Öyküyü yeniden yazmak

Yazmanın kesin kuralları olmasa da öykü yazmanın kendine göre doğruları ve yanlışları var. Yazdığınız öykünüz okunmaya değer olup olmadığını anlamak için öykünüzü yazdıktan sonra bazı kriterlere göre yeniden gözden geçirirseniz, aksayan yönleri kolaylıkla görebileceksiniz.

1) Okur bir öyküyü okuyup okumayacağına genelde başlangıcına göre karar veriyor. Öyküde kullanılan başlangıcın doğru olup olmadığını anlamak için başlangıcı diğer bölümlerden soyutlayarak ele alıp yeniden kurguladığınızda başlangıçta bir hata varsa hemen ortaya çıkıyor.

2) Öyküye başlarken kullanılan ilk 50 sözcük çok önemli. Öykünün başlangıcı albenili olmalı ki, okuyucuyu sarmalı ki okumaya devam etsin.

3) Öykünün genel atmosferini nasıl olacak? Öykünün atmosferinde mutluluk, korku, kuşku, umut, ölüm v.b. hangisi varsa tüm öyküye yayılmalı, her bölümde hissedilmelidir.

4) Geri dönüşleri kullanmak çok usta yazarlar için bile zordur. Türk filmi değil ki ekranı buğulandırıp, alta nostaljik bir müzik verip geçmişe dönesiniz. Geri dönüşlerde iyi hissetmiyorsanız kendinizi, en iyisi baştan sona düzenli bir şekilde akacak bir öykü yazın.

5) Bilmeden yazmayın. En iyi bildiğiniz şeyi en güzel yazarsınız. Bilmediğiniz bir konu hakkında yazıyorsanız, çok iyi araştırma yapmanız gerekir. Yapılacak küçük bir hata okuyucunun hikayeden soğumasına neden olur.

6) Modern bir öykü yazıyorsanız, yazdıklarınızın güncelliğini de kontrol etmelisiniz. Tarz, moda, fiyat konuları sürekli değişim göstermektedir.

7) Gündelik hayatımızda bir sürü amaçsız eylemlerimiz vardır. Öyküdeki tüm eylemlerin bir amacı olmalıdır. Tüm eylemler amaca yönelik olmalıdır.

8) Gerektiğinden fazla sözcük kullanmayın. Aynı sözcüğe vurgu yapmak için bazen sık kullanmak gerekir ama zorunlu olmadıkça bu yöntemi kullanmayın. Okuyucu için çok sıkıcı olabilir.

9) Öykünüzde gereksiz karakterlere yer vermeyin. Öyküdeki karakterlerin hepsinin öykünün amacına uygun olması gerekir. Karakterlerden bazıları vazgeçilmez gibi görünse de öyküden çıkardığınızda herhangi bir boşluk olmuyorsa çıkarmakta tereddüt etmeyin.

10) Karakterlerin kişiliğini oturttuktan sonra çok fazla değişiklik yapmak öykünün kalitesini bozabilir.

11) Öyküde mümkün oldukça fazla sayıda sözcük kullanın.

12) Öyküde kullanacağınız diyalogların doğallığı çok önemli. Sesli okuduğunuzda yapaylık sezerseniz diyalogları yeniden düzenleyin.

13) Ele alınan olayların doğruluğunu kontrol etmeniz gerekir.

14) Öykünün atmosferini bozacak, gereksiz olaylara yer vermeyin.

15) Öykünüzde her türlü sıradanlık ve klişeden kaçının.

16) Öykünüzdeki olay örgüsü tutarlı olmalıdır.

17) Öykünüzde anlatmak istediğiniz sizce anlatılmaya değer mi? Yazmaktaki amacınız nedir? Anlatmak istediklerinizi tam olarak yansıtıyor mu? Okunmaya değer, anlamlı şeyler yazmadıysanız, öykünüzü kimse okumayacaktır.

18) Her öyküde anlatılan olaylar mantıklı bir akış içinde ve öykünün gerçekliğine uygun olmalıdır.

19) Öykünüzde kahramanın ne sorunu varsa kendisi çözmelidir. Deprem, piyango, ölüm sebebiyle çözülürse inandırıcılığını yitirir.

20) Düz yazı ile öykü arasındaki farkı bilip yazdığınızın hangisine daha uygun olduğunu görebilmelisiniz. Öykü belirli bir çözüm ve sonuç gerektiren bir durum yaratan olayları dizisidir. Düz yazıda bunların bulunmasına gerek yoktur.

21) Düğüm bölümüne alt yapı hazırlamak için uzun uzun yazıp düğümü kısa tutamazsınız. Öykünüz boşlukta kalır.

22) Yazar kendini mutlu edecek şeyler yazmalıdır. Ama birileri okusun diye yazıyorsa yazdığı şeyler okura ilginç gelmelidir. Sizin yaşadığınız anıların okuyucunun dikkatini çekebilmesi için gözünde canlandırabilmelidir. Bunun için yazarın olayı öyküleştirmesi gerekir.

23) Öykü çok erken biterse okuyucu rahatsız olur. Gereksiz yere uzarsa, sıkılır, düş kırıklığına uğrar. Öykünün doğal akışı içinde tamamlanmalıdır.

24) Öykü okuru düşündürmelidir. Okura yaratıcılığını ve düş gücünü zorlayıcı bir şeyler vermek zorundasınız. Her öykü okuyucunun kafasında yeniden yazılır. Yeniden yazmasını sağlayacak malzeme sizin elinizde.

Buraya kadar sıralananlar yazarların en çok karşılaştıkları yanlışlıklar. Yazılan bir öyküyü bu ana başlıklar altında yeniden gözden geçirdiğiniz de bir anlamda kendi kendinizin editörü olacaksınız.

Kaynak: Allan W. ECKER