PAŞAM

Kendisine Isparta tarihiyle ilgili sorular sorduğum aile büyüğüm Hasan Basri Bilgin’in Bu Topraklarda Güller Kırmızı Açar Paşam kitabın okudun mu diye sorunca okumadım demiştim. Artık ne kadar üzüldüysem yada ne kadar merak ettiysem eve dönerken Halil Hamit Paşa Kütüphanesine uğrayıp, kitabı sormuştum. Bayan memur her zaman ki gülümsemesiyle var deyince dünyalar benim olmuştu.

Evde heyecanla kitabın sayfalarını çevirirken ayrı bir dünyaya geçiş yapmış gibiydim.1945 Isparta doğumlu Hasan Basri Bilginin kaleme aldığı kitap, şehrimizin Milli Mücadeleye nasıl omuz verdiğini roman havası içinde anlatıyor. Öğretmenlik, okul müdürlüğü ve siyaset derken darbe ortamında şehri terk edip, yazarlıkta karar kılıyor. İyi bir araştırmaya dayandığı belli olan eser olayları akıcı sayılan bir uslubla aktarmış. Romanda Demirci Mehmet Efenin ta başından beri Yunan ve Isparta-Burdur özelinde İtalyan askerlerine karşı nasıl mücadele verdiğini, nasıl bir milli kahraman olduğunu ısrarla vurguluyor. Mili mücadelenin doğumhanesi adını verdiği Keçiborlu, daha sonra taşındığı İğdecik köyü ve Sarayköy hayatı uzun uzadıya anlatılmış.   

Tabip Ali Tıbbiye son sınıfta öğrenciyken İstanbul işgal edilir, daha önce samimi olduğu Rum ve Ermeni arkadaşlarının taşkınlıklarıyla devam etme imkanı bulamayınca Isparta’ya dönme kararı alır. Yolda İzmir’in de işgal edileceği haberini alınca komşu kızı Mariayı okulundan kaçırarak memlekete dönerler. Ancak nasihat heyetine karşı söz söyleyince Divanı harpte yargılanmak üzere yakalama kararı çıkarılır. Tabip Ali önce Hafız İbrahim amcası vasıtasıyla Keçiborlu’ya, sonra Çeltikçi beline gönderilir. Küçük Efe ve Kambur hoca takma adlarıyla halkı işgale karşı koymaya teşvik etmeye başlar. Burada kız Tefik dedikleri tiyatrocu arkadaşları Burdur’dan işgalci İtalyan askerleri hakkında bilgi toplarlar. Isparta’yı işgalden korudukları gibi Burdur’u da İtalyan askerlerinin işgalinden kurtarırlar.

Başları sıkıştığında Mevlevi şeyhi Ruhi Dedenin yanında soluğu alırlar. Onun iç açan sohbetleri gönüllerini ferahlatır. Direnişi örgütleyenlerin başında yer alan din adamı gerek insanları etkileyen konuşmalarıyla, gerekse bulduğu çözümlerle göz dolduruyor. Milli Mücadele ve Isparta deyince adı hemen hatırlanan hafız İbrahim Demiralay her olayda yanı başınızda bitiveriyor. Kitapta yine meşhur Timur alayını, Sarayköy çatışmalarını, Çerkez Etem olayını bu şekilde okuyabilirsiniz. Ancak ben İğdecik köyünde Demirci Mehmet Efenin işten el çektirilmesini daha bir ilgiyle okudum. Çünkü özellikle bu bölüm bir başka yerde olmayacak açıklıkta anlatılmış.

Babası Milli Mücadeleye muhalif olan komşu kızı Marianın düştüğü ikilemleri, aile büyüklerinin tavırlarını, iki komşu çocuğunun evlilik düşüncelerine dalışları, roman kahramanlarının Isparta sokaklarında sanki bu gün gibi dolaşmaları sizleri de etkileyeceğine eminim. İşgalciler topraklarımızı terk ettiğindeyse Maria babasını kıramayıp, ailesi ile onları takip etmek zorunda kalıyor. Ama temiz sevgiler nasıl akar ve yolunu bulursa iki gencin yolları bir gün kesişiverir.

Katılmadığım yerler olsa da yaşadığı şehrin tarihini merak edenlere Paşam kitabını tavsiye edebilirim.