Nisyan-ı nisvan (unutulan kadınlar) Leyla Saz hanım

Merhaba Değerli Dostlar,

Bu hafta tarihimizde unutulan kadınlarımızdan Leyla Saz hanımı tanıyalım.

Leyla saz hanım 1845 senesinde istanbulda dünyaya geldi. Babası Osmanlı sarayının hekimlerinden olan Hekim İsmail paşadır..

Leyla hanım çocukluğunda 7 sene Osmanlı sarayında bulunup sultan hanımların nedimeliğini yapmıstır, bu vesileyle saray yaşamına bizati yakından şahit olmuştur..

Sarayda nedimeliğinin yanısıra çok iyi bir eğitim almıştır. Bu süre zarfında sarayda Türk musikisinin ünlü isimlerinden Nikoğos ağa ve Medeni Aziz efendi’den özel musiki dersleri aldı, Leyla hanımın musikiye ilgisi cok yüksekti..

Zaman içinde bestelerini yazmaya başladı, besteleri cok dikkate şayan görüldü ve bestelerinin yanısıra bir ölçüde şiirle ilgilendi..

Leyla Saz hanımın İstanbul-Bostancıda bulunan köşkü maalesef yandı ve köşkte bulunan birçok hatıra defterleri, şiirleri, 200’ den fazla besteleri kül oldu. istanbul bu dönemde itilaf devletlerinin işgali altındaydı.. Osmanlı kadın hareketininde içinde olan Leyla hanımın dönemin mecbualarında fıtnat hanımla birlikte imzaları dikkati çekti.

Divan geleneğini takip ederek yazmış olduğu şiirlerinden bir bölümü ilk kez 1928 senesinde Solmuş çiçekler ismiyle yayınlanmıstır ve bugün bu kitap ancak sahaflarda bile zor bulunur..

Leyla hanım ayrıca ''Harem ve saray adatı- kadimesi'' ismini verdiği saray yaşamını anlattığı hatıralarıyla ünlenmiştir.. 1974 senesinde fransızcadan Türkçeye çevrilen bu eser ''Haremin içyüzü'' olarak yayınlandığında, Harem hakkında ileri geri iddia edilen isnadlara iyi bir cevap teşkil etmiştir.. Aslında eser 1925 yılında leyla hanımın hatıralarını yeniden düşünüp kaleme almasıdır, çünki eseri köşkü yandığında kül olmuştur..

Eşi fransız olan Leyla hanım eserini ilk başta fransızca yayınlatmıştır, daha sonra İstanbul şehreminiliğide (belediye başkanlığı) yapmış olan ve Türk Seyyahin Cemiyeti kurucularından olan oğlu Yusuf Razi Bel (1) eseri ingilizceye daha sonra eski türkçeye çevirtirmiştir..(1925)

Leyla saz hanım 6 aralık 1936 da İstanbulda vefat etmiştir..

Musiki alanında verdiği besteleri günümüzdede dinlenmektedir.

Cumhuriyet kitapları serisinde ANILAR adıyla biyografik çalışma vardır..

Bestelerinden birkaç örnek;

Yaslı gittim şen geldim,

Seni sevda çiçeğim, tac-ı serim (Hicaz)

Nerdesin, nerde acep, gamla bıraktın beni (hicazkar)

Mani oluyor halimi takrire hicabım (hicazkar) // Atatürkün’de en çok sevdiği şarkılardan biridir....//

Ey sabah-ı hüs-i anın aftarı enveri (hüzzam)

Harab-ı intizar oldum, aman gel (hüzzam)

Etmedim asla terahhum pek üzdün (mahur)

Sebata her zaman amadedir (sultaniyegah)

Türk musikisine 200’den fazla beste kazandıran Leyla Saz hanımı rahmet ve saygıyla anıyorum..

http://uk.youtube.com/watch?v=8S78u884874 Youtube'da bulunan bu linkte kısa bir tanıtımda vardır.

(1)- Leyla hanımın eşi fransız olduğundan dolayı 1934'de BEL soyadını almıştır...