Web, Tasarım ve Güvenilirlik

Veri ve bilgilerin iletilebilirliğinin sorgulandığı ekranlar karşısında geçiyor günlerimiz.  

Bir banka işlemi yaparken, samimi ekranımızdan kodların bizi nerelere götürdüğü ve getirdiği hakkında hiçbir fikrimiz bile olmuyor.  

Web dünyasının bir yerlerinde de giriş yaptığınız alan önem taşıyorsa eğer, kapıda bekleyen güvenlik kodlarına ihtiyaç duyabilirsiniz. Şifreler, parolalar, cep telefonuna gelen onay mesajları... tedbirler üzerine tedbirler.  

Web, dinamik cazibesiyle müşteriyi kendi işlemlerini dilediği saatte yapabileceği bir şubeye çekerken bir yandan da kamufle olan gizli emellerin de taarruzu ile karşı karşıya kalıyor.  

Sisteminizin duvarları ne kadar kalın olursa olsun, o sisteme bağlanan bir kişinin ekranının güvenliği yine de sizin elinizde olmayabiliyor.  

Eğer kişi bir görüntü yakalayıcı program tarafından izlenmekte ise -ki bu siz de olabilirsiniz- tüm işlemleri bir başka ekranda kayıt altında demektir. Tele kulak yerine tele ekran mı demek gerek, yoksa webin kulağı var mı demeli ona siz karar verin. İşlemlerinizin tümüyle güvenilir olduğunu asla bilemezsiniz. O nedenle de veri akışının güvenlik gereksinimi duyulduğu “login” olunan sistemlerde, kişisel güvenlik kurallarını çok iyi bilmelisiniz. Bu, web üzerinden işlem yapan herkesi ilgilendiren bir uyarıdır.  

Giriş yaptığınız ağ üzerindeki izleriniz birileri için, Hansel ve Gratel masalındaki kadar iştah açıcı olabilirler. Geri dönüp baktığınızda bir de görürsünüz ki hepsi uçmuş, başkasının midesine gitmişler.  

Peki, bir sisteme login olduğunuzda neler olur? Önce giriş kaydı alınır, bağlandığınız adres, kullanıcı kimliğiniz, ne zaman giriş yaptığınız, ne kadar sürede hangi işlemleri yaptığınız, nerelere tıkladığınız, hepsi masum veriler olarak birer birer dökülürler ardınızdan.  

Bunlar sizin güvenliğiniz için yapılan işlemlerdir. Peki ya niyet değişir de bu verileri başka bir göz bir araya getirir, içinden kendince bir takım kısımları özel olarak değerlendirmek isterse? Bir güvenlik kamerası olacak mı yakınlarınızda bunları takip edebilecek yeteneğe sahip beceride?  

Web, tasarım boyutları zihinleri allak bullak edecek kadar karmaşık bir sistemler bütünüdür. İlk boyutta yalnızca görünür, kaynağı edinilebilir bir arayüz ile size gülümser. Ardındaki ikinci boyutta, interaktif arayüzü ile sempatikleşir. Üçüncü boyutta ise, samimiyetin ötesine, özele girer... İşte o noktada dikkatli olmazsanız, kodların arkasında bir dost mu, yoksa düşman mı çıkar karşınıza hiç anlamazsınız... bu nedenle, veritabanı işlemlerinin söz konusu olduğu web uygulamaları çok özen ister.  

Pek çok kişi tasarımcılıkta o noktaya kadar gider, orada kalır, ondan sonrası artık kurumsaldır, kurumun özeline girmektir. Sorgu-sual girdi mi işin içine bir de bakarsınız ki işler siz istemeden bambaşka bir yerlere gidiyor. Orada illa dostlar, çok iyi bildiğiniz birileri olmalıdır.  

Verileriniz hep dost ellerde olsun...  

Seval Özbalcı  

Yazarın Notu: Bu yazı "web, tasarım ve ..." serisinin şimdilik son yazısıdır. Anlatılan konular ile ilgili daha derin bilgiler, teknik sorumluların uzmanlık sınırlarına girer. Uzmanlaşmak isteyenlerin izah edilen kapsamda soracağı her soru, önlerine yep yeni kapıları açacaktır. Manuel işlemleri otomasyona geçirme sürecinde olan bir kurumun her bir ferdinin kendi yaşamında teknolojiyi kullanma sorumluluğu ve kapsamı da bu sorular içinde ele alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki bilgi sistemleri, örtük ve açık tümleşik bilgiler bütünüdür.