Toplanma Alanı Ama Nasıl?

Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da meydana gelen 5,8 büyüklüğündeki deprem, toplanma alanlarının durumunu bir kez daha gündeme getirdi.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), kapsamlı bir açıklama yaparak, toplanma yerlerinin tespitinde göz önüne alınan kriterleri açıkladı ve İstanbul’da 2 bin 864 adet toplanma alanı olduğunu duyurdu. Buna karşın İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İstanbul Şube Başkanı Nusret Suna’nın yaptığı açıklama ile 1999 depreminden sonra İstanbul’da 496 afet toplanma alanı belirlendiğini ve bu sayının 77’ye düştüğünü, söyledi. Vatandaşların çoğunun e devlet üzerinden arattırdığı acil toplanma alanlarının, mahalle aralarındaki küçük parklar, bahçeler ve camiler çıktığını, olası büyük bir İstanbul Depremi’nde vatandaşların çoğu, gerçek bir deprem toplanma alanının olmadığını habersiz. Suna, deprem toplanma alanlarının altyapılarının hazır olması gerektiğini belirterek, “Deprem sonrası ağır hasar almış alanlarda vatandaşlar nasıl yaşayacak bu soruyu kendimize sormamız lazım. Deprem toplanma alanlarının altyapılarının sağlamlaştırılması gerekiyor. İstanbul’da acil toplanma alanı olarak belirtilen yerlere vatandaşların sığması mümkün değildir. Parklara, okul bahçelerine nasıl sığacak insanlar. Bu alanlar depremin sıcak anında paniği atlatmak için yapılmış küçük alanlardır. Bu alanların da binalardan uzak olması gerekiyor. Siz bir binadan kaçıyorsunuz başka bir binanın yanındaki parkta durmanız mantıklı değildir” diye konuştu.

Mevcut toplanma alanlarının önemli bir kısmının gerekli kriterleri sağlamadığı ve 1999 depreminin ardından belirlenen alanların dörtte üçünün imara açıldığı öne sürülüyor.

Bir afetin yaşanmasının ardından hayatta kalanların yaşamlarına devam etmeleri ve olası kayıpların da azaltılması için iki önemli kavram bulunuyor.

Depremin ardından kurtulanların temel ihtiyaçlarını karşılayacakları güvenli alanlara ulaşmalarında çok kilit rol oynayan, tahliye yolları.

İkincisi de toplanma alanları. Sadece deprem riskine karşı değil, yangın gibi diğer afet durumlarında da insanların güvenli kalmasını ve temel ihtiyaçlarına ulaşmasını sağlayacak şekilde tasarlanmış olmalı.

Deprem riski gözetilerek tasarlanan toplanma alanlarının Uluslararası standardı, kişi başına 1,5 metrekare. Toplanma yerleri düzenlenirken, deprem sonrası bir toplanma alanına ulaşacağı tahmin edilen kişi sayısına göre yapılan hesaplamayla belli bir bölge için gereken kişi sayısının gözetilmesi gerekiyor.

AFAD, toplanma alanını, “afet ve acil durumlar sonrasında geçici barınma merkezleri hazır olana kadar geçecek süre içerisinde paniği önlemek ve sağlıklı bilgi alışverişini sağlamak amacıyla halkın tehlikeli bölgeden uzaklaşarak toplanabileceği güvenli alanlar” olarak tanımlıyor.

AFAD, toplanma alanlarının 7 kritere göre belirlendiğini ifade ediyor ve bu kriterleri şöyle sıralıyor: Bölgedeki nüfus yoğunluğu, Alanın ulaşılma ve tahliye edilme kolaylığı, Alanın mümkün olduğunca engellilerin ve yaşlıların ulaşımına uygun olması, İkincil tehlikelerden uzaklığı, Mümkün olduğunca engebesiz düz arazilerde yer alması, Konut alanlarına yakın ancak yapısal ve yapısal olmayan unsurlardan etkilenmiyor olması, Elektrik, su, tuvalet gibi temel ihtiyaçlar ve benzeri unsurların karşılanabileceği yapılara yakın olması.

Basit bir şekilde anlaşılan Toplanma alanı ayakta durulacak boş alan değildir. Doğalgaz, Elektrik, su, kanalizasyon Alt yapısı hazır olan, konteyner, prefabrik yapı ve çadır kurulabilecek temizlenme, barınma ve yeme gibi temel ihtiyaçların giderilebileceği, insanların bir arada kısa bir sürede olsa yaşamlarını sürdürebilecekleri toplanacak insan sayısına göre planlanmış alanlardır. Bu kriterler eşiğinde İstanbul’da belirlenen standartlarda toplanma alanları var mıdır? Varsa kaç tanedir?

Nizamettin Biber