Yabancı sözcüklere Türkçe karşılıklar

Dün kütüphanemi karıştırırken küçük bir cep boy kitabım dikkatimi çekti. Yıllar önce Cumhuriyet gazetesinin okurlarına hediye ettiği Düşün'ce isimli kitaptı. ODTÜ Atatürkçü Düşünce Topluluğunun çalışmasıyla hazırlanan bir baskıydı. Yayında dilimize geçen yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarına yer verilmiş.

Teknoloji geliştikçe dilimize çok fazla sayıda yabancı kelimeler giriyor. Bu kelimelerin bir an önce Türkçe karşılıkları bulunup, kullanılmaya başlanmadığı taktirde dilimize tamamen yerleşiyorlar. Dilimize yerleşen yabancı sözcükleri Türkçesiyle değiştirebilmek pek mümkün olmuyor. Aşağıda bu kitaptaki Türkçeleştirilmiş söcüklerden sık kullanılan sözcükleri (hepsini yazmam mümkün değil) ayırdım. Her ne kadar bazı Türkçeleştirilmiş sözcükler komik gelse de, anlamını kazanmış bir çok sözcüğü de görebiliyoruz.  

Abaküs: Sayıboncuğu

Abes: Anlamsız, Saçma, boş

Abluka: Kuşatım, Kuşatma

Abone: Sürdümrümcü

Abonelik: Sürdürümcülük

Absürt: Saçma

Adaptör: Uyarlaç

Agresif: Saldırgan

Ahenk: Uyum

Ahize: Almaç

Aidat: Ödenti

Ajanda: Andaç

Ajitasyon: Kışkırtma

Akreditasyon: Denklik

Aksiyon: Eylem, Edim

Aktive: Etkinlik

Aktivasyon: Etkinleştirme

Akü: Akımtoplar

Alakart: Seçmeli yemek

Alternatif: Seçenek

Amatör: Özengen, Deneyimsiz

Ambargo: Engelleyim

Amblem: Belirtke

Amortisman: Yıpranma payı

Angarya: Yüklenti

Anket: Sormaca

Ansiklopedi: Bilgilik

Antreman: Çalışım, Alıştırma

Apolet: Omuzluk

Arşiv: Belgelik

Asistan: Yardımcı

Atmosfer: Havayuvarı

Atölye: İşlik

Avans: Öndelik

Bagaj: Yük yeri

Bandrol: Denetim pulu

Basiret: Sağgörü

Beddua: İlenç, İlenme

Beraat: Aklanma

Bilanço: Dengelem

Brüt: Kesintisiz

Burjuva: Kentsoylu

Catering: Yemek hizmeti

Chech up: Tümtanı

Çip: Yonga

Damping: Düşürüm

Dekont: Hesap belgesi

Dekor: Bezem

Delta: Çatalağız

Demagoji: Halkavcılığı

Depozit: Önödenti

Depresyon: Çöküntü

Deterjan: Arıtıcı

Devalüasyon: Değerdüşürümü

Dijital: Sayısal

Dikdatör: Buyurgan

Disiplin: Sıkıdüzen

Diyagram: Çizenek

Dozer: Yoldüzler

Edebiyat: Yazın

Editör: Yayımcı

Egzotik: Yabancıl

Empati: Duygudaşlık

Emrivaki: Oldubitti

Enflasyon: Şişkinlik

Etnik: Budunsal

Fabrika: Üretimlik

Faiz: Ürem

Faks: Belgeç

Fanatizm: Bağnazlık

Fidye: Kurtulmalık

Fosil: Taşıl

Fotokopi: Eşçekim, tıpkıçekim

Frekans: Sıklık

Fren: Durduraç

Gaflet: Aymazlık, dalgı

Galaksi: Gökada

Galeri: Sergievi

Garaj: Taşıtlık

Garnitür: Süslenti, Tanlık, Bezenti

Grafik: Çizge

Grev: İşbırakımı

Haciz: El koyma

Hijyen: Sağlıkbilgisi

Hijyenik: Sağlıksal

Hissedar: Paydaş

