Tehlike ve risk değerlendirme talimatı

Aşağıda, hemen hemen her türlü işyerinde "İş Sağlığı ve Güvenliği" alanında dikkat edilmesi gereken en temel tehlike ve risklere ilişkin bilgilerin yer aldığı örnek bir talimat var.

 

İş Sağlığı ve Güvenliği son yılların en sıcak konusu oldu. Bunda ülkemizde ilk defa yürürlüğe giren ve aslında çok geç kalınmış olan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çok etkili oldu. Bu kanundan önce ISG konusunda ülkede çalışan pek çok kurumsal firma vardı. Ülkemizde sistem yaklaşımı olarak önceleri kaliteye büyük önem veriliyordu, daha sonra bu iş emniyetine (safety), sonra iş güvenliğine (security) ve daha sonra da iş hukuku güvenliğine (social responsibility) doğru kaydı. Bunların hepsinin ortak yönü ise insanın/bireyin çalışma ve yaşama güvenliğini merkeze almaktır.

 

Dünyadaki bu eğilimden sonuçta biz de ülke olarak etkilendik ve 6331 sayılı kanunu bir an önce devreye aldık. Şimdi peyder pey ülkenin hazmetme kapasitesi ile orantılı bir şekilde bu kanun uygulanmaya çalışılıyor. İş Sağlığı ve Güvenliği konusu bu nedenle önümüzdeki yıllarda yoğun bir şekilde ülkenin gündeminde olacak ve ülkenin insan odaklı gelişmesine çok büyük katkılar yapacak.

 

Ben de bu çabalara katkı vermek için en temel "İş Sağlığı ve Güvenliği Tehlike ve Risklerine" dair toplumdaki bilinci artırıcı önleyici tedbirleri aşağıdaki talimatta bir araya getirmeye çalıştım. Umarım ilgililerine yardımcı olur.

 

*

 

 

TEHLİKE VE RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI

 

1. İşyerinde, hiç bir çalışana görev ve sorumlulukları haricinde talimat verilemez. Görev, yetki ve sorumluluklar çalışanlara önceden anlatır ve buna dair imzaları alınır.

 

2. Herhangi bir tehdit, saldırı, hırsızlık gibi bir durumla karşılaştığınızda lütfen müdahil olmaktan kaçının, derhal işyerindeki yetkililere veya polise haber verin.

 

3. İşyerinde, genç, yaşlı, engelli, gebe, emziren kadın personel için her zaman mevzuatta belirtilen uygun çalışma koşulları sağlanır.

 

4. İşyerinde, yapılan işe göre kullanılması gerekli kişisel koruyucu ekipmanlar (maske, eldiven, gözlük, ayakkabı, çizme vbg.) belirlenmiştir. Bunların eğitimleri çalışanlara verilir ve işleri sırasında çalışanlar, kişisel koruyucu ekipmanları kullanıp kullanmadıkları hakkında denetlenir.

 

5. İşyerinde, kimyasal maddeler ile haşere ilaçlarına yetkisiz hiç bir çalışan dokunamaz. Bu kimyasallarla çalışanlara, teması önleyecek paspas, fırça gibi gerekli gereçler temin edilir. Bu kimyasallar, MSDS’lerinde (Malzeme Güvenlik Bilgi Kartları)  belirtilen uygun yerlerinde muhafaza edilir. Üzerinde her zaman uygulama yöntemi, kullanılacak koruyucu ekipman ve zararlarını gösteren etiketlerinin bulunduğu kimyasallar satın alınır.

 

6. İşyerinde önceden belirlenen acil durumlara göre bir “Acil Durum Planı” hazırlanmış ve bu plan işyerinde personelin göreceği yerlere asılmıştır.

 

7. İşyerinde çalışan sayısına uygun bir şekilde “Acil Durum Ekipleri” oluşturulmuştur. Ekipte bulunan bir personelin işten ayrılması durumunda “Acil Durum Ekip Listesi” revize edilir.

