Türkçe'de Metin, Bölümce, Tümce, Sözcük

Türkçe kısa anlatımı seven matematiksel bir dildir. Konuşurken, yazarken matematik işlemleri yaparız. 

Örneğin, üç yüz: 3.100 Bir çarpma işlemidir. yüz üç:100+3  Bir toplama işlemidir. Üç yüz altı: (3.100)+6=306 çarpma ve toplama işlemi iç içe yer almıştır.

Sevmiyor değil. (- . - = + ) olumlu, Seviyor değil. (+. - = -) olumsuz anlatım.

Türkçede düşünce matematikteki kümelerin işleyişine bağlı olarak gelişir,oluşur.En büyük küme metin-bölümce-tümce-sözcük sıralamasına gore oluşur.

Örnek,

A . Dil bir uygarlık olayıdır.

B .  bir uygarlık olayı

C . uygarlık olayı     

D . uygarlık  

E . olay                      

Beş küme iç içe yer almış.      

Dili oluşturma, adlandırma, matematiksel sadelik, imgelerle düşünme dilin gizil gücünü yakalama kuşkusuz bir süreç gerektiriyor. Dilin gücü konusunda “Ne denli üretim o denli dil.”diyor Ali Dündar. (Ali Dündar,TDD,Ocak-Şubat 2012)

Betül Çotuksöken de dilin doğasını, kuruluşunu“gramer, diyalektik,r etorik”kavramlarıyla açıklıyor. (Ortaçağ Yazıları s.127) 

Bilge eğitimci F.W.Foerster, “Biz dünyaya anlamak için  geldik.” *  derken bilinmezi bilinir kılacak yapıcılığı, yaratıcılığı dile getiriyor.

Anlam işi, kişinin anadilini tanıması – kullanması – ile  yaşam bulur. Anadilini kullanamayan, kurallarıyla birlikte uygulayamayan kişi, anadilinden uzaklaşacağı gibi anlam işini de gerçekleştiremez. Kısaca, anadilinden uzaklaşan kişi anlama gücünü yitirir.

Türkçe sesçil bir dil olduğundan anlaşılması kolaydır. Türkçe, yalın, özü biçimine, biçimi özüne uygun bir dildir. Bu kolaylığı başarabilmenin yolu kuşkusuz anadili bilincinden geçmektedir.

Anlama olayı, dinleme ya da okuma yoluyla metin / düzyazı, paragraf, tümce, sözcük boyutlarında edilgen biçimde gerçekleşir.

Duygularımızı, düşüncelerimizi, gözlemlerimizi, yaşadıklarımızı insan ve kurumlara iletmek; onların tepkilerini, beğenilerini almak isteği insan doğasının gereğidir. Kültür öğesi dilin söz ya da yazıyla gerçekleştirdiği bu iletişime anlatım denir.

* İyi İnsan – İyi Vatandaş , Çeviren, M.Hekimoğlu, İst. 1964, s. 34