- Kategori
- Dil Eğitimi
Türkçe'de yardımcı sözcükler
Türkçeye emek veren Rasim Şimşek öğretmenimizleyiz, Eylül 1990
Dilde doğrudan kavram bildirmeyen, tek başına kullanılmayan ancak kavram bildiren sözcükler arasında ilgi ya da bağ kurarak işlev kazanan sözcükler yardımcı sözcükler ya da uydu sözcükler olarak adlandırılır. Bu özelliğinden dolayı yardımcı sözcüklerden “bağlaç, ilgeç” ulak sözcüklerdir. “Ünlem” ise gölge sözcüktür. Çünkü, gerçek kavram bildirmez, nesnelerin kişide bıraktığı duygulanmaları yansıtır.
Yardımcı sözcükleri şöyle örnekleyebiliriz:
öğretmen ile öğrenci,
hem ben hem de siz,
kuzu gibi,
çocuk için,
bugüne dek,
Ey bu yolda ant içen genç arkadaş!
Hey!...
Yukarıdaki örneklerde yer alan "ile, hem, de, gibi, için, dek, ey, hey" sözcükleri yardımcı sözcüklerdir. Bu sözcüklerden “ile, hem, de” kavramlar arasında bağlantı, “gibi, için, dek” anlam ilgisi kuruyor.; “ey, hey” seslenme, çağrı, bir şey sormak için kullanlır. Ayrıca, pekiştirme, geçmişe umutsuz özlem duyma duygulanmalarını yansıtır.
Kısaca yardımcı sözcükleri:
. Bağlaçlar : ve, de, veya, ne… vb.
. İlgeçler : için, dek, kadar, gibi… vb.
. Ünlemler : hey, ey, hay, ay, vay… vb.
diye üçe ayırıyoruz.
Yardımcı sözcükler, dil içindeki işlevleri bakımından adlara benzerler. Dahası, kimi yardımcı sözcükler ad göreviyle kullanılır.
Örneğin,
Eve doğru , güne karşı , bu gibi , bu gibiler
a il a il a il a il
ilöb ilöb ilöb ilöb
a : ad
il : ilgeç
ilöb : ilgeç öbeği
Türkçeyi öğrenip Türkçeye işlev kazandırmak her yurttaşın görevidir!
Türkçe konusunda bizlere yol gösteren Rasim Şimşek öğretmenimizin
.Türkçede Anlatım,
.Türkçe Sözdizimi
.Türk Dili
Kitaplarından yararlanmalıyız!