 

8. İşyerinde katlar bazında “Acil Durum Yerleşim Planı” hazırlanmış ve bu plan personelin göreceği yerlere asılmıştır.

 

9. Acil Durumlarda, “Acil Durum Çıkış Kapıları” kullanılır. Acil Durum Çıkış Kapıları yönlendirme levhaları ile şirket içinde belirlenmiştir. Bu amaçla bir adet yangın merdiveni ve ana çıkış kapısı acil durum çıkış kapısı olarak tanımlanmıştır. Acil durum kaçış levhaları, geceleyin de hizmet edecek şekilde fosforlu malzemeden yapılmıştır. Acil Durum Çıkış Kapıları, bir acil durumda rahatlıkla açılabilmesi için dışarıya doğru açılır şekilde yapılmıştır. Acil Durum Çıkış Kapıları işletmede birisi bulunuyorken, çalışıyorken güvenlik tarafından sürekli açık tutulacaktır.

 

10. Şirket içinde Gaz kaçaklarını algılayan dedektörler vardır. Herhangi bir gaz kaçağı durumunda bu dedektörler sesli ve ışıklı olarak uyarı vermektedir.

 

11. Yangında kurtarılacaklar, şirket içinde önceden belirlenmiş ve etiketlenmiştir. Yangın sırasında kurtarma ekibinde bulunanlar, bu öncelik sırasına göre yangında kurtarılacakları güvence altına alacaklardır. Şirket içinde “Yangın Algılama Sistemi” mevcuttur. Ayrıca, yeterli sayıda ve “Binaların Yangından Korunması Yönetmeliğine” uygun yangın söndürme cihazı vardır. Yangın söndürme cihazlarının yerleri,  görünür şekilde uyarı levhalarıyla da belirtilmiştir. 6 kg’a kadar olan yangın söndürücüler, acil durumlarda kolaylıkla erişilebilecek şekilde yerden en fazla 90 cm yüksekliğe monte edilmiştir. Yangın teçhizatının kullanımını engelleyecek şekilde yangın teçhizatının önlerine istif yapılmamalıdır. Yangın söndürücüler kullanım alanlarına uygun olarak seçilmiştir, bununla ilgili personele şirket içinde daima periyodik eğitimler verilir. Yangın söndürme cihazlarının, yılda bir kez yetkili firma tarafından periyodik kontrolü yapılır. Şirket içinde de aylık olarak periyodik basınç kontrolleri yapılır. Şirket içinde “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğine” uygun periyodik “Yangın Tatbikatı” yapılır.

 

12. Şirket içinde sigara içme alanı olarak şirket avluları belirlenmiştir. Bu avlularda “Sigara İçme Alanı” levhası asılmıştır.

 

13. Şirket içinde “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde” belirtilen şartlara uygun ilk yardım ekipmanları “İlk Yardım Dolabı” içindedir.

 

14. Her zaman çalışma ortamının düzenli olması temel prensiptir. Bu amaçla, şirket içinde temizlik-tertip-düzen-5S bilinçlendirme eğitimleri ile denetimler sürekli yapılır. Ofis ortamının daima düzenli olması sağlanır. Bu konu, şirket içinde temizlik-tertip-düzen-5S eğitimlerinde çalışanlara sürekli aktarılır ve denetimlerde uygunsuzluklar düzeltilir.

 

15. Şirket içinde kağıt-karton, cam, metal, elektrik-elektronik ve bilgisayar malzemesi, pil, mutfak atıkları vbg. atıklar türlerine göre çalışma alanının dışında ilgili yerlerinde depolanır. Ofis katlarında ayrıca çöp kovaları ve kağıt-karton, pil atıkları için özel kutular mevcuttur.

 

16. Personel çalışma saatleri, şirket içinde duyurulmuş ve prosedürlerde belirlenmiştir. Çalışanlara yeterli dinlenme süreleri verilir. Şehir dışında görevlendirilen  personelin uykusuz kalmaması, yorgun olmaması her zaman gözetilmektedir.