Hiyerarşi: Sıralanım

Hobi: Düşkü

Hoparlör: Sesyayar

Irk: Anasoy

İhracat: Dışsatım

İllüzyon: Yanılsama

İllüyonist: Gözbağcı

İltihap: Yangı

İnşaat: Yapı, Yapım

İnternet: Bilgisunar

İstatistik: Sayılama

İthalat: Dışalım

Jeneratör: Üreteç

Jenerik: Tanıtımlık

Jeotermal: Yerısıl

Jübile: Onur Töreni

Jüri: Seçici Kurul

Kampus: Yerleşke

Kapora: Güvenmelik

Kargo: Yük

Kartvizit: Tanıtma kartı

Katliam: Toplukıyım

Klasör: Sıralaç

Konser: Dinleti

Konteynır: Taşımalık

Koridor: Geçenek

Kravat: Boyunbağı

Liste: Dizelge

Lot: Tutam

Maddi: Özdeksel

Makyaj: Yüzboyama, Süslem

Mecaz: Değişmece

Meditasyon: Dalınç

Mezar: Gömüt

Mikrofon: Sesalır

Mizah: Gülmece

Modem: Çevirge

Muayene: Yoklama

Muhtar: Özerk

Müfettiş: Denetçi

Müfredat: Öğretmelik

Müteahhit: Yüklenici

Nakavt: Oyundışı

No-frost: Karlanmaz

Ofis: İşyeri

Opsiyon: Ek süre, Seçenek

Otorite: Yetke, Sözdinletirlik

Panik: Ürkü

Pankart: Duyurumluk

Pansiyon: Barınak

Paragraf: Bölümce

Parantez: Ayraç

Patent: Buluşbelgesi

Pedal: Ayaklık

Pense: Kıskanç

Pergel: Yayçizer

Peşinat: Öndelik

Polemik: Kalem kavgası

Popüler: Sevilen, tanınan

Portföy: Para cüzdanı

Potansiyel: Gizilgüç

Program: İzlence

Radikal: Köklü, kesin

Radyasyon: Işınım

Radyoaktif: Işınetkin

Radyoaktivite: Işınetkinlik

Radyoloji: Işınbilim

Rant: Getirim

Rapor: Yazanak

Reporm: Düzeltim

Reklam: Tanıtım

Romantik: Duygusal

Sadist: Elezer

Sekreter: Yazman

Seminer: Topluçalışım

Sempatizan: Duygudaş

Sempozyum: Bilgi şöleni

Sezon: Sürem

Sistem: Dizge

Skandal: Utanca

Slayt: Yansı

Slogan: Sacsöz

Spiker: Konuşmacı

Sponsor: Destekleyici

Staj: Yetişim

Stajyer: Yetişmen

Standart: Tekbiçim

Stant: Sergilik

Statüko: Sürerdurum

Steril: Arınık

Stil: Biçem

Stres: Gerginlik

Süper: üstün

Sürpriz: Şaşırtı

Şantaj: Gözkorkurtma

Şofben: Su ısıtıcı

Taahhüt: Üstlenme

Taklit: Öykünme

Talk şov: Söz gösterisi

Tatil: Dinlence

Tazminat: Ödence

Teknik: Uygulayım

Teknoloji: Uygulayımbilim

Teknolojik: Uygulayımbilimsel

Telekomünikasyon: Uziletişim

Telepati: Uzaduyum

Tempo: Uyumvuruş

Termometre: Sıcaklıkölçer

Termostat: Isıdenetir

Terör: Yıldırı

Tesisat: Döşem

Torpil: Kayırıcı

Trafik: Gedişgeliş

Trajedi: Ağlatı

Transparan: Saydam

Turist: Gezgin

Türbülans: Ters akıntı

Ufuk: Çevren

Ülser: Oyulgan

Ültimatom: Sonuyarı

Vade: Erim

Viraj: Dönemeç

Vitrin: Sergen

Viyadük: Aşıt, Kuruköprü

Vize: Görüldü

Yevmiye: Gündelik

Zaaf: Düşkünlük

 

* Yukarıdaki Türkçeleştirilmiş sözcükler, ODTÜ Atatürkçü Düşünce Topluluğu 'nun Düşün'ce isimli ücretsiz dağıtılımı yapılan yayınından alınmıştır.