Ön yargı

Sözlük anlamı, "Bir kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı, peşin yargı, peşin fikir" olarak tanımlanır. İnsanın bir türlü eski fikirlerinden vazgeçememe düşünceleri. Peşin hüküm vermek. Karşısındakini dinlemeden, anlamadan yargılamak veya eski fikir ve düşüncelerinin esiri olmak.

Ornegin; Bir urun satin alirken " ithal mal, bu urun Avrupadan geldi" gibi cumleleri cok duymusuzdur. Avrupadansa iyidir, saglamdir gibi onyargilarimiz vardir (tabi eskiden). Avrupalilardada buna benzer on yargilar vardir. Avrupalilarin buyuk bir cogunlugu ulkelerindeki yabanci pazarlamacilardan mumkun oldugukadar alis veris yapmamaya calisirlar, bu da bir on yargidir (ulkelerine isci olarak gelen birilerinin iyi bir noktaya gelemyecegini dusunurler).

Baska bir ornek; Bizler sebzeyi bir guzel pisirir yeriz. Avrupalilar ise hafifce pisirir veya haslayip yerler. On yargiliysaniz, kendiniz gibi pisirmeyenleri hos gormezsiniz. Aslinda bu bir anlamda ozguven eksikligidir. Birey kendine yeterince guvense, icinden acaba bende az pisirsem dahami iyi olur diye. Yasami kavrayacak bilgimizin ve bilgi birikimimizin iyi olmasi gerekir. Tek dogru bizim bildigimiz dogru olmayabilir, en emin oldugumuz konuda bile yanilabiliriz. Alimin biri "ogrendikce, nekadar cahil oldugumun farkina vardim" Yunus Emre'de "Ilim, ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir"der. Bu sebzeyi az pisiryorlarsa bir bildikleri vardir bir bakayim dersek ve bizde az pisirmeyi denesek, bilgisel olgunluga ulasmisizdir.

Kuruyan agac esnek olmaz, meyve'de vermez. Kuruyan agacin dallari ruzgarla kirilir, yok olur gider.Esnekse hayatta kalir meyve verir, cicek ve yapraklariyla etrafa gulucukler sergiler. Ozguvenimiz yerinde olmali ayni zamanda esnek olmaliyiz. Esnek olmanin yasamda nekadar onemli oldugunu tabiatta kolaylikla goryoruz. Insan, bu gunku noktaya geldiyse esnekligiyle, uygarligiyla, teknolojisiyle, sanatiyla ve uyum yetenegiyle gelmistir.

Aslinda hepimiz bir oranda on yargiliyizdir.Siyasetcilerimiz, dekanlarimiz, yazarlarimiz, gazetecilerimiz ve hepimiz biraz. En iyimiz'de, en az onyargilimiz olandir. Sebzeyi iyice pisirmek en iyisidir, cig cig sebze yenirmi? Bilgimize guveniyorsak, bu isin boyle olmadigini gorecegiz.

Keske yasamimizda yapdigimiz hatalar sebze pisirmek kadar basit olsaydi, hatalarin bedeli, az pisirme cok pisirme kadar basit olmuyor malesef. Hatalarin bedeli buyuktur, bazen birimizin hatasini bir cogumuz bazen bir toplum cekiyor. Gelismemis toplumlarin liderlerinin, dunyaya at guzluguyle baktiklari, oz guvenleri yetersiz oldugundan, esnek dusunemediklerinden, gelisememislerdir.

On yargiliysaniz, kisiliginiz, kimliginiz gelismeye kapali demektir. Dahada ileri gidersek, herzaman cevreniz icin sevimsiz ve kirici olursunuz. Insanlar birbirini etkiler, boylece toplum etkilenmis olur, Onder durumunda iseniz daha cok problem meydana gelir. Medya ve siyasetcilerin on yargili olmasi durumunda, vay bu milletin haline.

Saygilarimla,
Mustafa Ucman