 

17. Araç kullanan ve diğer tüm personelin işyerine alkollü olarak gelmesi yasaktır. Personele, araç kullanırken hız limitlerine riayet etmesi ve alkol almaması konusunda her zaman bilinçlendirme eğitimleri ile uygun talimatlar verilmekte ve uygunluğun takibi yapılmaktadır. Ayrıca, şirkete ait araçların bakımları düzenli olarak şirket personeli tarafından yaptırılmakta ve takip edilmektedir.

 

18. Şirket giriş-çıkışları şirket personeli tarafından 24 saat boyunca sabotaj, yetkisiz giriş ve hırsızlığı önlemek amacıyla güvenlik yönünden takip edilmektedir. Ofislere yetkisiz kişilerin girmesi bu kontrolle sağlanmaktadır.

 

19. Şirket içinde sürekli temizlik yapılmaktadır.  Temizlik yapılan alanda kaymayı önlemek için gerekli önlemler alınmakta, temizlik esnasında uyarıcı levhalar bulundurulmakta, merdivenler için uygun kaydırmaz bantlar kullanılmaktadır. Tuvaletlerin devamlı temiz halde bulundurulması sağlanır. Bu amaçla temizlik işlerinin takibi, kontrol formları ile yapılır. Hijyeni sağlamak için her zaman yeterli miktarda temizlik malzemesi bulundurulur. Temizlik yapılan alanda kaymayı önlemek için gerekli önlemler alınır. Çalışmalar esnasında “Kaygan Zemin” gibi uyarıcı levhalar kullanılır. Kullanılan temizlik malzemelerinin çalışanların cildine zarar vermeyecek kalitede malzeme olmasına özen gösterilir. Ofislerde, ağzı kapalı çöp kovaları kullanılması esastır.

 

20. Şirket içinde çalışma ortamının daha ergonomik hale getirilmesi için çalışanlara doğru oturuş ve yük kaldırma kuralları eğitimi verilir. Şirket, ergonomik sandalye kullanımını tedarik ettiği ergonomik sandalyelerle teşvik eder.

 

21. Şirket içinde açıkta kablo bulundurulmaz. Bu amaçla açıkta bulunan kablolar uygun koruyucu yardımıyla hemen toparlanır.

 

22. Elektrik su sebillerinin düzenli sterilizasyon bakımları yapılır.

 

23. Şirket, uzun süreli bilgisayarla çalışılması nedeniyle, kaynaklanabilecek sağlık sorunları için personele sürekli eğitim verir ve uygun gerekli fiziksel araçlar sağlanır. Bunlar; el ve bilek egzersizleri, sürekli sabit pozisyonda kalmamak, bel-boyun ağrılarına karşı egzersizler yapılması, sırtlık, ayaklık, ekran koruyucu filtre, bilek destekli mousepad temin edilmesi, periyodik olarak göz muayenelerinin yapılması vbg. Ayrıca, personelin uzun süreli telefon görüşmeleri için kulaklık kullanması teşvik edilir.

 

24. Dosya saklama amaçlı kullanılan tekerlekli raflarda, tekerleklerde stoper kullanılır.

 

25. Şirket içinde elektrikli kabloların sulu ortam ile temas etmemesi için gereken önlemler hemen alınır. Elektrikli aletlerin kabloları zedelenme ve sıyrılmaya karşı sürekli kontrol edilir, zarar görmüş olanlar hemen yenileri ile değiştirilir.

 

26. Şirket içinde gaz sızıntılarına karşı, gaz dedektörleri bulundurulmaktadır.

 

27. Sıcak suyun ele veya vücuda dökülmesi sonucu yaralanma olmaması için şirket içinde ilgili yerlere uyarıcı levhalar asılır ve bu işle çalışanlara sıcaklığı absorbe edecek koruyucu eldiven veya uygun absorbe eden malzeme temin edilir.

