ceyhun İrgil.  Merak ettim. Bu heyecanı Muğla’ya taşımak lazımdı. Ceyhun beyi Muğla’ya çağırmak sözden çok,  işi konuşmak lazımdı.

Nilüfer’in Kır Çiçeklerinin kokusuydu duyduğum. Pırıl  pırıl coşkulu çocuklar , eğitim almaktaydı. Gözleri, elleri, yürekleri ile ÇEK’in kır çiçekleriydi.

Çağdaş Eğitim Kooperatifi (ÇEK)  yayınları, görselleri,  yaptıklarını internetten  izlemeye koyuldum.

Derken Ceyhun İrgil işte Muğla’daydı!!! Muğla’ya bir program,  işle gelmişti. Hani nerede sizin programınız ve yaptığınız diyordu?.

Şimdi İzmir’de kurulması planlanan (İZÇEK) İzmir Çağdaş Eğitim Kooperatifi heyecan yaratıyor. Derken Muğla’da olmalı (MUÇEK). Muğla’da kesinlikle kurmalı.  Ve Anadolu’da başka illere, köşelere yayılmalı, hepsi birbirinden ayrı kurulacak aynı amaçlar için çalışacak eğitim kooperatifleri..

Dün gece Muğla Konak altı Kültür Merkezi’nde çok güzel bir sunum yapıldı. Köy Enstitülerinin kuruluş yıldönümüydü. 17 Nisan  . Dile kolay 78 yıl. Unutulmadı, unutulmayacak Köy Enstitüleri. Yurdun her yerinde fışkıran. Evet, destan Köy Enstitüleri.

Böylesi renkli ve akılcı, bilimsel değerlere sahip bir kuruluş Çağdaş Eğitim Kooperatifi.  Sadece Bursa Nilüfer’den değil,  çok sesli her yerden çıksın bu tür iş.  Derneklerden.

Örneğin Atatürkçü Düşünce derneği, Yeni Kuşak Köy Enstitüleri  Derneği, Adabelen Derneği, Çağdaş Eğitim Vakfı  kır çiçeklerini okutmak için sadece bursla değil,   çeşitli etkinliklerle değil,  sürekli çağcıl gerçeklere uygun ve çocuklarımızı yetiştirecek modeller  ortaya koysun, koyalım. Niçin olmasın? Olması için yapısı mevcut.

17 Nisan 1940’da kurulan Köy Enstitüleri kurulmasıyla başlayan büyük düşünceler. Elbette bu denli büyük bir eğitim modelinin getireceği tartışmalar da büyük olacaktı.

Biz o günün koşullarından çıkan o büyük proje ve eğitim programını daima araştıralım.  Ancak bugün  hangi modelle günümüz dünya ve yurt ölçeklerine uygun, koşulları ile geleceğe yürüyecek, ilerleyecek modeller ve eğitim programları geliştirelim.

Muğla’da Heyecanlı bir akşamdı. Nasıl heyecanlanmam?  Kır çiçeklerinin o kokusu  gözleri, elleri, yürekleri, kalbi , heyecanı kalbimdi. Bu heyecanımı bir gün Nilüfer’e gidip,  eğitim gördükleri Çağdaş Eğitim Kooperatifi çatısı altında o "kır çiçekleri" nin o yüreklerine ellerine, gözlerine değene  dek sürdüreceğim..

Muğla Sanatseverler Derneği, Muğla Büyükşehir Belediyesi, Menteşe Belediyesi birlikte gerçekleştirdik.

Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Osman Gürün, Menteşe Belediye Başkanı Bahattin Gümüş gecenin anısı için birer konuşma yaptılar. Muğla Sanatseverler derneği Başkanı Sadettin Özbek Köy Enstitüleri şiiri ile geceye iz bıraktı.

Programın sunumunu gerçekleştiren Dilek Ekici Köy Enstitüleri  şiiri ile  geceyi,  enstitüleri  yorumladı.

İz ve belge bırakan bir diğer şey Köy Enstitüleri sergisiydi. Muhteşemdi. Fotoğraflar o günün içine çekmekteydi. Enstitüler ve çocukları.

