Ölmeden evvel seyredin (6)

The Ox-Bow Incident (1943)

Western filmleri tarihinin en ilginç filmlerinden biri. Suçlulukları kesinleşmemiş, kanıtlanmamış 3 insan (Dana Andrews, Anthony Quinn ve Francis Ford) suçu arayan gözleri dönmüş bir insan kalabalığının eline geçiyor ve Henry Fonda ile Harry Morgan'ın bütün karşı koymaları ve çırpınışlarına karşılık, o anda ve oracıkta linç ediliyorlar. Henry Fonda'nın en iyi performans gösterdiği filmlerden bir olan Ox-Bow filminin yönetmeni Wellman, filmde seyircide başkaldırı, tiksinme, insan oluşundan utanma ve benzeri tepkiler uyandıran bir linç olayını anlatıyor.

Filmi izlerken günümüz mahkemeleri gözümüze geliyor. Henüz suçu kesinleşmemiş ve sadece sanık statüsünde olan bir çok kişi linç edilmedi mi? Mahkeme önlerinde öldürülmedi mi? Bu tür bir olgu’nun demek ki tarihi olmadığını anlıyoruz. 1850’li yıllarda olsa, 2007 de olsa kitlesel tepkiler her zaman aynı.

Filmin beklide en güzel en dramatik yeri sonu olsa gerek. Linç edilen adamın yazdığı son mektup, kendisi ni linç edenlerin önünde bar’da okunur. Ve herkes kafasını yere eğer. Çünkü atasözümüz yerine gelmiştir. “Öfke ile kalkan zararla oturur.”

Bu mektubu herkes okusun
"Sevgili Karıcığım, bu gece burada olanları Bay Davies sana anlatacaktır. O iyi biri ve benim için elinden geleni yaptı. Burada başka iyi insanlar da olduğunu sanıyorum.....sadece ne yaptıklarının farkında değiller.. Asıl üzüldüklerim onlar.....çünkü kısa bir süre sonra benim için her şey bitmiş olacak....ama onlar hayatlarının sonuna kadar bunu hatırlamak zorunda kalacaklar. "İnsan kendi elleriyle kanunları uygulamaya kalkıp....dünyadaki herkesi incitmeden başkalarını asamaz. Çünkü o zaman sadece bir kanunu |değil bütün kanunları çiğnemiş olacaktır. Kanun bir kitapta yazanlar ya da.....onu uygulamak için tutulan yargıç, avukat ve şeriflerden daha fazlasıdır. İnsanların adalet ve neyin doğru neyin yanlış olduğu hakkında.....öğrendikleri her şeydir. İnsanlığın vicdanının ta kendisidir. İnsanların bir vicdanı olmazsa uygarlık diye bir şeyden de söz edilemez. Çünkü insanların Tanrıya en yakın oldukları yer.....vicdanlarından başka neresi olabilir? Bir kişinin vicdanı, yaşayan herkesin.....vicdanının küçük bir parçasından başka nedir ki? Sanırım söyleyeceklerimin hepsi bu.Bebekleri benim için öp ve Tanrı seni korusun.
Kocan Donald.

Filmin Künyesi

Adı : The Ox-Bow Incident – Ox-Bow olayı
Yapım yılı : 1943
Yönetmen : William A. Wellman
Oyuncu : Henry Fonda, Anthony Quinn
Süre : 75’
Renk : Siyah-Beyaz
Şirket : Twentieth Century-Fox Film Corporation

Erhan IŞIK