 

28. Şirket içinde geçiş yollarını kapatacak şekilde malzeme istiflenmez. Acil Durum Çıkış Kapılarının önüne geçişi engelleyecek şekilde malzeme istiflenmez. Yangın teçhizatının kullanımını engelleyecek şekilde malzeme istiflenmez.  Elektrik panolarına ve tesisatına yakın yerlere malzeme istiflenmez. Buralardaki mevcut malzemeler derhal kaldırılır. 3 metrenin üzerinde malzeme istiflenmemesi sağlanır. Raf etekliklerinden yükseğe düşebilecek malzeme istiflenmesinin daima önüne geçilir.  Devrilme-düşme durumuna neden olmayacak şekilde  istifleme düzenli bir şekilde yapılır. Ağır malzemelerin üst raflara konulması önlenir. Raflar, prensip olarak daima yere ve duvarlara sabitlenir. Bu amaçla personele sürekli eğitimler verilir ve fiili durum sürekli denetlenir.

 

29. Şirkette her zaman uygun yangın söndürücüler kullanılır. Örneğin, elektrik yangınları için karbondioksitli veya halokarbon söndürücülerin kullanılması sağlanır. Şirket içinde bulunan elektrik panolarının önlerine “yalıtkan paspas” konulur. Yetkili kişiler dışında, panolara müdahale edilmesi kesinlikle yasaktır. Şirket içinde elektrik kesintisi durumunda otomatik devreye girecek şekilde “yedek aydınlatma sistemi” vardır. Elektrik panolarının kapakları daima kapalı tutulur. Uzatma kabloları, olası ezilme, bükülme ve ıslak zemin tehlikelerine karşı zeminde bulundurulmama prensibine uyulur. Uzatma kabloları, sık sık kontrol edilip izolasyonu bozulanların değiştirilmesi sağlanır. Elektrik panolarına yetkilisinden başkası müdahale edemez. Elektrik panoları üzerine “Tehlike”, “Yüksek Voltaj”, “Dikkat Elektrik” gibi uyarı levhaları vardır. Her zaman elektrik tesisatının standartlara uygun olması sağlanır, bu amaçla elektrik tesisatı yetkili kişiler tarafından elektrik projesine uygun olarak periyodik kontrole tabi tutulur. Çalışanları ve işletmedeki cihazları korumak için elektrik tesisatının topraklaması vardır. Topraklamanın “Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği”nde belirtilen standartlara uygun şekilde periyodik olarak yapılması sağlanır.

 

30. Elektrikli ısıtıcıların uygun olmayan kullanımı konusunda şirket içinde gerekli önlemler alınır. Bu amaçla, ya elektrikli ısıtıcılar devrilmeyi önleyecek şekilde sabitlenir ya da devrildiğinde devreyi otomatik olarak kesecek tertibatın olması gerekir, ısıtıcılar daima yanıcı malzemelere uzak noktalarda konumlandırılır. Elektrik panolarında mutlaka kaçak akım koruma rölesi kullanılır. Panolarda herhangi bir kaçak akım olduğunda kısa sürede devreyi otomatik olarak kesen kaçak akım koruma röleleri devreye girer.

 

31. Şirket içindeki Jeneratör odasının duvar, taban ve tavanı, en az 90 dakika süreyle yangına dayanabilecek şekildedir, yetkisiz kişilerin bu odaya yaklaşmaması için oda kilitli tutulur. Bir yangın durumunda çıkan dumanların ve sıcaklığın binadaki kaçış yollarına sirayet etmeyeceği ve serbest hareketi engellemeyeceği tarzda yapılmıştır. Jeneratörün yakıtı için taşma ve sızıntı durumlarına karşı “taşıntı tavası” yapılmıştır. Bu yakıt sızıntıları için  mahalde daima yeterli miktarda “absorban malzeme” bulundurulur.