Konuşmacılarımızdan bir diğeri sevgili Mehmet Erbil idi.  O da yaşamını neredeyse Hasanoğlan’a adamıştı.

İki kitap ortaya koydu.  Köy Enstitüleri ve Yurtseverlik, Eğitim Onurumuz Köy Enstitüleri ve Hasanoğlan Köy Enstitüsü.

 Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nden 800 çocuğun  yarısı kazma, yarısı kürekle o kadar km. yürüyerek Ankara Anıtkabir’deki emeklerini, ellerini öğrenmekten çok büyük mutluluk duymaktayım. Atatürk’ümüzü bir kez daha minnetle, saygıyla anıyoruz.

Anıtkabir’deki bayrak direği getirildiğinde onu Anıttepe’ye çıkarabilmek için yapılan o yoldaki emeklerini, alın terlerini. Köy Enstitülerine saygılıyım.

Neferlerine pek çok. Az sayıda kaldılar, yüzlerine baktıkça  sanki başka bir yerde o yeşeren, canlanan bozkırda dolaşıyorlar, çalışıyorlar.

Onlar sadece vatanları, ülküleri için  çok çalıştılar.

Mahmut Makal’ı anmadan yazımı tamamlayamam. Hala hastanede. Acil şifa diliyorum , tekrar aramıza dönmesi dileklerimle . Henüz vakit var, diyorum. Görmeliyim, daha çok görmeliyim, dinlemeliyim saatler süresince duygularını .

Bizim Köy İvriz’den başlayan dünyayı sarsan,  saran o büyük  dava, özyaşam. Köy Enstitüleri'nin dehası, Bizim köy, Yer Altındaki Anadolu’nun  baş anıtı Mahmut Makal. Bu özel gün de saygıyla selamlıyorum.

Köy Enstitüleri yaşatılmalıdır. Ancak bugünkü modelleri ile hayata katılmalıdır. Tüm Köy Enstitülerini  ve bu yolda büyük heyecan ve çaba koyan Bursa Nilüfer Çağdaş Eğitim Kooperatifi tüm üyelerine, sevenlerine, kır çiçeklerine gönüller dolusu selamlarımı gönderiyorum.

Onlar  kır çiçekleri gözlerinden öpüyorum.

Onlar Köy Enstitüleri, Köy Enstitülüler idi. Yalınayak gittiler. Yırtık mintanları ile yoksuldular. Yoksulluğu, kaderi yenecek,  köyleri  yurt sevgisi ilkelerinde yaşatacak, kalkındıracaklardı.

O ışık daha 1914 yılında Osmanlı mebusu Mahir efendi  zamanında ortaya çıkmıştır,  İsmail Mahir Efendi Osmanlı Mebuslar Meclisi'nde "önereceğim yolla  bütün köylerimizi on yıl içinde okula kavuşturabiliriz. Köy çocuklarının köyün doğal yaşantısı içinde kurulmuş eğitim kurumlarında köy öğretmeni olarak yetişmesi görüşü o yıllarda filizlenmiştir."  Kastamonu milletvekili İsmail Mahir efendi 26 yıl sonra Cumhuriyet döneminde kurulacak köy enstitülerini başlatan konuşmasıydı.

Mustafa Kemal Atatürk idealleri ile gelişen ve ortaya çıkan Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940'da hayata geçmiştir..

Saffet Arıkan, Hasan Ali Yücel, İsmail Hakkı Tonguç. Daha niceleri. Talip Apaydın. Fakir Baykurt. Mahmut Makal, Mehmet Başaran.

Reşat Şemsettin Sirer geldi ne olduysa o gün olmuştu. Köy Enstitüleri o tarihin başarılarında, belgelerinde kalmaya devam etti, edecektir.

Köy  Enstitüleri en iddialı model idi. Hala güncelliğini korumakta, yitip giden zamanın yitik kesitlerinden hep ışımaya, ışık olmaya devam etmektedir.

17 Nisan Kutlu olsun. Ve,

23 Nisan kutlu olsun. Büyük milletin taçlandığı gün. 23 Nisan çocuklarınız, geleceğiniz,  bayramınız kutlu olsun.